Η λειτουργία του ελληνικού κράτους παρουσιάζει μια διαχρονική στρέβλωση, καθώς το υπηρεσιακό καθήκον έχει υποκατασταθεί από την πολιτική ευθύνη.
Η καθαριότητα των δήμων, τα έργα αποκατάστασης ζημιών, ο σχεδιασμός της αντιεγκληματικής στρατηγικής, η προφύλαξη των δασών, η αντιμετώπιση των πυρκαγιών, η καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, οι συνθήκες του σωφρονιστικού συστήματος, η εκπαιδευτική διαδικασία και πλείστες όσες λειτουργίες του κράτους λαμβάνουν χώρα με αντιστροφή ρόλων.
Σε κάθε κρίση, όπως αυτή που ζούμε αυτές τις μέρες με τις καταστροφικές πυρκαγιές, αλλά και η κάθε επιτυχία, όπως για παράδειγμα η εξάρθρωση μια εγκληματικής οργάνωσης ή ένας καθαρός δήμος, πιστώνονται ως αποτυχίες ή επιτυχίες στους πολιτικούς προϊσταμένους, ενώ οι καθ’ ύλην αρμόδιες υπηρεσίες παραμένουν στη σκιά της κριτικής ή της επιβράβευσης.
Όλη αυτή η στρέβλωση συνιστά απότοκο της πελατειακής λογικής και τις βαθιές της ρίζες, που έχουν για χρόνια απλωθεί, με ευθύνη και των πολιτικών, που με τις αποφάσεις ή την αδράνειά τους τη διαιωνίζουν, αλλά και των πολιτών, που με τις επιλογές τους εν τέλει την επιβραβεύουν.
Ποια μπορεί να είναι αλήθεια η ουσιαστική συνεισφορά της παρουσίας ενός Υπουργού στο κέντρο επιχειρήσεων αντιμετώπισης μιας πυρκαγιάς; Βρίσκεται εκεί συμβολικά; Παρακολουθεί τις προσπάθειες και τους σχεδιασμούς των αρμόδιων υπηρεσιακών ή καθορίζει και επιβάλει τα επιχειρησιακά σχέδια; Η απάντηση δυστυχώς είναι μάλλον προφανής. Πρακτικές που ποντάρουν στις εντυπώσεις και αδιαφορούν για το αποτέλεσμα.
Οι παρουσίες υπουργών, με στολές παραλλαγής, σε συμβούλια αρχηγών του στρατού σε στιγμές κρίσης και απειλής συρράξεων με τη γειτονική Τουρκία, είναι εικόνες που συχνά πυκνά γεμίζουν τα κεντρικά δελτία ειδήσεων εδώ και δεκαετίες.
Επιτόπιοι…έλεγχοι, σε κατεστραμμένες από καιρικά φαινόμενα αγροτικές καλλιέργειες, πολιτικών και εν γένει πολιτευομένων, είναι άλλη μια συνηθισμένη σκηνή, όπου η δήθεν πολιτική δράση και ετοιμότητα υποκαθιστά, πολλές φορές δε, δυσχεραίνει, για χάρη της επικοινωνίας, την αναγκαία υπηρεσιακή και τεχνοκρατική παρέμβαση, ώστε να επέλθει τελικά η δίκαιη, αναγκαία και ικανή λύση για τους πληττόμενους. Τα παραδείγματα δυστυχώς είναι πολλά και επισυμβαίνουν εδώ και αρκετές δεκαετίες μέχρι σήμερα.
Ο καθένας πρέπει να βρίσκεται προσηλωμένος στον ρόλο και την αποστολή του. Η περιβόητη ευχή για καλύτερο κράτος έτσι πρέπει να ξεκινήσει της υλοποίησή της.
Οι κυβερνήσεις να παρέχουν τα μέσα και τα νομοθετικά εργαλεία, οι υπηρεσίες να κάνουν το καθήκον τους και οι πολίτες να ξεκαθαρίσουν τους όρους και τους κανόνες των επιλογών και της κριτικής τους.
Οι ευθύνες και οι υποχρεώσεις θα πρέπει να είναι ξεκάθαρες, οι αρμοδιότητες να ορίζονται με σαφήνεια, αλλά και ο έλεγχος για την πιστή τήρησή τους διαρκής και άοκνος. Βασικό στοιχείο αυτής της φιλοσοφίας που πρέπει να επικρατήσει είναι η αξιολόγηση.
Η δίκαιη, αμερόληπτη και ουσιαστική αξιολόγηση της συνολικής κρατικής δομής, ώστε η ιεραρχία της διοίκησης να προκύπτει μέσα από αντικειμενικές και αδιαμφισβήτητες διαδικασίες. Να μην αποτελεί η αξιολόγηση τον φερετζέ της πολιτικής για πογκρόμ διώξεων, επιβολή ημετέρων και εγκατάσταση σε θέσεις ευθύνης των «δικών» μου έναντι των άλλων.
Αυτή είναι ίσως η πιο μεγάλη πρόκληση που έχει να αντιμετωπίσει το πολιτικό προσωπικό για τα χρόνια που ζούμε και γι’ αυτά που έπονται, αν θέλει πραγματικά να σταθεί στο ύψος των νέων περιστάσεων που γεννιούνται, που είναι όλο και πιο πολύπλοκες, όλο και πιο δυσεπίλυτες.
Με χτυπήματα στη πλάτη, με χάιδεμα αυτιών και με δάκρυα στα μάτια, δεν σβήνουν πια οι φωτιές, δεν αντιμετωπίζονται τα προβλήματα, δεν γίνεται καλύτερη η ζωή των ανθρώπων. Αυτό πρέπει να το αντιληφθεί το συντομότερο δυνατό η πολιτική τάξη της χώρας, αλλά και να επιταχύνει την επιβολή του η ίδια η κοινωνία, με τις διεργασίες και τη δράση της.
Ο χρόνος τελειώνει…