Η Οδύσσεια της διεθνούς πολιτικής: Αναζητώντας νόημα σ΄έναν χαοτικό κόσμο

Άνθρωπος, εθνοκράτος, εθνικοί πολιτισμοί και διεθνής πολιτική καθώς κινούμαστε βαθύτερα στον 21ο αιώνα.
.
.
the-lightwriter via Getty Images/iStockphoto

Το παρόν σύντομο εισαγωγικό σημείωμα γράφεται με αφορμή την συγκαιρινή μεγάλη αβεβαιότητα εντός και μεταξύ των κρατών. Καθημερινά οι πολίτες ακούνε ή διαβάζουν για κλιμάκωση των πολεμικών συρράξεων στην Κεντρική Ευρώπη, στην Μέση Ανατολή και σε άλλες περιφέρειες, ή, ακόμη, και για ένα πιθανό επερχόμενο πυρηνικό πόλεμο. Δικαιολογημένα οι πολίτες απορούν και διερωτώνται για το τι συμβαίνει στον κόσμο και για το πως εξελίσσονται τα κράτη και η διεθνής πολιτική. Ορθό είναι να τονιστεί, πάντως, πως όταν επί δύο αιώνες είχαμε βομβαρδισμό των πολιτών όλων των κρατών με ανυπόστατα ιδεολογήματα, αναμενόμενα, πάσχει το πολιτιτειακό γίγνεσθαι, η διεθνής πολιτική και η πολιτική σκέψη.

Ακόμη, είχαμε την Μεταψυχροπολεμική απογείωση και κορύφωση του πολιτικού και στοχαστικού ανορθολογισμού με το ιδεολόγημα-σαπουνόφουσκα περί «παγκοσμιοποίησης». Εύλογα και αναμενόμενα, λοιπόν, όλα αυτά και πολλά άλλα προκαλούν φόβους στους πολίτες όλων των κρατών για το μέλλον τους. Πολλοί δικαιολογημένα διερωτώνται για το ποιος είναι και το ποιος χρήζει να είναι ο προσανατολισμός των ανθρώπων, των κρατών και του κόσμου.

Το κεντρικό ζήτημα του σύγχρονου κρατοκεντρισμού, κατά την δική μας εκτίμηση, είναι το εξής:

α) Προσανατολισμός του πολιτειακού γίγνεσθαι προς την Ιθάκη υψηλότερων βαθμίδων Δημοκρατίας, της Ελευθερίας και β) προσανατολισμός των διεθνών θεσμών προς νέες προσεγγίσεις Διεθνούς Διακυβέρνησης, μεταξύ άλλων, με όρους κοινών κινδύνων, κοινών προβλημάτων, κοινών συμφερόντων, κοινών αναγκών; Ή αντίθετα, αυτό που καθίσταται ολοένα και φανερό ότι συμβαίνει, δηλαδή προσανατολισμός προ κατευθύνσεις υποβάθμισης της ανθρωπολογικής υπόστασης και του πολιτειακού γίγνεσθαι που οδηγούν την προ-πολιτική κτηνωδία και βαρβαρότητα;

Κρίσιμο ερώτημα, επίσης: Τι είναι αναγκαίο να γίνει, εν τέλει, όσον αφορά την υποβάθμιση ή και ακύρωση των υπαρχόντων διεθνών θεσμών και των Συνθηκών που αφορούν την διεθνή τάξη; Θέση μας που απορρέει από την εξέταση των παθογενειών του σύγχρονου κρατοκεντρισμού είναι ότι η γνώση, η επίγνωση της πραγματικότητας και η σμίλευση της πολιτικής παιδείας των πολιτών των κρατών δεν προσανατολίζει μόνο προς υψηλότερες βαθμίδες δημοκρατίας και ελευθερίας, αλλά επιπλέον, εάν όχι πρωτίστως, ενισχύει τον πολιτικό και στρατηγικό ορθολογισμό εντός και μεταξύ των κρατών. Δεν αναφερόμαστε, τονίζεται, για κάποιο φανταστικό ανθόσπαρτο πλανήτη αλλά για αυτό που πάντα είχαμε, τουτέστιν, την Οδύσσεια των ανθρώπων, των κρατών και του κόσμου κατά την διάρκεια περίπου πέντε χιλιετιών γνωστής ιστορίας προς την Ιθάκη υψηλότερων βαθμίδων πολιτικού πολιτισμού.

