Δεν είναι η «πρώτη φορά ακροδεξιά» μετά από 50 χρόνια, όπως αρέσκονται να γράφουν μετά την νίκη της Μελόνι στις Ιταλικές εκλογές. Είναι 3η φορά που κόμματα της ακροδεξιάς συμμετέχουν σε κυβερνήσεις συνεργασίας (μια με τον Τζιανφράνκο Φίνι σε κυβέρνηση Μπερλουσκόνι, αρκετά παλιά, και η τελευταία με την Λέγκα και τα 5 Αστέρια).
Τι πέτυχαν οι δύο σχηματισμοί που άφησαν τα ήσυχα λιμάνια της αντιπολίτευσης για να ξανοιχτούν στις φουρτούνες της διακυβέρνησης; Καταποντίστηκαν δημοσκοπικά, γιατί έχασαν την ταυτότητά τους, δηλαδή, απομακρύνθηκαν από τον καθημερινό άνθρωπο ―τους καταφρονεμένους από την παγκοσμιοποίηση― στο όνομα του οποίου εκτόξευσαν τα ποσοστά τους.
Θα πάθει το ίδιο η Μελόνι; Πολύ νωρίς για να πει κανείς.
Κοινός τόπος όλων των εγχειρημάτων, ωστόσο, ήταν και είναι το συγκεχυμένο τους πρόγραμμα. Αυτό ακριβώς που τους διαφοροποιεί από τα αυθεντικά μορφώματα της μεσοπολεμικής ολοκληρωτικής δεξιάς: ο Φασισμός και ναζισμός θέλησαν να αυτοσυστηθούν ως πολιτικές ιδεολογίες, εναλλακτικές κοσμοθεωρίες και απαντήσεις στον κομμουνισμό.
Κινητοποιός τους δύναμη, ωστόσο, υπήρξε το αίτημα της επέκτασης: Να ανασυστήσει ο Μουσολίνι το Ρωμαϊκό Μεγαλείο, την τρίτη εκδοχή της Αγίας Γερμανικής Αυτοκρατορίας, ο Χίτλερ, από τις στάχτες της ταπείνωσης του Α ΠΠ’. Ιταλία και Γερμανία, υπήρξαν αμφότερες δυνάμεις που κατέφθασαν «αργοπορημένες» στην αποικιακή κούρσα, ο ολοκληρωτισμός τους διατυπώθηκε για να τους ανοίξει ένας πλάγιος δρόμος προς την αυτοκρατορική παλινόρθωση.
Υπό αυτή τη σκοπιά, στενότερος σύγχρονος συγγενής του Μουσολίνι και του Χίτλερ, είναι ο Πούτιν και ο Ερντογάν, όχι η Μελόνι και η Λεπέν. Μπορεί οι τελευταίες περιπτώσεις να έλκουν την καταγωγή τους από τις ιδεολογίες τους, που τους έχουν κληροδοτήσει εξ άλλου μια ροπή προς τον αντιφιλελευθερισμό και το πατερναλιστικό κράτος.
Η σύγχρονη ευρωπαϊκή ακροδεξιά, ωστόσο, δεν εκφράζει αίτημα επέκτασης, γι′ αυτό δεν έχει και συγκεκριμένο πρόγραμμα: γιγαντώνεται κυρίως στην βάση του μεταναστευτικού αδιεξόδου, και της μείζονος συνέπειας που κυοφορεί, να διαλύσει πολυπολιτισμικώς τις ευρωπαϊκές κοινωνίες. Ψηφίζεται δε ως προειδοποίηση και αίτημα σωφρονισμού των κεντροδεξιών και κεντροαριστερών κομμάτων που είναι όντως σε θέση να διαχειριστούν την εξουσία.
Οι προειδοποιήσεις, ως γνωστόν, δεν κυβερνούν. Συν τοις άλλοις τα κόμματα που ανήκουν στο ρεύμα της Μελόνι ―και η Λεπέν μεταξύ αυτών― κάνουν ένα πολύ καθοριστικό ιδεολογικό και πολιτικό λάθος: Πιστεύουν ότι η εθνική αυτοδυναμία εξασφαλίζεται στο παγκόσμιο σύστημα του 21ου αιώνα, με μια ριζική εθνοκρατική αναδίπλωση. Πρεσβεύουν, θα λέγαμε, τη γραμμή της «συντηρητικής επανάστασης σε μια μόνο χώρα».
Σε μια εποχή, όμως, που συγκρούονται μεγάλα γεωπολιτικά― συμμαχίες πολιτισμικών― μπλοκ, και η παγκοσμιοποίηση αποδυναμώνεται μετεξελισσόμενη σε περιφερειοποίηση, η γραμμή της εθνοκρατικής αναδίπλωσης (που στην ουσία είναι μια νοσταλγία για τον προ του 1989 κόσμο), οδηγεί σε εθνική απομόνωση και αποδυνάμωση, όχι ενδυνάμωση.
