Η Σουηδία είναι μια από τις πλέον τρανταχτές εξαιρέσεις σε αυτή την πανδημία του κορονοϊού. Η χώρα δεν ακολούθησε το παράδειγμα των υπόλοιπων ευρωπαϊκών χωρών, που στην συντριπτική πλειοψηφία τους έλαβαν αυστηρά μέτρα για τον περιορισμό της εξάπλωσης του ιού. Οι Σουηδοί συνέχισαν κανονικά τη ζωή τους, κυκλοφορώντας σε πολυσύχναστους δρόμους και απολαμβάνοντας τον ελεύθερο χρόνο τους σε γεμάτα με κόσμο μπαρ και εστιατόρια.
Τα μικρότερα παιδιά συνέχισαν να πηγαίνουν στο σχολείο, αν και τα πανεπιστήμια καθώς και τα σχολεία για μεγαλύτερους μαθητές στράφηκαν στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Οι επιχειρήσεις - από κομμωτήρια έως καφετέριες - έχουν παραμείνει ανοιχτά όλο αυτό το διάστημα, αν και οι άνθρωποι έχουν συμβουλευτεί να εργάζονται από το σπίτι όπου είναι δυνατόν.
Στις 7 Απριλίου, η κυβέρνηση εισήγαγε ένα νομοσχέδιο που της επιτρέπει να ενεργεί γρήγορα και να λαμβάνει αποφάσεις σχετικά με προσωρινά μέτρα όπου χρειάζεται. Οι επισκέψεις σε οίκους ευγηρείας και νοσοκομεία απαγορεύτηκαν από την 1η Απριλίου και το Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικών Υποθέσεων ζήτησε από τους πολίτες να αποφύγουν τα άσκοπα ταξίδια, προσθέτοντας: «Κρατήστε τις αποστάσεις σας και αναλάβετε την προσωπική σας ευθύνη».
Στις γειτονικές σκανδιναβικές χώρες - που έχουν παρόμοια πολιτιστικά, γεωγραφικά και κοινωνιολογικά χαρακτηριστικά - η εικόνα ήταν εκ διαμέτρου αντίθετη. Η Φινλανδία κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, έκλεισε σχολεία και απαγόρευσε συγκεντρώσεις άνω των 10 ατόμων στις 16 Μαρτίου, περιόρισε τα ταξίδια από και προς την περιοχή της Ουούσιμαα στις 28 Μαρτίου και έκλεισε εστιατόρια, καφετέριες και μπαρ την 1η Απριλίου.
Η Δανία ανακοίνωσε εκτεταμένο lockdown στις 11 Μαρτίου και ήταν από τα πρώτα κράτη στην Ευρώπη που έκλεισε σύνορα, καταστήματα, σχολεία και εστιατόρια και απαγόρευσε μεγάλες συγκεντρώσεις. Η Νορβηγία άρχισε να εισάγει ταξιδιωτικούς περιορισμούς στα μέσα Μαρτίου και έκτοτε έκλεισε σχολεία και παιδικά κέντρα, απαγόρευσε τη χρήση εξοχικών κατοικιών, ακύρωσε εκδηλώσεις και έκλεισε επιχειρήσεις όπως κομμωτήρια και κέντρα αισθητικής.
Το ποσοστό θνησιμότητας στη Σουηδία έχει πλέον αυξηθεί σημαντικά υψηλότερα από πολλές άλλες χώρες της Ευρώπης, φτάνοντας πάνω από 21 νεκρούς ανά 100.000 άτομα, σύμφωνα με στοιχεία του Πανεπιστημίου Johns Hopkins.
Αντίθετα, η Δανία κατέγραψε περισσότερους από επτά θανάτους ανά 100.000 ανθρώπους, και τόσο η Νορβηγία όσο και η Φινλανδία λιγότερους από τέσσερις.
Επιπλέον, η Σουηδία έχει καταγράψει 18.926 κρούσματα κορονοϊού και 2.274 θανάτους σε πληθυσμό 10,3 εκατομμυρίων ανθρώπων - όσο περίπου και της Ελλάδας.
Η Δανία, αντίστοιχα, έχει 8.851 κρούσματα και 427 θανάτους σε πληθυσμό 5,8 εκατομμυρίων, η Νορβηγία 7.599 κρούσματα και 205 θανάτους μεταξύ των 5,4 εκατομμυρίων ανθρώπων της, και η Φινλανδία 4.695 ασθενείς και 193 θανάτους σε πληθυσμό 5,5 εκατομμυρίων .
