Η Prorata διενήργησε μεγάλη έρευνα με θέμα την «Ανίχνευση συναισθημάτων της κοινής γνώμης απέναντι στις ομιλίες του Κυριάκου Μητσοτάκη και του Αλέξη Τσίπρα», η οποία χωρίστηκε σε δύο φάσεις: Κατά την πρώτη φάση (9-10 Σεπτεμβρίου) ζητήθηκε από πανελλαδικό δείγμα 920 ατόμων που παρακολούθησε την ομιλία του πρωθυπουργού να καταγράψει τα συναισθήματα που του γεννήθηκαν μετά το πέρας αυτής. Στην συνέχεια, κατά την δεύτερη φάση (16-17 Σεπτεμβρίου) ζητήθηκε από πανελλαδικό δείγμα 1140 ατόμων που παρακολούθησε την ομιλία του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης να καταγράψει τα συναισθήματα που αντίστοιχα ένιωσε μετά το πέρας αυτής.
Οι ομιλίες των πρωθυπουργών της χώρας στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης αποτελούν παραδοσιακά μια μεγάλη ευκαιρία για συσπείρωση των νυν ψηφοφόρων του κόμματος (κυρίαρχα όταν πρόκειται για την αρχή ενός εκλογικού κύκλου) είτε για την εκ νέου διεκδίκηση της συμπάθειας πρώην ψηφοφόρων δια μέσου της καλλιέργειας προσδοκιών (κυρίαρχα όταν πρόκειται για μια περίοδο εν μέσω ή προς το τέλος ενός εκλογικού κύκλου). Τα παραπάνω δε ισχύουν και για τον εκάστοτε αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης, αν και το μέγεθος της ευκαιρίας μοιάζει σαφώς μικρότερο, ενώ ο στόχος της εκ νέου διεκδίκησης της συμπάθειας πρώην ψηφοφόρων σε αυτή την περίπτωση περνάει περισσότερο μέσα από την καταγγελία των προθέσεων ή των πεπραγμένων της κυβερνητικής πλειοψηφίας.
Τα συναισθήματα της κοινής γνώμης απέναντι στην ομιλία του κ. Κυριάκου Μητσοτάκη
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης δεν εξέπληξε κανέναν, επιλέγοντας να βαδίσει τον δρόμο της συσπείρωσης των ψηφοφόρων που τον στήριξαν στις βουλευτικές εκλογές, είτε με την αυτοπεποίθηση της λελογισμένης επιλογής είτε με κριτική διάθεση «για να φύγει ο ΣΥΡΙΖΑ». Γιατί στην πραγματικότητα ο πρωθυπουργός γνωρίζει ότι μεγάλη μερίδα πολιτών που ψήφισαν πρόσφατα την ΝΔ αποτελούν ακροατήριο που θα μπορούσε να απογοητευτεί ή να θυμώσει αν διαψεύδονταν οι νέες προσδοκίες που δημιουργήθηκαν με την αλλαγή της κυβέρνησης και να μετακινηθεί είτε προς τον ΣΥΡΙΖΑ, είτε προς το ΚΙΝΑΛ, είτε ακόμα και προς την ΕΛΛΥ. Και απαραίτητη προϋπόθεση για να μην διαψευστούν οι προσδοκίες του εκλογικού σώματος είναι αναμφισβήτητα μια εγκρατής στάση όσο αφορά στις εξαγγελίες θετικών μέτρων, η οποία ενδεχομένως να προσδώσει βαθμιαία στην νέα κυβέρνηση (και στον αρχηγό της) ένα κρίσιμο χαρακτηριστικό που απώλεσε σταδιακά η απερχόμενη (και ο αρχηγός της): την συνέπεια.
Δεδομένων των παραπάνω, τα ευρήματα της πρώτης φάσης της έρευνας που διεξήγαγε η Prorata είναι μάλλον αναμενόμενα. Η μεγάλης ή υπερβολικής έντασης αισιοδοξία μεταξύ των πολιτών που είδαν ή άκουσαν την ομιλία του Κυριάκου Μητσοτάκη στη ΔΕΘ, κυριάρχησε ως συναίσθημα (40%), ενώ η αντίστοιχη μέτριας, μεγάλης ή υπερβολικής έντασης απογοήτευση (27%) και θυμός (24%) περιορίστηκαν σε δευτερεύοντα ρόλο.