Η αντίφαση διαπιστώνεται στην ίδια την τοποθέτηση της Μελόνι. Από τη μία, αντιτάχθηκε σφοδρά στην ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, από την άλλη, η ατζέντα της πολιτείας της μέσα στην ΕΕ δεν λαμβάνει υπόψη της ότι η τελευταία πρέπει να συσπειρωθεί, όχι να αποσυσπειρωθεί ενώπιον της νέας πολυπολικότητας που αναδύεται.
Και βέβαια, είναι και η οικονομία. Αν πιστεύει η κυρία Μελόνι, ότι θα βρει τους απαραίτητους πόρους για να αντιμετωπίσει δημοσιονομικά την επερχόμενη ενεργειακή και κοινωνική κρίση, αρκεί να ρίξει μια ματιά στην βρετανική οικονομία, πόσο διέψευσε τους ισχυρισμούς των μπρέξιτερς, για την μετά το δημοψήφισμα πορεία της, και σε τι χρέος ετοιμάζεται να την βυθίσει η Λιζ Τρας προκειμένου να στηρίξει τα νοικοκυριά της Γηραίας Αλβιώνας.
Για την Ευρωπαϊκή Ήπειρο, επομένως, το κρίσιμο ζήτημα αφορά στην σύζευξη της εθνοκρατικής με την ευρωπαϊκή κυριαρχία·και όχι στην κατίσχυση διαλυτικών, και φυγόκεντρων τάσεων εντός ΕΕ, σε μια εποχή όπου τα υπόλοιπα μπλοκ του πλανήτη συσπειρώνονται.
Η αντιμετώπιση του κρίσιμου αυτού ζητήματος, προϋποθέτει:
Πρώτον, να ξεκαθαρίσει η ΕΕ ότι θα απηχεί τις αξίες και τις αρχές του Ευρωπαϊκού πολιτισμού, και όχι της αποδόμησής του.
Δεύτερον, να διαμορφωθούν συγκεκριμένες πολιτικές στα πεδία αντιμετώπισης της ανεξέλεγκτης μετανάστευσης, επαναβιομηχάνισης μέσω της αντικατάστασης των παγκόσμιων εφοδιαστικών αλυσίδων με ευρωπαϊκές, ανασυγκρότησης της παιδείας που έχει αποτύχει στις βασικές αποστολές της, όπως, να προάγει το πνεύμα και τον πολιτισμό καθώς και την κοινωνική και πολιτική συνείδηση, να λειτουργεί ως φορέας μαζικής κοινωνικής κινητικότητας για τις κατώτερες και μεσαίες τάξεις κ.λπ.
Τρίτον, να κατανικηθεί η αποσχιστική ιδεολογία της παγκοσμιοποίησης που δημιουργεί τεράστιο χάσμα ανάμεσα στις ηγεσίες τις μεσαίες και τις κατώτερες τάξεις της κοινωνίας στις ευρωπαϊκές χώρες, παραδίδοντάς τις στο έλεος ανορθολογισμών, τυχοδιωκτισμών, και προσπαθειών χειραγώγησής τους από δυνάμεις όπως είναι οι Ρωσία/Τουρκία.
Σε οποιαδήποτε περίπτωση: Δεν αρκεί πλέον να λέμε «η άνοδος των κομμάτων του τύπου της Μελόνι εκφράσει μια ”εξέγερση ψήφου” των καταφρονεμένων κατώτερων και μεσαίων γηγενών στρωμάτων από την παγκοσμιοποίηση». Αυτό ήταν είδηση το 2002 με την πρώτη επιτυχία του πατρός Λεπέν, το 2005 με την απόρριψη του Ευρωσυντάγματος, το 2016 με το μπρέξιτ και τη νίκη του Τραμπ. Από τότε έχουν περάσει 6 χρόνια, ζούμε σε άλλη δεκαετία·είδαμε τι έκανε ο Τραμπ κυβερνώντας, είδαμε τι κάνει και ο Ορμπάν, για να εξετάσουμε ορισμένες χαρακτηριστικές περιπτώσεις λαϊκιστικής –στην πραγματικότητα «αντιφιλελεύθερης δημοκρατίας».
Καιρός, επομένως, εκτός από την αναφορά στους καταφρονεμένους της παγκοσμιοποίησης, να προσθέσουμε ότι τα συγκεκριμένα πολιτικά ρεύματα εργαλειοποιούν την οργή τους προκειμένου να ανέλθουν στην εξουσία, και έπειτα την χρησιμοποιούν για να εγκαθιδρύσουν το καθεστώς τους, κατασκευάζοντας επιχειρηματικές και μηντιακές ελίτ ημετέρων.
Πολύ συχνά, δε, οι ίδιοι οι καταφρονεμένοι πάνω στους οποίους παίχτηκε το πολιτικό παιχνίδι της εκτόξευσης των δυνάμεων αυτών, απορρίπτονται πολύ σύντομα ως στυμμένες λεμονόκουπες...