Διόλου τυχαία, μετά από μια μακρά συγγραφική διαδρομή αυτά είναι κεντρικά ερωτήματα των τελευταίων δημοσιεύσεων και πολύ εμφατικά του πιο πρόσφατου βιβλίου μου (βλ. παραπομπές σε μερικές αναρτημένες παρεμβάσεις στο τέλος***).

Αναλύοντας την πραγματικότητα με αξιολογικά ουδέτερο τρόπο διαπιστώνεται ότι, τους δύο τελευταίους αιώνες, χείμαρροι ιδεολογικών σαπουνόφουσκων περί ενός φανταστικού ανθρωπολογικά εξομοιωμένου, πολιτικά εξισωμένου και αποκλειστικά υλιστικά/χρησιμοθηρικά κινούμενου κόσμου πολιτισμικά στερημένου, προκαλούν ένα μεγάλο ωκεανό παθογενειών και αδιεξόδων.

Μεταψυχροπολεμικά αυτός ο χείμαρρος απλά δυνάμωσε με τις προαναφερθείσες ασυναρτησίες περί «παγκοσμιοποίησης» που καθιστά, δήθεν, τους κρατικούς θεσμούς αχρείαστους και τους εθνικούς πολιτισμούς δήθεν επικίνδυνους. Βέβαια, τέτοια εξομοιωτικά και εξισωτικά ιδεολογήματα διαχρονικά ήταν πάντα μεταμφιέσεις των ηγεμονικών αξιώσεων ισχύος (βλ. Edward H Carr. Η Εικοσαετής Κρίση).

Μια ακόμη ειδοποιός διαφορά είναι ότι, έχουμε πλανητικοποίηση πολλών φαινομένων και όχι «παγκοσμιοποίηση». Το τελευταίο -ιδεολογική και ως εκ τούτου λανθασμένη μετάφραση το globalization στην Ελληνική γλώσσα- προϋποθέτει παγκόσμια κοινωνία, παγκόσμιο κοινωνικοπολιτικό σύστημα και παγκόσμια κυβέρνηση, κατάσταση που ποτέ δεν υπήρξε και ποτέ δεν είναι εφικτό να υπάρξει. Ο πλανήτης δεν είναι ένα μεγάλο ανθρωπολογικό καζάνι μέσα στο οποίο, όπως βασικά υποστηρίζουν τα προαναφερθέντα ανυπόστατα ιδεολογήματα, θα ριχθούν τα ανθρώπινα όντα, θα κοχλάσουν, υλιστικά, ωφελιμιστικά, ατομικιστικά και χρησιμοθηρικά, εξομοιώνοντας και εξισώνοντας έθνη και εθνικούς πολιτισμούς για να τους αποδυναμώσουν και τελικά να τους εξαφανίσουν. Έτσι, υποστηρίζεται, θα προκύψει, δήθεν, κάποιου είδους ενιαίος υλιστικά δομημένος πλανήτης ανθρωπολογικά εξομοιωμένος και πολιτικά εξισωμένος.

Κατά βάση και ουσιαστικά αυτό συνεπάγεται υποβάθμιση ή και εκμηδένιση του πολιτικού γίγνεσθαι και αποδυνάμωση των κρατών που πλήττονται προς όφελος των εκάστοτε ηγεμονικών δυνάμεων και της διεθνικής ιδιωτείας. Πολιτικά, στοχαστικά και από άποψη διεθνούς γίγνεσθαι, το πολιτειακό κοινωνικοπολιτικό γίγνεσθαι συντελείται με τους όρους των πολιτισμικών-ανθρωπολογικών προϋποθέσεων κάθε κοινωνίας και όχι με τους όρους του ενός ή του άλλου φαντασιόπληκτου εσχατολογικού ιδεολογικού δόγματος περί δυνατότητας κατασκευής μελλοντικών ατόμων πνευματικά εκμηδενισμένων ανθρώπινων όντων που κινούνται χρησιμοθηρικά, φίλαυτα, ηδονιστικά και κυνικά-ατομικιστικά.

