Η Ρωσία ανακοίνωσε την διακοπή της συμμετοχής της στην συμφωνία της Κωνσταντινούπολης μεταξύ Μόσχας και Κιέβου (με την συνδρομή ΟΗΕ και Άγκυρας), που προέβλεπε την απρόσκοπτη εξαγωγή ουκρανικών σιτηρών μέσω της Μαύρης Θάλασσας.
H συμφωνία είχε υπογραφεί τον Ιούλιο του 2022 αλλά υπόκειτο σε συνεχείς ανανεώσεις ενώ συνέβαλε στην μείωση των τιμών τροφίμων και στην χαλάρωση της επισιτιστικής κρίσης που μάστιζε κυρίως φτωχότερες χώρες που η διατροφή βασίζεται στα σιτηρά. Με την αρνητική αυτή εξέλιξη υπάρχουν φόροι για νέα άνοδο των τιμών και σοβαρά προβλήματα στις προμήθειες αναπτυσσόμενων χωρών.
Η απόφαση δεν ήρθε ξαφνικά, αφού η Μόσχα επί εβδομάδες τώρα προειδοποιούσε πως αν δεν ικανοποιηθούν τα αιτήματά της θα τερμάτιζε την συμφωνία που εκπνέει σήμερα.
Η ανακοίνωση ήρθε λίγη ώρα μετά την νέα, δεύτερη μέσα σε οκτώ μήνες, επίθεση στην γέφυρα της Κριμαίας με δύο νεκρούς που είναι γονείς ενός κοριτσιού που τραυματίστηκε σοβαρά και είναι στην εντατική.
Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ πάντως δήλωσε ότι τα συμβαλλόμενα μέρη της συμφωνίας για τα σιτηρά δεν εκπλήρωσαν τα αιτήματα της Ρωσίας και έτσι και έτσι για την Μόσχα η συμφωνία δεν είναι πλέον σε ισχύ ενώ δεν συνέδεσε τον τερματισμό της με την επίθεση στην Κριμαία.
″Πρακτικά η συμφωνία παύει να ισχύει από σήμερα”, δήλωσε ο Πεσκόφ. ”Δυστυχώς, το μέρος αυτών των συμφωνιών της Μαύρης Θάλασσας που αφορά τη Ρωσία δεν έχει εφαρμοστεί μέχρι στιγμής, επομένως η ισχύς αυτής τερματίζεται”.
Είπε, πως η Ρωσία, θα επιστρέψει στη συμφωνία μόλις εκπληρωθούν οι όροι που έχει θέσει. Βασικότερο αίτημα της Μόσχας είναι να αρθούν μέτρα, κυρίως κυρώσεις στον τραπεζικό τομέα, που αποτρέπουν τις εξαγωγές ρωσικών αγροτικών προϊόντων, κυρίως σιτηρών και λιπασμάτων.
Η Ρωσία, όπως είπε και η Μαρία Ζαχάροβα, εκπρόσωπος του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών, έχει ενημερώσει την Τουρκία, την Ουκρανία και τον ΟΗΕ που είναι συμβαλλόμενα μέρη στην συμφωνία.
Το συμβόλαιο σιτηρών του Chicago Board of Trade αμέσως μετά τις ανακοινώσεις τερματισμού της συμφωνίας κατέγραψε άνοδο κατά 4%.
Η Ρωσία και η Ουκρανία είναι δύο από τους κορυφαίους παραγωγούς γεωργικών προϊόντων στον κόσμο και σημαντικοί παίκτες στις αγορές σιταριού, κριθαριού, καλαμποκιού, ελαιοκράμβης, κραμβέλαιου, ηλιόσπορου και ηλιελαίου. Η Ρωσία είναι επίσης κυρίαρχη στην αγορά λιπασμάτων.
Οι ρωσικοί όροι
Ο ρώσος πρόεδρος, Βλάντιμιρ Πούτιν είπε την περασμένη εβδομάδα ότι τα μέρη της συμφωνίας που σχετίζονται με τη Ρωσία δεν είχαν εφαρμοστεί και έτσι δήλωνε πως εξέταζε το ενδεχόμενο αναστολής της Μόσχας δηλώνοντας παράλληλα πως θα επιστρέψει στη συμφωνία μόλις εκπληρωθούν οι όροι της.
Για να πειστεί η Ρωσία να υπογράψει την συμφωνία τον περασμένο Ιούλιο και τα ουκρανικά σιτηρά να εξάγονται απρόσκοπτα μέσω Μαύρης Θάλασσας ο ΟΗΕ δεσμεύτηκε να βοηθήσει τη Ρωσία με τις δικές της εξαγωγές τροφίμων και λιπασμάτων που αντιμετώπιζαν προβλήματα λόγω κυρώσεων.