Πιο συγκεκριμένα, η πλειοψηφία όσων νιώθουν εγγύτερα στη ΝΔ, το ΚΙΝΑΛ και την ΕΛΛΥ κυριαρχήθηκαν από το συναίσθημα της αισιοδοξίας, ενώ σε όσους νιώθουν εγγύτερα στον ΣΥΡΙΖΑ, το ΚΚΕ και το ΜΕΡΑ25 το συναίσθημα που καλλιεργήθηκε ήταν η απογοήτευση και ο θυμός. Αναμενόμενα, η πολιτική αυτό-τοποθέτηση των πολιτών συσχετίζεται με το είδος των συναισθημάτων, καθώς η συντριπτική πλειοψηφία όσων τοποθέτησαν εαυτούς στα αριστερά (0-3) του άξονα πολιτικής τοποθέτησης (0 = Αριστερά και 10 = Δεξιά), ένιωσαν κυρίαρχα θυμό και απογοήτευση. Παράλληλα, η συντριπτική πλειοψηφία όσων τοποθετήθηκαν στα δεξιά (7-10), στο κέντρο (4-6), αλλά και όσων απάντησαν πως «δεν έχουν νόημα οι τοποθετήσεις στον άξονα Αριστερά-Δεξιά» ένιωσε σχεδόν καθολικά αισιοδοξία.
Ποιο όμως είναι το δημογραφικό προφίλ των αισιόδοξων και ποιο το αντίστοιχο των θυμωμένων και απογοητευμένων πολιτών που άκουσαν την ομιλία του πρωθυπουργού στη ΔΕΘ; Πρωτίστως η απογοήτευση και δευτερευόντως ο θυμός εντοπίστηκαν με σχετική ένταση μεταξύ των ανέργων, δηλαδή μιας εκ των λίγων κοινωνικοδημογραφικών κατηγοριών, που ο ΣΥΡΙΖΑ υπερτέρησε της ΝΔ στις πρόσφατες βουλευτικές εκλογές. Ενδεχομένως, μερίδα της συγκεκριμένης κοινωνικής κατηγορίας να είχε ήδη καλλιεργήσει περιορισμένης έκτασης προσδοκίες για εξαγγελίες που θα την αφορούσαν στοχευμένα, οι οποίες όμως ματαιώθηκαν από την ομιλία του πρωθυπουργού στην ΔΕΘ. Και ποιοι είναι εκείνοι οι πολίτες που ένιωσαν αισιοδοξία; Κυρίαρχα οι μη ενεργοί οικονομικά πολίτες (συνταξιούχοι και όσοι/ες ασχολούνται με τα οικιακά) αλλά και αυτοί που δήλωσαν οικονομικά ενεργοί, δηλαδή όσοι απασχολούνται εργασιακά, δηλαδή όλοι πλην των ανέργων. Και σε αυτή την περίπτωση, οι συγκεκριμένες κατηγορίες συνδέονται άμεσα με τις εκλογικές προτιμήσεις του Ιουλίου, καθώς ήταν αυτές που συνέβαλλαν αποφασιστικά στη μεγάλη εκλογική νίκη της Νέας Δημοκρατίας.
Τα συναισθήματα της κοινής γνώμης απέναντι στην ομιλία του κ. Αλέξη Τσίπρα
Από την άλλη πλευρά, θυμός, απογοήτευση αλλά και αισιοδοξία είναι ορισμένα από τα συναισθήματα που προκάλεσε στον έναν ή στον άλλο βαθμό η ομιλία του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης, Αλέξη Τσίπρα στην ΔΕΘ. Ποικίλα δηλαδή συναισθήματα, με τα αρνητικά να φαίνεται ελαφρώς ότι υπερτερούν των θετικών. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα ευρήματα της δεύτερης φάσης της έρευνας, μεγάλης ή υπερβολικής έντασης θυμό αισθάνθηκε το 35%, μεγάλης ή υπερβολικής έντασης απογοήτευση το 33% και αντίστοιχης έντασης θυμό το 31%. Η πλειοψηφία όσων ένιωσαν μεγάλης ή υπερβολικής έντασης θυμό και απογοήτευση αισθάνεται πιο κοντά στην ΝΔ, το ΚΙΝΑΛ, και την ΕΛΛΥ, ενώ η πλειοψηφία όσων ένιωσαν αισιοδοξία αισθάνονται εγγύτερα στον ΣΥΡΙΖΑ, το ΜΕΡΑ25 αλλά και δευτερευόντως το ΚΚΕ. Συμπληρωματικά, ο έντονος θυμός και η έντονη απογοήτευση προέρχονται κυρίαρχα από όσους αυτοτοποθετήθηκαν στα δεξιά του πολιτικού φάσματος και δευτερευόντως από όσους αυτοποθετήθηκαν στο κέντρο και όσους πιστεύουν ότι «δεν έχουν σημασία οι όροι Δεξιά και Αριστερά.