Κατά βάση και ουσιαστικά, ο ύστερος μεταμοντέρνος εθνομηδενισμός που διαδέχθηκε τα ιδεολογήματα του Ψυχρού Πολέμου κορυφώνει αυτή την αντίληψη με το να αντιμάχεται το κοινωνικοπολιτικά συντεταγμένο εθνοκράτος και τον πολιτισμό στις ποικίλες εθνικές εκδοχές του και με το να ευνοεί τη διεθνική ιδιωτεία ως περίπου έναν νέο εσχατολογικά προσδιορισμένο εξόχως θολό και αδιευκρίνιστο προορισμό. [verbatim από το βιβλίο Το Εθνοκρατοκεντρικό διεθνές σύστημα τον 21ο αιώνα, Εκδόσεις Ποιότητα]. Όλες οι διακριτές κοινωνικές οντότητες κατά την διάρκεια πέντε χιλιετιών γνωστής ιστορίας διέθεταν οικεία πολιτισμική ιδιοσυστασία διαφορετική από κάθε άλλο και διαφορετικά εξελισσόμενη (βλ. περίληψη της εξαιρετικά σημαντικής θεώρησης του Robert Gilpin για το διεθνές σύστημα κατά την διάρκεια της γνωστής ιστορίας πέντε περίπου χιλιετιών*).

Καθώς το διεθνές σύστημα εξελισσόταν Μεταψυχροπολεμικά και λόγω κεκτημένης ταχύτητας των ανθρωπολογικά εξομοιωτικών και πολιτικά εξισωτικών ασυναρτησιών της ιδεολογικής πολιτικής θεολογίας του 19ου και 20ου αιώνα, καταμαρτυρήθηκαν αβάστακτες παθογένειες στα πεδία του πολιτικού στοχασμού, του πολιτειακού γίγνεσθαι και του διεθνούς γίγνεσθαι. Βασικά αποδυναμώθηκαν ο πολιτικός και στρατηγικός ορθολογισμός εντός και μεταξύ των κρατών (Κυρίως στο επίπεδο των πολιτικών ελίτ και εντός της παγκόσμιας πανεπιστημιακής ιδεολογικής Ιερουσαλήμ. Στο επίπεδο επίσης της κοινωνίας για όσους πολίτες Μεταψυχροπολεμικά συνέχισαν να ρέουν μέσα στον χείμαρρο ανυπόστατων και ανορθολογικών ιδεολογημάτων πολλών εκδοχών και αποχρώσεων).

Τα πιο πάνω, κυρίως είχαν ως συνέπεια το γεγονός ότι, στο επίπεδο της διεθνούς πολιτικής, παραμερίστηκε κάθε σκέψη ή θέση περί ενός πλανητικού modus vivendi στρατηγικών ισορροπιών που θα μπορούσε να περιορίσει τις περιφερειακές συγκρούσεις και που θα οδηγούσε σε αναζήτηση νέων μορφών διεθνούς διακυβέρνησης. Ως προς αυτό, διαθέτουμε πάμπλουτες κοσμοϊστορικές εμπειρίες, ιδιαίτερα της χιλιετούς Βυζαντινής ιστορικής φάσης. Αυτή η ιστορική εμπειρία, όταν δηλαδή είχαμε μετάβαση από τον κλασικό κρατοκεντρισμό στην Ρωμαϊκή κατάκτηση και στην Βυζαντινή μετακρατοκεντρική (όχι μετακατική/διεθνιστική!), θα μπορούσε να εμπλουτίσει τον πολιτικό στοχασμό και τις πολιτικές αποφάσεις για αναζήτηση νέων προσεγγίσεων διεθνούς διακυβέρνησης πέραν των Μεταπολεμικών διεθνών θεσμών. Όχι, τονίζεται με έμφαση, μετακρατικών/εξομοιωτικών/και εξισωτικών προσεγγίσεων, αλλά θεσμών μετακρατοκεντρικών χαρακτηριστικών (οι συμφωνίες SALT/ABM/Ευρωπυραύλων είχαν αυτά τα χαρακτηριστικά αλλά τείνουν να εξουδετερωθούν λόγω του άσκοπου και ανορθολογικού πολέμου της Ουκρανίας) (που χρήζει να γνωρίζουμε ότι δεν είχαμε μια ξαφνική έναρξή του πολέμου το 2022 αλλά εκκολάφθηκε επί τρεις δεκαετίες) (δυστυχώς, πολλοί λόγω άγνοιας ή μονομέρειας για λόγους συνειδητής ή ανεπίγνωστης επικοινωνιακής/προπαγανδιστικής επιστράτευσής τους δείχνουν να μην γνωρίζουν τα Μεταψυχροπολεμικά γεγονότα ή σκόπιμα τα αποσιωπούν).

