Η Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου εορτάζεται κάθε χρόνο στις 2 Απριλίου. Καθιερώθηκε από την Ι.Β.Β.Υ., τη Διεθνή Οργάνωση Βιβλίων για τη Νεότητα, το 1966, ημέρα των γενεθλίων του γνωστού Δανού παραμυθά Χανς Κρίστιαν Άντερσεν και σκοπός της είναι να εμπνεύσει στα παιδιά την αγάπη για το διάβασμα και να κατευθύνει την προσοχή των μεγαλυτέρων στο παιδικό βιβλίο. Ο ετήσιος αυτός εορτασμός βοηθάει στην καλλιέργεια της φιλαναγνωσίας και κεντρίζει το ενδιαφέρον των παιδιών και των νέων για τα βιβλία.
Ο Άντερσεν γεννήθηκε στις 2 Απριλίου 1805 στο Όντενσε, στο νησί Φιονία της Δανίας.
Αν και υπήρξε πολυγραφότατος, έγραψε ποιήματα, μυθιστορήματα και δοκίμια σχετικά με τα ταξίδια του, έμεινε γνωστός για τα παραμύθια του.
Σε αντίθεση με τον Σαρλ Περρώ και τους αδερφούς Γκριμ που απλά κατέγραφαν τα ήδη υπάρχοντα παραμύθια, ο Άντερσεν δημιούργησε ο ίδιος τα παραμύθια του επηρεασμένος από τα δύσκολα παιδικά του χρόνια και την φτώχεια που βίωσε.
Τα παραμύθια του εμφανίζουν καθαρά το δημοκρατικό στοιχείο. Οι κυριότεροι ήρωες του είναι φτωχοί και αδικημένοι άνθρωποι, που όμως έχουν ασυνήθιστα ψυχικά χαρίσματα, ευγένεια, ταλέντο και μεγαλοψυχία.
Στα έργα του, που χαρακτηρίζονται από δράση, χιούμορ και λεπτή σάτιρα, απεικονίζει με ρεαλισμό την ζωή της μικροαστικής τάξης των πόλεων.
Εξίσου έντονα επίσης αποτυπώνεται μια γλυκιά μελαγχολία, συγκίνηση και ειλικρίνεια, στοιχεία που διέθετε έμφυτα ως χαρακτήρας.
Τα παραμύθια του, τα οποία έχουν μεταφραστεί σε περισσότερες από 125 γλώσσες, έχουν ενταχθεί πολιτιστικά στη συλλογική συνείδηση της Δύσης, εύκολα προσβάσιμη από τα παιδιά, αλλά παρουσιάζουν, παράλληλα, μαθήματα αρετής και αντοχής ενάντια στις αντιξοότητες και για τους ώριμους αναγνώστες.
Μερικά από τα πολύ γνωστά παραμύθια του είναι: «Η μικρή γοργόνα», «Τα καινούρια ρούχα του αυτοκράτορα», «Οι αγριόκυκνοι», «Η Βασίλισσα του χιονιού», «Η Βασιλοπούλα και το ρεβίθι», «Η Τοσοδούλα», «Το ασχημόπαπο», «Τα κόκκινα παπούτσια», «Χόλγκερ ο Δανός», «Το κοριτσάκι με τα σπίρτα», «Το μολυβένιο στρατιωτάκι», «Η δύναμη της αγάπης», «Ένα τριαντάφυλλο από τον τάφο του Ομήρου».
Στο παραμύθι του «Ο γιος του μπαλωματή», ο Άντερσεν περιγράφει τη δική του ζωή και τα δύσκολα παιδικά χρόνια.
Υπάρχει μια θεωρία, που όμως έχει επικριθεί έντονα από ερευνητές στη Δανία, ότι ο μικρός Χανς ήταν ένα από τα δέκα εξώγαμα παιδιά του Δανού Βασιλιά Christian VII.
Η θεωρία αυτή αναφέρεται στο βιβλίο «Hans Christian Andersen: Danish Writer and Citizen of the World» του καθηγητή Sven Hakon Rossel ενώ υποστηρίζεται με μια σκανδαλώδη κατάχρηση πηγών και στο βιβλίο «H.C Andersen, En sand myte» (Άντερσεν, ένας αληθινός μύθος) του ιστορικού Jens Jørgensen.
Ο Jørgensen υποστηρίζει πως ο Άντερσεν ήταν παράνομο παιδί του πρίγκιπα της Δανίας και μετέπειτα βασιλιά Christian VII και της αριστοκράτισας Elise Ahlefeldt Laurvig.
