Είναι πραγματικά εντυπωσιακή η παγκόσμια διασπορά και η οικουμενική πίστη στον θεάνθρωπο-σωτήρα και τον εξίσου διαδεδομένο μύθο της γέννησης του από μία παρθένο μητέρα με θαυματουργό τρόπο. Δεν έχουν σημασία τα ονόματα του που έδιναν. Το βέβαιο είναι ότι σε καμία ήπειρο της γης δεν εμφανίσθηκε θεός ως ευεργέτης της ανθρωπότητας, που να μη γεννήθηκε από παρθένο, ή τουλάχιστον από μητέρα που δεν όφειλε το παιδί της σε κάποιο γήινο πατέρα, αλλά σε επουράνια επέμβαση.
Ο Δίας, πατέρας των θεών, επισκέφθηκε τη Σεμέλη με μορφή καταιγίδας κι εκείνη γέννησε τον λυτρωτή Διόνυσο. Ο Έλληνας ήρωας Περσεύς γεννήθηκε επίσης από παρθένα μητέρα, τη Δανάη. Ο Δίας κατέστησε έγκυο την Δανάη με τη μορφή χρυσής βροχής και το παιδί που γεννήθηκε (ο Περσεύς) σκότωσε τη Μέδουσα (τις δυνάμεις του σκότους) και έσωσε την Ανδρομέδα (την ανθρώπινη ψυχή). Στην ίδια παράδοση συγκαταλέγεται και η Ήρα, η οποία σύμφωνα με τον Λουκιανό γέννησε τον Ήφαιστο ως παιδί του ανέμου χωρίς βοήθεια από το σύζυγό της. Σύμφωνα με κάποιες παραδόσεις, ο Άρης και ο δράκοντας Τυφών υπήρξαν επίσης παρθενογέννητα παιδιά της. Ακόμη και η Ιώ, που δεν ήταν θεά, αλλά μυθική ιέρεια της Ήρας, συνέλαβε το γιο της, τον Έπαφο, μέσα από το άγγιγμα και μόνο του Δία χωρίς να έρθει σε ερωτική επαφή μαζί του. Την ιστορία της αφηγείται ο Αισχύλος στην τραγωδία του Προμηθέας Δεσμώτης.
Συνεχίζοντας, η Ντεβάκι, η ακτινοβολούσα παρθένος της ινδικής παράδοσης, ενώθηκε με τον θεό Βισνού και γέννησε τον Κρίσνα.
Οι γυμνοσοφιστές της Ινδίας λένε ότι ο Βούδας γεννήθηκε από το πλευρό της παρθένου Μάγια, ενώ με τρόπο θαυματουργικό θέλει η παράδοση τη γένεση και του Ζαρατούστρα (Ζωροάστρη) των Περσών από την παρθένο μητέρα του Dughdova από τον Ahura Mazda (ανώτερο θεό του σύμπαντος).
Η Ίσις, αιγύπτια θεά της ευφορίας, γέννησε, σύμφωνα με τη θρησκεία των αιγυπτίων, με άμωμο σύλληψη, το θεό του ήλιου Ώρο, λατρευόταν δε με τα προσωνύμια «Δέσποινα», «Βασίλισσα των Ουρανών», «Άστρο της Θάλασσας», «Θεομήτωρ», κλπ. Πριν από αυτήν, η Παρθένος του Κόσμου Νηίθ, που προστατεύει από τον ουρανό όλη τη γη και τα παιδιά των ανθρώπων, θεωρούνταν μητέρα του μεγάλου θεού Οσίριδος, κεντρική μορφή της αιγυπτιακής τριάδας.
Ο Άδωνης, ο θεός της βλάστησης στους Ασσυρίους και Φοίνικες, καθώς και ο Μίθρας, ο Πέρσης θεός του ήλιου, γεννήθηκαν επίσης από άμωμες παρθένες. Ο θεός της Φρυγίας Άττις γεννήθηκε από την παρθένα-μάνα Νάνα, που έμεινε έγκυος όταν έπεσε στο στήθος της ένα κουκούτσι από αμύγδαλο ή από ρόδι.
Επίσης, ο Κετσακοάτλ, ο σταυρωθείς σωτήρας των Αζτέκων, ήταν γιος της παρθένου Βασίλισσας των Ουρανών, της Κλουλαμνάν.
Αλλά και οι Κινέζοι είχαν μια παρθένο μητέρα θεά, όπως και οι αρχαίοι Ετρούσκοι, ενώ, τέλος, αναφέρεται μεγάλος αριθμός από μαύρες παρθένους-μητέρες θεού.
Όλα αυτά καταδεικνύουν όχι μόνο την ευρύτατη διάδοση του δόγματος της παρθένου-μητέρας, αλλά και την εξαιρετική παλαιότητά του, που ανάγεται στη λατρεία της γης, μυστική πηγή κάθε ζωής, αφού η μητέρα γη είναι εκείνη που γεννά τα πάντα, ενώ χάρη στη διαρκή της ανανέωση και αναγέννηση θεωρήθηκε ως η αθάνατη παρθένος.