Εάν κυριαρχούσαν λογικές πολιτικού και στρατηγικού ορθολογισμού εντός ενός δεδομένου κρατοκεντρικού κόσμου και εάν εμπλουτιζόταν η πολιτική σκέψη με γνώσεις για τις μετακρατοκεντρικές κοσμοϊστορικές εμπειρίες, η αναζήτηση ρεαλιστικών προσεγγίσεων διεθνούς διακυβέρνησης προσαρμοσμένης στις προϋποθέσεις της σύγχρονης εποχής ήταν προγραμματικά και εξ ορισμού εφικτή. Ως προς αυτά, το έργο του Γιώργου Κοντογιώργη προσφέρει πολύτιμη ανάλυση των φάσεων και σταδίων των κοσμοϊστορικών διαδρομών από την προ-κλασσική εποχή μέχρι την σύγχρονη εποχή.

Διεθνούς διακυβέρνησης και ενδοκρατικής διακυβέρνησης για όσο το δυνατό μεγαλύτερη θέσπιση ενδοκρατικών και διακρατικών ζητημάτων που εκκόλαψαν ή όξυναν η τεχνολογία και η αναπόδραστη πλανητικοποίηση πολλών φαινομένων. Για παράδειγμα, ελλειμματικά ή και παντελώς αθέσπιστοι διεθνικοί δρώντες όπως οι τρομοκρατικές ομάδες, τα επικοινωνιακά δίκτυα και η κάθε είδους διεθνική ιδιωτεία. Όπως γίνεται αντιληπτό αναφερόμαστε σε διεθνή διακυβέρνηση και ενδοκρατικές πολιτικές επί μεγάλων ζητημάτων όπως ο κίνδυνος πυρηνικού ολοκαυτώματος και οι προεκτάσεις της τεχνολογίας για τον άνθρωπο, τα κράτη και την διεθνή πολιτική. [Αριστοτέλης: Ο άνθρωπος εκτός πόλης είναι είτε φαύλος και θηρίο είτε κάτι καλύτερο από τον άνθρωπο, δηλαδή Θεός. Βλ παραθέματα από τον Αριστοτέλη και τον Θουκυδίδη στο τέλος*].

Για να το διατυπώσουμε διαφορετικά, σε καθαρά μη ουτοπική βάση αλλά με όρους κοινών κινδύνων, κοινών συμφερόντων και κοινών αναγκών των κρατών συμπεριλαμβανομένων των μεγάλων δυνάμεων, ήταν καθόλα εφικτό να επιδιωχθεί ένα πλανητικό modus vivendi στρατηγικών ισορροπιών και διεθνής διακυβέρνηση που θα εξυπηρετούσε τα εθνικά συμφέροντα των κρατών. Τίποτα το ουτοπικό, τίποτα το ιδεαλιστικό, αλλά μια προσέγγιση καθόλα ρεαλιστική εντός μιας δεδομένης κρατοκεντρικής δομής και φαινόμενα που απαιτούν ενδοκρατική και διεθνή διακυβέρνηση για το συμφέρον όλων.

