Έχετε ποτέ μυρίσει δυσάρεστες οσμές που οι άλλοι δεν μπορούν να αντιληφθούν; Εάν κάτι τέτοιο σας έχει συμβεί καλό θα ήταν να έχετε κατά νου πως πιθανότατα πρόκειται για τη λεγόμενη «φαντοσμία», δηλαδή την ιατρική ονομασία που αφορά την ψευδαίσθηση της όσφρησης.
Οι οσφρητικές αυτές παραισθήσεις σχετίζονται συνήθως με δυσάρεστες μυρωδιές και δεν καλύπτονται από άλλα ερεθίσματα που υπάρχουν στο χώρο. Η φαντοσμία μπορεί να είναι αποτέλεσμα τραύματος στο κεφάλι ή λοίμωξης του αναπνευστικού.
Την πρώτη φορά εκδήλωσης της πάθησης, τα συμπτώματα παραμένουν για μερικά λεπτά ενώ σε άλλες περιπτώσεις τα επεισόδια μπορεί να επαναλαμβάνονται καθημερινά, εβδομαδιαία, μηνιαία ή και για έναν ολόκληρο χρόνο.
Δεδομένου δε ότι η αίσθηση της όσφρησης επηρεάζει και τη γεύση ενός φαγητού στο στόμα μας, η κατανάλωση κάθε τροφίμου κατά τη διάρκεια ενός τέτοιου επεισοδίου σίγουρα θα επηρεάζεται από την «φανταστική» οσμή.
Φυσικά τα συμπτώματα αυτά μπορούν να επηρεάσουν σοβαρά την ποιότητα ζωής ενός ατόμου ενώ σε ακραίες περιπτώσεις ο «ασθενής» μπορεί ακόμα να έχει και αυτοκτονικές τάσεις.
Η φαντοσμία δεν πρέπει να συγχέεται με την παροσμία, η οποία αφορά σε στρέβλωση (το ερέθισμα δε γίνεται ορθώς αντιληπτό) ή αποδυνάμωση της όσφρησης. Και οι δύο παθήσεις είναι γνωστές ως «ποιοτικές οσφρητικές διαταραχές» δεδομένου ότι επηρεάζεται κατά κόρον η ποιότητα της όσφρησης.
Οι ειδικοί επισημαίνουν πως η πρώτη εμπειρία της φαντοσμίας εκδηλώνεται μεταξύ 15 και 30 ετών ενώ φαίνεται να επηρεάζει περισσότερο τις γυναίκες από τους άνδρες. Χαρακτηριστικό επίσης είναι πως οι ασθενείς που έχουν διαγνωστεί με φαντοσμία σε πολλές περιπτώσεις έπασχαν και από κατάθλιψη, ημικρανία, επιληψία και σχιζοφρένεια.
Οι αιτίες που προκαλούν την πάθηση δεν έχουν διευκρινιστεί με ακρίβεια, ωστόσο θεωρείται πως σχετίζονται με τις ανωμαλίες στις κεντρικές περιοχές του εγκεφάλου, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που ελέγχουν τις λειτουργίες που σχετίζονται με την ανίχνευση των οσμών.
Κάποιοι γιατροί θεωρούν πως η χορήγηση συγκεκριμένων σταγονών από τη μύτη μπορεί να ανακουφίσει τα συμπτώματα, ενώ σε άλλες περιπτώσεις χορηγούνται ειδικά φάρμακα για την θεραπεία των νευρολογικών καταστάσεων που σχετίζονται με την φαντοσμία. Σε ακραίες καταστάσεις και μόνο μετά από εκτεταμένες ιατρικές συμβουλές, ορισμένοι ασθενείς υποβάλλονται σε χειρουργική επέμβαση.
(Mε πληροφορίες από Quartz, US National Library of Medicine
National Institutes of Health, NHS)