Παράλληλα, τα ποσοστά της απογοήτευσης και του θυμού ως αντίδραση στην ομιλία του Αλέξη Τσίπρα δεν μεταβάλλονται μεταξύ των οικονομικά ενεργών πολιτών (όσων δηλαδή εργάζονται), των οικονομικά μη ενεργών πολιτών (συνταξιούχοι, οικιακά απασχολούμενοι κ.α) αλλά και των ανέργων, καθώς κυμαίνονται οριζόντια περί το 30-35%. Ωστόσο, το -θετικό- συναίσθημα της αισιοδοξίας, εμφανίζεται με ιδιαίτερη ένταση μεταξύ των ανέργων και με μειωμένη ένταση μεταξύ των οικονομικά ενεργών πολιτών. Εδώ μοιάζει πως ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης διατηρεί την ικανότητα του να γεννάει θετικά συναισθήματα στους ανέργους, σε μια δηλαδή από τις λίγες κοινωνικοδημογραφικές κατηγορίες στις οποίες υπερτέρησε του νυν πρωθυπουργού στις πρόσφατες βουλευτικές εκλογές, ενώ παρουσιάζει δυσκολία να προκαλέσει θετικά συναισθήματα σε όσους απασχολούνται εργασιακά, οι οποίοι συνδέονται με αυτό που σχηματικά αποκαλούμε «μεσαία τάξη».
Τα γενικά συμπεράσματα της έρευνας
Συνολικά είναι εμφανές ότι μεταξύ όσων είδαν ή άκουσαν τις δύο ομιλίες τα συναισθήματα που προκλήθηκαν ήταν σε γενικές γραμμές θετικά για τον Κυριάκο Μητσοτάκη και μάλλον ανάμεικτα - αν όχι ελαφρώς αρνητικά - για τον Αλέξη Τσίπρα. Παράλληλα, τα ευρήματα αποκαλύπτουν ότι τη δεδομένη στιγμή οι δύο αρχηγοί είναι κυρίαρχοι στον χώρο αναφοράς τους.
Ο μεν πρωθυπουργός δείχνει ικανός να γεννάει θετικά συναισθήματα σε έναν χώρο που εκτείνεται πολύ πέρα από τα όρια της ΝΔ, και πιο συγκεκριμένα μεταξύ του κέντρου (ΚΙΝΑΛ) και τις παρυφές της άκρας δεξιάς (ΕΛΛΥ), ενώ ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης μοιάζει πως τα καταφέρνει εξίσου καλά σε έναν όμως σαφώς πιο περιορισμένο ιδεολογικά χώρο, που εκτείνεται πέρα από το κόμμα του και σε αυτόν του ΜΕΡΑ25 αλλά και δευτερευόντως του ΚΚΕ.
Ο πρωθυπουργός μοιάζει ότι τη δεδομένη στιγμή απολαμβάνει της στήριξης μεγάλης μερίδας κεντρώων ψηφοφόρων αλλά και όσων τοποθετούνται στα δεξιά της ΝΔ, δύο ακροατηρίων δηλαδή με ιστορικά αξιοσημείωτη ορατότητα στην χώρα μας. Από την άλλη μεριά ο ΣΥΡΙΖΑ βρίσκεται σε μια φάση ανασύνταξης, η οποία αναπόφευκτα - και παρά τις σχετικές δεδηλωμένες προθέσεις - περιορίζει τις δυνατότητες του Αλέξη Τσίπρα για δημιουργία θετικών συναισθημάτων σε κοινά που εκτείνονται πολύ μακρύτερα από τις παρυφές του ΣΥΡΙΖΑ και της ριζοσπαστικής αριστεράς. Φαίνεται ότι η ΝΔ και ο αρχηγός της, έχοντας πρόσφατα κερδίσει δύο εκλογικές μάχες δεν ενδιαφέρονται ιδιαίτερα να κερδίσουν τις εντυπώσεις μέσω της καλλιέργειας προσδοκιών αλλά πολύ περισσότερο επιλέγουν στρατηγικά να ενισχύσουν την αίσθηση ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης είναι απαρέγκλιτα συνεπής και ότι το συγκεκριμένο χαρακτηριστικό του αποτελεί το σημαντικότερο συγκριτικό πλεονέκτημα έναντι του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης.
Για να συμμετέχετε και εσείς σε ποικίλης θεματολογίας online έρευνες της PRORATA ακολουθήστε τον παρακάτω σύνδεσμο https://prorata.gr/form-topothetisou/