Αντί πολιτικού και στρατηγικού ορθολογισμού τι είχαμε; Είχαμε, «ανθρωπιστικούς βομβαρδισμούς» που διέλυσαν κράτη και προκάλεσαν εκατομμύρια πρόσφυγες και νεκρούς, είχαμε αχρείαστη και άσκοπη διαιώνιση Συμμαχικών οργανισμών του Ψυχρού Πολέμου, είχαμε πραξικοπήματα στην Ευρώπη που αναμενόμενα εκκόλαψαν φρικτά διλήμματα ασφαλείας μεταξύ των ηγεμονικών δυνάμεων, είχαμε ακόμη και αθέατες συνεργασίες μεγάλων δυνάμεων με τρομοκρατικές οργανώσεις, είχαμε αναρίθμητες τρομοκρατικές ενέργειες συμπεριλαμβανομένης της ύστερης στην Μέση Ανατολή που τίναξε στον αέρα προσπάθειες σταθεροποίησης και επίλυσης των περιφερειακών προβλημάτων και είχαμε εκκόλαψη καταιγιστικών στρατηγικών ανακατατάξεων που διαρκώς επιταχύνονται και που μοιραία προκαλούν αστάθεια ή και κίνδυνο παγκόσμιας σύρραξης και πυρηνικού πολέμου.

Λογικά, τα πιο πάνω είναι πασιφανή και πασίδηλα καταμαρτυρούμενα ακόμη και σε νήπια. Εν τούτοις ισχύει το αντίθετο για πολλούς ενήλικες και μάλιστα για πολλούς κατέχοντες θέσεις εξουσίας. Αναφερόμαστε, όπως είναι αντιληπτό, σε όλα τα κράτη αλλά πρωτίστως για τις ηγεμονικές δυνάμεις. Επιπλέον, φορείς «επιστημονικών τίτλων» εντός της παγκόσμιας πανεπιστημικής Ιερουσαλήμ της ιδεολογικής πολιτικής θεολογίας, ακόμη και Μεταψυχροπολεμικά διαιωνίζουν τις ιδεολογικές σαπουνόφουσκες των δύο τελευταίων αιώνων και ως εκ τούτου αναπόδραστα πλέον πλήττεται η πολιτική σκέψη στο επίπεδο των κοινωνιών. Πολλοί άγονται και φέρονται ανορθολογικά προσανατολίζοντας έτσι τα κράτη και τον κόσμο προς πολύ επικίνδυνες κατευθύνσεις.

Παραμένει ότι τα παραμιλητά φουντώνουν. Οι ολοφάνερα προπαγανδιστικές επικοινωνιακές επιστρατεύσεις και η αμηχανία των περισσότερων ενέχουν συνέπειες βαθύτατων προεκτάσεων που προκαλούν απαισιοδοξία όσον αφορά νέες προσεγγίσεις με όρους κεκτημένων κοσμοϊστορικών εμπειριών που δυναμώνουν τον πολιτικό πολιτισμό, την πολιτική παιδεία των μελών των κοινωνιών των δύο εκατοντάδων κρατών και των σχέσεων των μελών του διακρατικού συστήματος. Μέσα στην Παγκόσμια Πανεπιστημιακή ιδεολογική Ιερουσαλήμ, εξάλλου, τονίζεται ξανά καθότι είναι πολύ σημαντικό, λόγω κεκτημένης ταχύτητας συνειδητά ή ανεπίγνωστα κυριαρχούν τα παρωχημένα ιδεολογήματα των δύο τελευταίων αιώνων. Εμπλουτισμένα, επιπλέον, με αβάστακτες μηδενιστικές παραδοχές ασύμβατες με το έλλογο ανθρώπινο ον και ασύμβατες με την ανθρώπινη φύση, το φυσικό και το φυσιολογικό.

Ενώ η πιο πάνω σύντομη περιγραφή μιας καταμαρτυρούμενης πραγματικότητας λογικά προκαλεί απαισιοδοξία, οι πολίτες έχουν δυνατότητα και συμφέρον να αποκτήσουν γνώση, επίγνωση και πολιτική παιδεία. Εκεί είμαστε και αυτό είναι οπωσδήποτε ένα μεγάλο ζήτημα της εποχής μας.