Οι δυο εραστές δεν μπόρεσαν να παντρευτούν γιατί ο πρίγκιπας έπρεπε να παντρευτεί με βάση τις πολιτικές βασιλικές συμμαχίες (για την ιστορία ο Christian VII παντρεύτηκε δυο φορές: την εξαδέρφη του και δούκισα Charlotte Frederica of Mecklenburg-Schwerin και την πριγκίπισσα Caroline Amalie of Schleswig-Holstein-Sonderburg-Augustenburg ).
Μάλιστα, ο Jørgensen υποστηρίζει πως ο Άντερσεν ήξερε πως ήταν νόθος γιος του βασιλιά και αυτό του δημιούργησε ένα αίσθημα κατωτερότητας που τον ακολουθούσε καθ ’όλη τη ζωή παρά τις τιμητικές του διακρίσεις, τη φήμη και τη φιλική αποδοχή στους βασιλικούς κύκλους και μεταξύ των ευγενών.
Εικάζεται, δε, ότι στο παραμύθι του «Το ασχημόπαπο» εκφράζει αυτή την απόρριψη (και λόγω της άσχημης εμφάνισής του) ενώ στο τέλος η ομορφιά και η αποδοχή που κατακτά το ασχημόπαπο ως κύκνος έχει συμβολική έννοια και είναι ουσιαστικά η αποδοχή από τον κύκλο των αριστοκρατών που ο Χανς από μικρός αποζητούσε.
Στην πραγματικότητα, πατέρας του ήταν ο τσαγκάρης Hans Andersen (είχαν το ίδιο όνομα) και μητέρα του η πλύστρα Anna Maria Andersdotter.
Ο πατέρας του είχε λάβει στοιχειώδη μόρφωση και τα βράδια, μετά την δύσκολη δουλειά του τσαγκάρη, διάβαζε στον γιό του τις « Χίλιες και μία νύχτες» (συλλογή ιστοριών και παραμυθιών από τη Μέση Ανατολή γνωστή και ως Αραβικές νύχτες ή Παραμύθια της Χαλιμάς).
Σ΄αυτά τα πρώτα χρόνια της ζωής του ξύπνησε το ενδιαφέρον του μικρού Χανς για τα παραμύθια.
Όμως ο πατέρας του μικρού Χανς μην μπορώντας να αντέξει στη φτώχεια, πέθανε πολύ νέος, το 1816 αφήνοντας το εντεκάχρονο γιό του ορφανό, με τη μητέρα του για μόνο στήριγμα.
Το 1816 η μητέρα του ξαναπαντρεύτηκε και ο Χανς στάλθηκε σε ένα τοπικό σχολείο για τα φτωχά παιδιά, όπου έλαβε βασική εκπαίδευση και αναγκάστηκε να υποστηρίξει τον εαυτό του, εργαζόμενος ως μαθητευόμενος για έναν υφαντουργό και αργότερα για έναν ράφτη.
Ο Χανς ήταν ένα περίεργο παιδί με εξαιρετική φαντασία. Πολλές φορές τον έβλεπαν να περπατά στο δρόμο σαν ονειροπαρμένος και το μυαλό του δεν το είχε πουθενά αλλού, παρά μόνο στα ποιήματα και στο διάβασμα. Προσπάθησε άδικα να μάθει την τέχνη του πατέρα του.
Το ενδιαφέρον του κέρδισε το θέατρο, όπου αποστήθιζε ολόκληρες σκηνές από τα έργα που έβλεπε.
Όταν ήταν με τους φίλους του, του άρεσε να απαγγέλλει και να τραγουδά. Ήταν δεκατεσσάρων χρονών, όταν, κυνηγώντας μια καλύτερη τύχη, έφθασε στην Κοπεγχάγη, με μόνη του περιουσία 30 φράγκα με σκοπό να γίνει ηθοποιός.
Έδωσε εξετάσεις στη Βασιλική Σχολή θεάτρου, αλλά ήταν τόσο άσχημος και αδύνατος, που δεν τον δέχτηκαν.
Η ωραία του φωνή υπήρξε διαβατήριο για να σπουδάσει μουσική, αλλά αρρώστησε ξαφνικά και έχασε τη φωνή του.
