Προχθές αγόρασα ένα πακέτο χαρτί για τον εκτυπωτή μου και το πλήρωσα δύο φορές παραπάνω σε σχέση με ότι είχα πληρώσει πριν από δύο μήνες για το ίδιο ακριβώς προϊόν. Σε έρευνα μου διαπίστωσα ότι για όλα τα χαρτικά είχαν αυξηθεί κατά πολύ οι τιμές τους σε συντομότατο χρονικό διάστημα, σε σημείο που δεν δικαιολογείται ούτε από την αύξηση των τιμών της ενέργειας, ούτε και των μεταφορικών. Επιπλέον δεν ακολουθούν τις αυξήσεις των λοιπών εμπορευμάτων, που επηρεάζονται επίσης από τους ίδιους συντελεστές κόστους, γεγονός που υποδηλώνει και για αυτά ένα διεθνές κερδοσκοπικό παιχνίδι (λέγεται ότι την παγκόσμια παραγωγή χαρτιού έχουν δεσμεύσει τρεις εταιρείες) .
Φυσικά το παιχνίδι αυτό πρέπει να αντιμετωπισθεί από τη διεθνή κοινότητα με νομικά και οικονομικά μέτρα και από τους καταναλωτές με περιορισμό της ζήτησης με τη μη αγορά των μη αναγκαίων εμπορευμάτων και το μη στοκάρισμα τους και με την ανακύκλωση τους, που ιδίως για τα χαρτικά αποδίδεται σε πολύ μεγάλο ποσοστό.
Με τον τρόπο αυτό όμως μπορεί και οι τιμές τους να μειωθούν και να σωθούν κάποια δάση του Αμαζόνιου, γεγονός που θα συμβάλλει στη προστασία του περιβάλλοντος.
Με το άρθρο μου δεν σκοπεύω να κάνω μαθήματα οικονομίας ή προστασίας του περιβάλλοντος, αλλά να δείξω τη συμβολή του χαρτιού από την εποχή της Αναγέννησης, που έγινε δυνατή η μαζική παραγωγή του και αντικατέστησε την ακριβή περγαμηνή, στην εξέλιξη της ιστορίας και ιδίως στην ανάπτυξη των επιστημών, του πολιτισμού, της λογοτεχνίας και γενικότερα στη πνευματική ανάπτυξη του ανθρώπου, τη διάδοση των ιδεών, την επικοινωνία, ιδίως μεταξύ πνευματικών ανθρώπων και την έκδοση εφημερίδων.
Επίσης θέλω να επισημάνω και τις συνέπειες για την περαιτέρω πορεία της ανθρωπότητας από την μελλοντική εξαφάνιση ή τη μη χρήση του χαρτιού, για τον έντυπο λόγο ιδίως για την έκδοση βιβλίων και εφημερίδων λόγω απαγορευτικού κόστους και την αντικατάσταση του με ηλεκτρονικά μέσα.
Η Ιστορία μας έχει διδάξει με άπειρα παραδείγματα ότι οι ιδέες που περιέχονται στα βιβλία κάποιους φοβίζει και προσπαθούν να αποτρέψουν τη διάδοση τους. Παραδείγματα πολλά, από την σε μεγάλο βαθμό εξαφάνιση ως ειδωλολατρικής της αρχαίας πνευματικής δημιουργίας, τον εμπρησμό το 641 μ.Χ της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας από τους Άραβες, το κάψιμο των βιβλίων από τον Σαβαναρόλα στη Φλωρεντία, το Index Librorum Prohibitorum του Βατικανού , το κάψιμο των βιβλίων τη Νύκτα των Κρυστάλλων από τους Ναζί και την λογοκρισία για την κυκλοφορία βιβλίων, όχι μόνο στις χώρες του υπαρκτού σοσιαλισμού.
Προφητικό μπορεί όμως να αποβεί το βιβλίο του Ray Bradbury «Φαρενάιτ 451» (θερμοκρασία που καίγεται το χαρτί) στο οποίο περιγράφει πως σε μια δυστοπική εποχή στο μέλλον τα βιβλία είναι απαγορευμένα και κάποιοι για να διασώσουν τα αριστουργήματα της παγκόσμιας πνευματικής δημιουργίας έχουν αποστηθίσει καθένας ένα μόνο βιβλίο, το οποίο και συνεχώς απαγγέλλουν.
