Υποκινούμενη από την αυξανόμενη ζήτηση για θαλασσινά, μια ισπανική εταιρεία σχεδιάζει να ανοίξει την πρώτη εμπορική φάρμα χταποδιών τον επόμενο χρόνο, αλλά καθώς οι επιστήμονες ανακαλύπτουν περισσότερα για τα χταπόδια κάποιοι προειδοποιούν ότι θα μπορούσε να είναι μια ηθική και περιβαλλοντική καταστροφή.
«Αυτό είναι ένα παγκόσμιο ορόσημο», δήλωσε ο Ρομπέρτο Ρομέρο, διευθυντής υδατοκαλλιέργειας στη Nueva Pescanova, η εταιρεία που διοχετεύει 65 εκατομμύρια ευρώ (74 εκατομμύρια δολάρια) στη φάρμα, το οποίο εκκρεμεί περιβαλλοντική έγκριση από τις τοπικές αρχές.
Στο ερευνητικό κέντρο της εταιρείας στη Γαλικία, στη βορειοδυτική Ισπανία, αρκετά χταπόδια κινούνται σιωπηλά γύρω από μια ρηχή εσωτερική δεξαμενή.
Βασισμένη σε δεκαετίες ακαδημαϊκής έρευνας, η Nueva Pescanova κέρδισε αντίπαλες εταιρείες στο Μεξικό και την Ιαπωνία για να τελειοποιήσει τις συνθήκες που απαιτούνται για την αναπαραγωγή σε βιομηχανική κλίμακα.
Τα εμπορικά κίνητρα για τη φάρμα, η οποία αναμένεται να παράγει 3.000 τόνους ετησίως έως το 2026 για εγχώριες και διεθνείς αλυσίδες τροφίμων και να δημιουργήσει εκατοντάδες θέσεις εργασίας στο νησί της Γκραν Κανάρια, είναι ξεκάθαρα.
Μεταξύ 2010 και 2019 η αξία του παγκόσμιου εμπορίου χταποδιών εκτινάχθηκε στα 2,72 δισεκατομμύρια δολάρια από 1,30 δισεκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με στοιχεία του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ, ενώ οι εκφορτώσεις αυξήθηκαν μόνο κατά 9% σε 380.000 τόνους.
Ωστόσο, προηγούμενες προσπάθειες για την εκτροφή χταποδιών έχουν δυσκολευτεί με την υψηλή θνησιμότητα, ενώ οι προσπάθειες αναπαραγωγής άγριων χταποδιών αντιμετώπισαν προβλήματα επιθετικότητας, κανιβαλισμού και αυτοακρωτηριασμού.
Ο Ντέιβντ Χαβαλίας, διευθυντής του κέντρου, είπε ότι η βελτιστοποίηση των συνθηκών των δεξαμενών επέτρεψε στην εταιρεία να εξαλείψει την επιθετικότητα και να γεννήσει πέντε γενιές σε αιχμαλωσία.
«Δεν έχουμε βρει κανιβαλιστική συμπεριφορά σε κανέναν από τους πολιτισμούς μας», είπε.
Δεν είναι όμως όλοι πεπεισμένοι
Πέρυσι, ερευνητές στο London School of Economics κατέληξαν στο συμπέρασμα από μια ανασκόπηση 300 επιστημονικών μελετών ότι τα χταπόδια ήταν αισθανόμενα όντα ικανά να βιώσουν στενοχώρια και ευτυχία και ότι η καλλιέργεια υψηλής ευημερίας θα ήταν αδύνατη.
Ο Ραούλ Γκαρσία, ο οποίος ηγείται των αλιευτικών επιχειρήσεων της οργάνωσης διατήρησης της WWF στην Ισπανία, συμφωνεί.
«Τα χταπόδια είναι εξαιρετικά έξυπνα και εξαιρετικά περίεργα. Και είναι γνωστό ότι δεν είναι ευτυχισμένα σε συνθήκες αιχμαλωσίας», είπε στο Reuters.
Οποιαδήποτε γεωργική δραστηριότητα που στοχεύει σε υψηλή ποιότητα ζωής προσεγγίζοντας το φυσικό τους περιβάλλον - μοναχικό στον πυθμένα της θάλασσας - θα ήταν πιθανότατα πολύ δαπανηρή για να είναι κερδοφόρα, είπε.