Αν και αυτές καθαυτές οι ρωσικές εξαγωγές τροφίμων και λιπασμάτων δεν υπόκεινται στις δυτικές κυρώσεις που επιβλήθηκαν μετά τη ρωσική εισβολή, η Μόσχα υποστηρίζει ότι οι περιορισμοί στις πληρωμές, την επιμελητεία και την ασφάλιση, λόγω κυρώσεων αποτελούν εμπόδιο στις εξαγωγές της.
Η Ρωσία συμφώνησε τρεις φορές από πέρυσι τον Ιούλιο να παρατείνει τη συμφωνία αλλά επίσης ανέστειλε για λίγο τη συμμετοχή της στα τέλη Οκτωβρίου ως απάντηση σε επίθεση με drone στον στόλο της στην Κριμαία.
″Μπορούμε να αναστείλουμε τη συμμετοχή μας στη συμφωνία και αν όλοι πουν για άλλη μια φορά ότι όλες οι υποσχέσεις που μας δόθηκαν θα εκπληρωθούν, τότε ας εκπληρώσουν αυτήν την υπόσχεση. Θα επανέλθουμε αμέσως σε αυτήν τη συμφωνία”, είχε πει ο Πούτιν την περασμένη εβδομάδα.
Η Ρωσία έχει επίσης παραπονεθεί ότι δεν έχουν φτάσει αρκετά σιτηρά στις φτωχές χώρες. Τα Ηνωμένα Έθνη υποστήριξαν ότι η συμφωνία ωφέλησε αυτά τα κράτη βοηθώντας στη μείωση των τιμών των τροφίμων περισσότερο από 20% παγκοσμίως.
Συνεχίζουν τις εξαγωγές οι ρώσοι παραγωγοί-Αντιδράσεις για την αναστολή
Στο μεταξύ, η ρωσική ένωση εξαγωγών σιτηρών Rusgrain ανακοίνωσε ότι τα μέλη της σχεδιάζουν να συνεχίσουν την προμήθεια των πελατών τους με ρωσικά σιτηρά σε ανταγωνιστικές τιμές.
«Η Ρωσία είναι ο μεγαλύτερος προμηθευτής της παγκόσμιας αγοράς σε σιτηρά... Ολες οι υποχρεώσεις των ρώσων εξαγωγέων σιτηρών θα τηρηθούν», αναφέρεται στην ανακοίνωση.
Η Πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν σε ανάρτηση της δηλώνει: «Καταδικάζω σθεναρά την κυνική κίνηση της Ρωσίας να τερματίσει την Πρωτοβουλία της Μαύρης Θάλασσας για τα Σιτηρά, παρά τις προσπάθειες του ΟΗΕ και της Τουρκίας.
Επίσης, σημειώνει ότι «η ΕΕ εργάζεται για να διασφαλίσει την επισιτιστική ασφάλεια για τους ευάλωτους του κόσμου. Οι λωρίδες αλληλεγγύης της ΕΕ θα συνεχίσουν να φέρνουν αγροδιατροφικά προϊόντα από την Ουκρανία και προς στις παγκόσμιες αγορές».
Ο δε πρόεδρος της Τουρκίας, Ταγίπ Ερντογάν σχολίασε πως πιστεύει ότι ο Πούτιν θέλει την συνέχιση της εφαρμογής της συμφωνία και πως θα συζητήσει μαζί του το θέμα της εξαγωγής ρωσικών γεωργικών προϊόντων και λιπασμάτων κατά την διάρκεια της συνάντησής τους που αναμένεται να γίνει τον Αύγουστο.
«Πιστεύω ότι, παρά την σημερινή δήλωση, ο φίλος μου ο κ. Πούτιν θέλει να συνεχίσει την ανθρωπιστική συμφωνία»...«Ο υπουργός μου των Εξωτερικών θα μιλήσει τηλεφωνικά (με τον ρώσο ομόλογό του) και θα μιλήσω με τον κ. Πούτιν άμα τη επιστροφή μου», δήλωσε πριν από την αναχώρησή του για την Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Κατάρ.
Είπε επίσης πως θα συζητήσει την συμφωνία, περιλαμβανομένου του κεφαλαίου της εξαγωγής ρωσικών λιπασμάτων, με τον Πούτιν κατά την διάρκεια της συνάντησής τους που αναμένεται να γίνει τον Αύγουστο στην Τουρκία. «Θα έχουμε την ευκαιρία να ξανασυζητήσουμε όλα τα θέματα».
«Ισως, μέχρι τότε, για να προχωρήσουμε τα πράγματα, μπορούμε να λάβουμε μέτρα δια τηλεφώνου με τον κ. Πούτιν χωρίς να περιμένουμε τον Αύγουστο», πρόσθεσε ο τούρκος πρόεδρος.
Από την πλευράς της η Γερμανία κάνει έκκληση στη Ρωσία να καταστεί δυνατή μια παράταση της συμφωνίας για την εξαγωγή σιτηρών όπως δήλωσε ο εκπρόσωπος της γερμανικής κυβέρνησης