Σύμφωνα με τον Ησίοδο, η αρχέγονη Γαία, η μητέρα θεών και ανθρώπων, μόνη της γέννησε το σύμπαν. Εκείνη έφερε στη ζωή τον Ουρανό, τα Όρη και τον Πόντο, χωρίς ερωτικό σμίξιμο. Δεν είναι άλλη από την πανίσχυρη Μάνα Φύση, που ο ορφικός ύμνος την εξυμνεί λέγοντας «των πάντων συ είσαι ο πατέρας και η μάνα». Στο ίδιο κείμενο χαρακτηρίζεται αὐτοπάτωρ και ἀπάτωρ, εκείνη δηλαδή που είναι πατέρας του εαυτού της και πατέρα δεν έχει.
Μια άλλη κοσμογονική θεά, η Νύχτα, έχει επίσης την ικανότητα της παρθενογένεσης. Μόνη της γέννησε το Κοσμικό Αβγό, από το οποίο προέκυψε ο Έρωτας-Φάνης, ο μεγάλος ορφικός θεός.
Στο ίδιο πλαίσιο, η αρχαία τευτονική θεά Χέρθα (Γη) ήταν παρθένος και έμεινε έγκυος από το επουράνιο πνεύμα (τον Ουρανό), η δε μορφή της, ως βρεφοκρατούσα, υπήρχε σε πολλά ιερά άλση στη Γερμανία, ενώ η Σκανδιναβική θεά Φρίγκα πιάστηκε στα δίκτυα του Οντίν, του πατέρα των πάντων, και γέννησε ένα γιο, τον ευλογημένο Μπάλντερ, τον θεραπευτή και σωτήρα της ανθρωπότητας.
Όλα αυτά θα οδηγήσουν τον Edward Carpenter να υποστηρίξει ότι η Γη, αφού γέννησε όλα τα πλάσματά της, έφερε τελευταίο στον κόσμο και εκείνο που θα γινόταν σωτήρας του ανθρώπινου γένους («Pagan and Christian Mysteries»)
Σύμφωνα με τον Κασσίρερ, ο άνθρωπος δεν είναι μόνο απλώς έλλογο ον αλλά και συμβολικό ον (animal symbolicum). Η ανθρώπινη ιστορία είναι γεμάτη από αφηγήσεις, μύθους, μυθικές παραστάσεις, εικόνες και σύμβολα, αλληγορίες και μεταφορές. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί, όπως καταδείχθηκε ανωτέρω, η μύθος του θεανθρώπου-σωτήρα και της γέννησης του από μία παρθένο μητέρα. Το κρίσιμο είναι η στάση μας απέναντι σε όλα αυτά και η μέθοδος για την κατανόησή τους.
Το δόγμα της παρθενογένεσης, έχει και μια (δεύτερη) ανάγνωση, εσωτερική/πνευματική, πέρα από τα ιερά κείμενα και τους θρησκευτικούς κώδικες. Η παρθενογένεση, συνήθως, πιστεύεται ότι είναι το αποτέλεσμα της θείας παρέμβασης που βάζει στην μήτρα της θνητής παρθένας γυναίκας το σπόρο της ζωής. Η γέννηση, όμως, με άμωμο σύλληψη είναι ένα σύμβολο δεύτερης γέννησης που συμβαίνει εσωτερικά, όπως εξήγησε στο Νικόδημο ο Ιησούς. Ο Νικόδημος, διερωτάται «πώς είναι δυνατόν ένας άνθρωπος, γέροντας πια, να γεννηθεί ξανά; Μήπως μπορεί για δεύτερη φορά να μπει στην κοιλιά της μητέρας του και να γεννηθεί;» Ο δε Ιησούς τον διαβεβαιώνει ότι «αν δεν γεννηθεί κανείς ξανά, δεν μπορεί να δει τη βασιλεία του Θεού» και συμπληρώνει ότι «αν κανείς δεν γεννηθεί από νερό και Πνεύμα, δεν μπορεί να μπει στη βασιλεία του Θεού».
Καθώς ο άνθρωπος είναι υπό κατασκευή Θεός, η δεύτερη γέννηση είναι μια διαδικασία (ανα)γέννησης του θεού-εαυτού, η οποία έγκειται σε μια καθημερινή ευκαιρία για νέκρωση του παλαιού Αδάμ και ανά-σταση/αφύπνιση/ανα-γέννηση του νέου Αδάμ, σε ένα ακατάπαυστο γίγνεσθαι ολοκλήρωσης και τελείωσης, σε μια διαρκή πορεία για τον φωτισμό και την (απο)θέωση του. Πρόκειται για μυστική εμπειρία, υπαρξιακό βίωμα και γνήσια πνευματικότητα, πέρα από ιερά κείμενα και θρησκευτικούς κώδικες, για επιστροφή από την εξορία της α-γνωσίας και πέρασμα στην ελευθερία της αυτο-γνωσίας, για διάβαση από τον παλιό σε έναν καινούργιο χρόνο, αφορμή για νέκρωση του παλαιού μας εαυτού και ευκαιρία για ανά-σταση του νέου. Ένα ταξίδι αυτο-ανακάλυψης με την ελπίδα μιας λυτρωτικής αλλαγής.