Οι νόμοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης που διέπουν την καλή διαβίωση των ζώων δεν ισχύουν για τα ασπόνδυλα και παρόλο που η Ισπανία εντείνει τη νομοθεσία της για την προστασία των ζώων, τα χταπόδια δεν πρόκειται να συμπεριληφθούν.
Η Nueva Pescanova δεν έχει παράσχει συγκεκριμένες λεπτομέρειες σχετικά με τα μεγέθη, την πυκνότητα ή την τροφοδοσία δεξαμενών, επικαλούμενη το εμπορικό απόρρητο. Έχει πει ότι τα ζώα παρακολουθούνται συνεχώς για να διασφαλιστεί η ευημερία τους.
Ο Χαβαλίας είπε ότι χρειάζεται περισσότερη έρευνα για να διαπιστωθεί εάν τα χταπόδια ήταν πραγματικά έξυπνα.
«Μας αρέσει να λέμε ότι περισσότερο από ένα έξυπνο ζώο, είναι ένα ζώο που ανταποκρίνεται», είπε «Έχει μια ορισμένη ικανότητα αποφασιστικότητας όταν αντιμετωπίζει προκλήσεις επιβίωσης».
Παρά την αυξανόμενη ανησυχία για τα δικαιώματα των ζώων, η ζήτηση αυξάνεται, με επικεφαλής την Ιταλία, την Κορέα, την Ιαπωνία και την Ισπανία, τον μεγαλύτερο εισαγωγέα στον κόσμο. Οι φυσικοί ψαρότοποι αισθάνονται την πίεση.
«Αν θέλουμε να συνεχίσουμε να καταναλώνουμε χταπόδι, πρέπει να αναζητήσουμε μια εναλλακτική… γιατί η αλιεία έχει ήδη φτάσει στα όριά της», δήλωσε ο Εντουάρτο Ελμάνσα, επιστήμονας στο ισπανικό Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας, το οποίο ανέπτυξε την τεχνολογία που χρησιμοποιεί η Nueva Pescanova.
«Προς το παρόν η υδατοκαλλιέργεια είναι η μόνη διαθέσιμη επιλογή».
Τα μισά θαλασσινά που καταναλώνουν οι άνθρωποι καλλιεργούνται. Ο κλάδος παραδοσιακά αυτοπροτείνεται ως μέσο ικανοποίησης της ζήτησης των καταναλωτών, ενώ αμβλύνει την πίεση στις αλιευτικές περιοχές, αλλά οι οικολόγοι λένε ότι αυτό κρύβει το πραγματικό περιβαλλοντικό του κόστος.
Περίπου το ένα τρίτο των παγκόσμιων αλιευμάτων ψαριών χρησιμοποιείται για τη διατροφή άλλων ζώων και η αυξανόμενη ζήτηση για ιχθυάλευρα για υδατοκαλλιέργεια επιδεινώνει το άγχος στα ήδη εξαντλημένα αποθέματα, ανέφερε η WWF.
Ο Χαβαλίας της Nueva Pescanova είπε ότι αναγνωρίζει την ανησυχία για τη βιωσιμότητα και τόνισε ότι η εταιρεία ερευνά τη χρήση υπολειμμάτων ψαριών και φυκιών ως εναλλακτική τροφή, αλλά είπε ότι είναι πολύ νωρίς για να συζητηθούν τα αποτελέσματα.
Ορισμένοι ακτιβιστές λένε ότι η λύση είναι πολύ πιο απλή: μην τρώτε χταπόδι.
«Υπάρχουν τόσες πολλές υπέροχες εναλλακτικές βίγκαν εκεί έξω τώρα», είπε η Κάρις Μπένετ της ομάδας για τα δικαιώματα των ζώων PETA. «Προτρέπουμε όλους να διαμαρτυρηθούν εναντίον αυτής της φάρμας».
Το έργο εκκρεμεί έγκριση από το τμήμα περιβάλλοντος των Καναρίων Νήσων.
Ερωτηθείς εάν το τμήμα θα εξετάσει την αντίθεση από ομάδες δικαιωμάτων, ένας εκπρόσωπος είπε ότι «όλες οι απαιτούμενες παράμετροι θα ληφθούν υπόψη».