Η δύναμη των ιδεών που παράγουν τα βιβλία είναι τεράστια, αναπτύσσει την πνευματικότητα και τη τάση για ελευθερία του ατόμου και αποτελεί ανάχωμα σε ολοκληρωτικές και σκοταδιστικές επιδιώξεις. Ο γραπτός λόγος βοηθάει στην ανάπτυξη των ιδεών. Σε συνδυασμό με τα σχολικά βιβλία, μια βιβλιοθήκη στο σπίτι αποτελεί το καλύτερο εκπαιδευτικό μέσο για την μόρφωση των παιδιών. Ωστόσο και αυτά δυστυχώς τείνουν να αντικατασταθούν με ηλεκτρονικά μέσα και παιχνίδια και πολύ φοβάμαι ότι όλα αυτά τα υποκατάστατα οδηγούν στη φτώχεια της γλώσσας μας, μιας γλώσσας που είναι η πλουσιότερη παγκοσμίως τόσο σε λέξεις όσο και σε ιδέες. Αυτό δεν είναι κάτι αμελητέο αφού όσο αποδυναμώνεται η γλώσσα, τόσο κινδυνεύουμε με απώλεια της εθνικής μας ταυτότητας, η διαφύλαξη της οποίας είναι το ζητούμενο στην ισοπεδωτική εποχή της παγκοσμιοποίησης.
Σαφώς η ανάγνωση του βιβλίου στον ελεύθερο χρόνο προσφέρει μεγαλύτερη απόλαυση και κατανόηση του κειμένου από την ηλεκτρονική και αυτός είναι ο λόγος που η έκδοση των ηλεκτρονικών βιβλίων δεν περπάτησε όσο αναμενόταν. Αλλωστε η ανάγνωση της έντυπης εφημερίδας σαφώς υπερέχει από την ηλεκτρονική έκδοση της, εκτός του ότι η χρήση ηλεκτρονικών μέσων και η αποθήκευση κειμένων εξαρτάται από την παροχή ηλεκτρικής ενέργειας, που μπορεί να την καταστήσει προβληματική.
Φαίνεται ότι η ανθρωπότητα περνάει στην εποχή του ΜΕΤΑ( metaverse- μετασύμπαν), όπως άλλαξε ονομασία το F/B σε Meta, που σημαίνει μετανθρωπισμό, δηλαδή περνάμε από την ανθρωπιστική θεώρηση στην ηλεκτρονική μηχανοποίηση των πάντων.
Δεν μπορώ να προβλέψω τις συνέπειες αυτής της μετάβασης, αλλά με τρομάζει η ιδέα ότι πιθανόν ο άνθρωπος να μη μπορεί να διαχειριστεί και ελέγξει καταστάσεις καθώς η εξουσία μπορεί να έχει περάσει σε χέρια μηχανών, που πιθανόν να τις χειρίζονται κάποιοι άλλοι άνθρωποι.
Επομένως το μόνο μέσο αντίστασης για τις ανέλεγκτες αυτές καταστάσεις είναι ο άνθρωπος να παραμείνει στο ανθρωπιστικό και όχι μηχανοποιημένο πεδίο, γιαυτό είναι απαραίτητη μεταξύ άλλων και η χρήση του γραπτού λόγου σε χαρτί και όχι με ηλεκτρονικά μέσα, και αυτό για την ανάπτυξη και την διατήρηση της πνευματικότητας και του ελεύθερου φρονήματος του ανθρώπου.
Όλα αυτά βέβαια ξεκινούν με την σωστή εκπαίδευση όπου το επίκεντρο είναι ο άνθρωπος και το βιβλίο. Και δεδομένου ότι έρχονται τα Χριστούγεννα δεν υπάρχει καλύτερο και πιο χρήσιμο δώρο από αυτό.
Λέανδρος Τ. Ρακιντζής
Αρεοπαγίτης ε. τ.