Συναφώς, συγκαιρινά προκαλεί απογοήτευση το γεγονός ότι στα πεδία της διαχρονικής Ελληνικότητας όπου σμιλεύτηκε ο πολιτικός πολιτισμός της Ελευθερίας και της Δημοκρατίας, οι πολίτες που παρά την αποτυχία της Εθνεγερσίας αγωνίστηκαν επί δύο αιώνες για να συνεχίσουν να είναι φορείς της πολιτικής κληρονομιάς της διαχρονικής Ελληνικότητας, εμφανίζουν συμπτώματα κούρασης ή και παραίτησης από τον ρόλο του πολίτη ως εντολέα της πολιτικής εξουσίας. Ακόμη, πληθαίνουν οι μαέστροι της αποδόμησης της φύσης, του φυσιολογικού και του πολιτισμένου, ενώ πρωταρχικό μέλημα (των εξ αντικειμένου καρεκλοκένταυρων μαέστρων) είναι η συνέχιση της ξενοκρατίας με τρόπο που εξυπηρετεί την κατάληψη θέσεων εξουσίας.

Για όλα τα κράτη και για όλες τις περιπτώσεις το αντίδοτο της πολιτικής και στοχαστικής παρακμής είναι, τονίζεται ξανά, η γνώση, η επίγνωση της πραγματικότητας και του συμφέροντος και επιδίωξη υψηλότερων βαθμίδων (πραγματικής) δημοκρατίας. Όπως έχουμε γράψει ξανά και όπως υποστηρίχθηκε σε ειδικό κεφάλαιο στο προαναφερθέν τελευταίο μας βιβλίο, τα ψηφίσματα των Εθνοσυνελεύσεων της Εθνεγερσίας και τα γραπτά γιγάντων της πολιτικής σκέψης όπως ο Ρήγας, ο Μακρυγιάννης και πολλοί άλλοι, περιγράφουν τις πολιτικές προϋποθέσεις για να προσανατολιστεί το καράβι της Οδύσσειας των ανθρώπων, των κρατών και του κόσμου προς την Ιθάκη και όχι προς κατευθύνσεις που οδηγούν τα κράτη και τον κόσμο προς βράχια, κρημνούς και σπήλαια Κυκλώπων.

Ως προς αυτό, τέλος και ολοκληρώνοντας την παρούσα παρέμβαση, τονίζεται ότι ο πολιτικός πολιτισμός της Ελληνικότητας δεν «ανήκει» μόνο σε όσους διεκδικούν ότι είναι φορείς του: Με κοσμοϊστορικούς όρους αποτελεί οικουμενικό πολιτικό πολιτισμό που και οι κοσμοϊστορικές εμπειρίες που κληρονόμησε στους ανθρώπους προσφέρονται για ανασύνταξη του πολιτικού στοχασμου, αναζήτηση νέων προσανατολισμών για το διεθνές γίγνεσθαι και για ενίσχυση του πολιτικού και στρατηγικού ορθολογισμού. Τουτέστιν, για αποφάσεις εντός και μεταξύ των κρατών οι οποίες, όπως ήδη τονίστηκε απαιτούν νέες προσεγγίσεις διεθνούς διακυβέρνησης. Εν τέλει, υπό το πρίσμα μιας ουτοπικά στερημένης πολιτικής σκέψης χρήζει να γνωρίζουν όλοι ότι Οδύσσεια είναι το ταξίδι των ανθρώπων, των κρατών και του διεθνούς συστήματος και ότι ο προσανατολισμός προς την Ιθάκη υψηλότερων βαθμίδων πολιτικού πολιτισμού προϋποθέτει, μεταξύ πολλών άλλων, εξαφάνιση των ιδεολογικών σαπουνόφουσκων του Ψυχρού Πολέμου και της Μεταψυχροπολεμικής εποχής.