Έτσι, το μόνο ταλέντο που του έμεινε ήταν το ταλέντο της ποίησης. Οι στίχοι του άρεσαν και βρήκε έναν προστάτη, τον Κέλλαν, που τον έστειλε στο πανεπιστήμιο, όπου κέρδισε μια βασιλική επιχορήγηση. Το 1827 δημοσίευσε ποιήματά του και έπειτα εξέδωσε μια σειρά έργων που του εξασφάλισαν την παγκόσμια δόξα.
Ήταν το 1835 όταν δημοσίευσε τα πρώτα του παραμύθια. Το 1837 δημοσίευσε εννέα ακόμη παραμύθια, ανάμεσά τους τον Μολυβένιο Στρατιώτη, την Πριγκίπισσα με το Μπιζέλι, την Μικρή Γοργόνα κ.α, στο βιβλίο με τίτλο: «Fairy Tales Told for Children. First Collection» (δανικά: Eventyr, fortalte for Børn. Første Samling ).
Τα παραμύθια του είναι έντονα συναισθηματικά και γεμάτα αναφορές στην αιώνια αγάπη.
Ο ίδιος, όμως, με τις γυναίκες ήταν ιδιαίτερα ντροπαλός και δεν είχε επιτυχία. Όπως αναφέρει ο ίδιος στο προσωπικό του ημερολόγιο δεν είχε ερωτικές σχέσεις και οι κοινωνικές επαφές του ήταν ελάχιστες.
Λαογράφοι ισχυρίζονται ότι τήρησε την παρθενικότητά του μέχρι το τέλος της ζωής του παρά το γεγονός ότι είχε πολλούς ανεκπλήρωτους έρωτες.
Την ανάγκη του να αγαπήσει και να αγαπηθεί εκφράζει μέσα από το παραμύθι του «Η Μικρή Γοργόνα» (αγγλικά:The Little Mermaid , δανικά: Den lille havfrue) που δημοσιεύτηκε το 1837.
Το παραμύθι αρχικά είχε τον τίτλο: «Daughters of the Air» παραπέμποντας στα αέρινα και ανάλαφρα ξωτικά και, φαίνεται, πως σκοπός του παραμυθιού είναι εξαρχής η Μικρή Γοργόνα να κερδίσει την αθάνατη ψυχή ως αντιστάθμισμα της απόρριψης του πρίγκιπα.
Είχε προηγηθεί ένα ακόμη παραμύθι επηρεασμένο από την ζωή των ξωτικών, η Τοσοδούλα.
Το παραμύθι «Thumbelina» (δαν:Tommelise) ή στα ελληνικά Τοσοδούλα του 1835 είναι μια παρουσίαση από την πλευρά του συγγραφέα του κόσμου των ξωτικών. Ο Άντερσεν, λάτρης των μύθων και των θρύλων, δημιούργησε την Τοσοδούλα μελετώντας την αγγλική λαογραφία και τις περιπέτειες του μικροσκοπικού Tom Thumb.
Αφού εξέδωσε αρκετά βιβλία, άρχισε τα ταξίδια του. Γύρισε τη Γερμανία, τη Γαλλία, την Αγγλία, την Ελλάδα, την Ιταλία, την Τουρκία και ταξίδεψε στην Ανατολή.
Τον Ιούνιο του 1847 ο Άντερσεν ταξίδεψε στην Αγγλία όπου και γνωρίστηκε με τον Κάρολο Ντίκενς (Charles Dickens), έναν από τους πιο διάσημους Άγγλους μυθιστοριογράφους.
Οι δυο τους είχαν πολλά κοινά, όπως τα σκληρά παιδικά χρόνια και τον τρόπο που απεικόνιζαν στα έργα τους τις δυσκολίες της ζωής τόσο εξαιτίας της φτώχειας, όσο και εξαιτίας της Βιομηχανικής Επανάστασης που είχε αλλάξει άρδην τις μέχρι τότε αγροτικές κοινωνίες.
Ας μην λησμονούμε ότι βρισκόμαστε στην βικτωριανή εποχή όπου υπήρξε μια αυξανόμενη συμπάθεια για την παιδική ηλικία (χαρακτηριστικό γνώρισμα και των δυο συγγραφέων.)
Με την πάροδο του χρόνου, ο Άντερσεν απόκτησε μεγάλη δόξα και η μεγαλύτερη ευτυχία του ήταν η υποδοχή που του έκανε η ιδιαίτερη πατρίδα του, το Όντενσε, που τον κάλεσε το 1867. Πέθανε σε ηλικία 70 ετών στις 4 Αυγούστου 1875 στην Κοπεγχάγη.