*Αριστοτέλης, Θουκυδίδης (απόσπασμα θέσης του Περικλή): Πόλης/Κράτος, ιδιωτεία, έλλογα ανθρώπινα όντα, πολιτειακό γίγνεσθαι και πολιτικός πολιτισμός:

«… Ο άνθρωπος εκτός πόλης είναι είτε φαύλος και θηρίο είτε κάτι καλύτερο από τον άνθρωπο, δηλαδή Θεός. … Απ’ όλα τα ζώα μόνον ο άνθρωπος έχει το χάρισμα του έναρθρου λόγου. … Ο έναρθρος λόγος υπάρχει για να εκφράσει το συμφέρον και το βλαβερό και συνακόλουθα το δίκαιο και το άδικο επίσης. Διότι αυτό είναι το χαρακτηριστικό γνώρισμα του ανθρώπου σε σχέση με τα άλλα ζώα, δηλαδή αυτός μόνο να αντιλαμβάνεται τι είναι καλό και τι κακό, τι δίκαιο και τι άδικο και τα άλλα. Και η συμμετοχή-κοινωνία σ’ αυτά θεμελιώνει την οικία και την πόλη. Σύμφωνα με τη φύση των πραγμάτων, η πόλη είναι πιο σημαντική από την οικία και τον καθένα από μας». (Αριστοτέλης, Πολιτικά, Α, 1253a 7-19).

Όλα συμπλέκονται: Πόλη και πολιτικό γίγνεσθαι, φαυλότητα και θηριωδία εκτός πόλης, έναρθρος λόγος και πολίτης, πολίτες που ορίζουν ή αλλάζουν την πολιτική ηθική, τη διανεμητική δικαιοσύνη και τους νόμους, εκτός πόλης έχουμε ζωώδεις ορμές και θηριωδία. Η πόλη λοιπόν είναι ο άξονας του πολιτικού γίγνεσθαι που προσφέρει τη δυνατότητα δημοκρατικού προσανατολισμού προς υψηλές βαθμίδες ανθρωποκεντρικού πολιτικού πολιτισμού. Όχι μόνο επειδή το περιγράφει ο Σταγειρίτης πολιτικός στοχαστής αλλά επειδή και η διαχρονική κοινωνική και κρατική βιολογία συγκρότησε οντολογία καθιστώντας κατά βάση και ουσιαστικά τα κράτη και τις πολιτισμικές κατακτήσεις τους περισσότερο σημαντικά από την οικία και τα μεμονωμένα άτομα. Περικλής:

«… Εγώ τουλάχιστον πιστεύω ότι η πόλις, η οποία ακμάζει ως σύνολον, ωφελεί περισσότερον τους ιδιώτας, παρά εάν, ενώ καθείς από τους πολίτας ευτυχή, εκείνη ως σύνολον αποτυγχάνη. Διότι άνθρωπος που ευδοκιμεί εις τας ιδιωτικάς του υποθέσεις, εάν η πατρίς του καταστραφή, χάνεται και αυτός μαζί της, ενώ είναι, πολύ μάλλον πιθανόν ότι θα σωθή, εάν κακοτυχή μεν ο ίδιος, η πατρίς του όμως ευτυχή. Αφού λοιπόν η μεν πόλις είναι ικανή να βαστά τας ατυχίας των ιδιωτών, αλλ’ εις έκαστος από αυτούς ανίκανος να βαστά τας ιδικάς της, οφείλομεν όλοι να την υποστηρίξωμεν και όχι να συμπεριφερώμεθα όπως σεις τώρα, οι οποίοι, τρομαγμένοι από τας ιδιαιτέρας σας δυστυχίας, παραμελείτε το έργον της σωτηρίας της πόλεως, …». Θουκυδίδης, B.60. 2,3 (μετάφραση Βενιζέλου) [Απόσπασμα από το Εθνοκρατοκεντρικό σύστημα τον 21ο αιώνα ό.π. σελ 349-50].

** Μερικές παρεμβάσεις για το Εθνοκρατοκεντρικό διεθνές σύστημα καθώς κινούμαστε βαθύτερα στον 21ο αιώνα

Δημοφιλή