Η Δανία και η Νορβηγία αρχίζουν τώρα να χαλαρώνουν τα μέτρα της καραντίνας, με τα παιδιά να επιστρέφουν στο σχολείο τις τελευταίες 10 ημέρες, σε μικρότερες αριθμητικά τάξεις ώστε να τηρούνται οι απαραίτητες αποστάσεις των δύο μέτρων. Τα κομμωτήρια και άλλες επιχειρήσεις θα ανοίξουν ξανά στη Νορβηγία από τη Δευτέρα. Η Φινλανδία έχει παρατείνει τους περιορισμούς της έως τις 13 Μαΐου.
Πιο μακριά, η Τσεχία, η οποία έχει πληθυσμό παρόμοιου μεγέθους - 10,7 εκατομμύρια - με τη Σουηδία, κατέγραψε 7.404 κρούσματα και 221 θανάτους - περίπου δύο θανάτους ανά 100.000 άτομα. Ακολούθησε μια εντελώς διαφορετική προσέγγιση για την πανδημία κλείνοντας σχολεία, εστιατόρια, μπαρ και τα περισσότερα καταστήματα, περιορίζοντας τα ταξίδια και επιβάλλοντας υποχρεωτική καραντίνα για ταξιδιώτες από περιοχές υψηλού κινδύνου στις αρχές Μαρτίου. Εχει, επίσης, καταστήσει υποχρεωτικό για τους ανθρώπους να φορούν μάσκες προσώπου σε δημόσιους χώρους.
Η Σουηδία δεν είχε τόσους θανάτους όπως η Ιταλία ή η Ισπανία, οι οποίες έχουν καταγράψει περίπου 44 και 49 θανάτους ανά 100.000 άτομα αντίστοιχα, ή ακόμη και το Ηνωμένο Βασίλειο, όπου σημειώνονται περισσότεροι από 31 θάνατοι ανά 100.000 του πληθυσμού. Ωστόσο, υπάρχουν πολύπλοκες διαφορές μεταξύ της Σουηδίας και αυτών των χωρών που καθιστούν τις άμεσες συγκρίσεις δυσκολότερες, όπως ότι η Ιταλία έχει έναν πολύ γηραιότερο πληθυσμό , περισσότερους καπνιστές και έναν μεγαλύτερο αριθμό πολυμελών νοικοκυριών και οικογενειών.
Η σουηδική προσέγγιση
Στις 28 Μαρτίου, μια έκθεση που υπεγράφη από 2.000 Σουηδούς ερευνητές, συμπεριλαμβανομένου του Καρλ Χένρικ Χέλντιν, προέδρου του Ιδρύματος Νόμπελ, κάλεσε την κυβέρνηση να «λάβει αμέσως μέτρα για να συμμορφωθεί με τις συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας».
Οι επιστήμονες πρόσθεσαν: «Τα μέτρα θα πρέπει να στοχεύουν στον περιορισμό της επαφής μεταξύ των ανθρώπων στην κοινωνία και στην αύξηση των τεστ στον πληθυσμό για Covid-19».
«Αυτά τα μέτρα πρέπει να εφαρμοστούν το συντομότερο δυνατό, όπως συμβαίνει σήμερα στις γειτονικές χώρες της Ευρώπης», έγραψαν. «Η χώρα μας δεν πρέπει να αποτελεί εξαίρεση στο έργο για τον περιορισμό της πανδημίας».
Η έκθεση ανέφερε, ακόμη, ότι η προσπάθεια «δημιουργίας ανοσίας της αγέλης, με τον ίδιο τρόπο που εμφανίζεται κατά τη διάρκεια μιας επιδημίας γρίπης, έχει χαμηλή επιστημονική υποστήριξη».
Οι σουηδικές αρχές αρνήθηκαν ότι έχουν στρατηγική για τη δημιουργία της λεγόμενης ανοσίας της αγέλης, μια ιδέα που η βρετανική κυβέρνηση φέρεται να εξέταζε νωρίτερα - οδηγώντας σε εκτεταμένη κριτική, προτού επιβάλει αυστηρό lockdown.
«Δεν υπάρχει τέτοια στρατηγική. Η Σουηδία μοιράζεται τους ίδιους στόχους με όλες τις άλλες χώρες - να σώσει ζωές και να προστατεύσει τη δημόσια υγεία» είχε δηλώσει στο CNN η υπουργός Υγείας και Κοινωνικών Υποθέσεων της χώρας, Λένα Χάλενγκρεν.
Πετυχημένο (;) πείραμα
Ο Γιαν Αλμπερτ, καθηγητής στο Τμήμα Μικροβιολογίας του Ινστιτούτου Karolinska, δήλωσε στο CNN: «Είναι σαφές ότι η Σουηδία έχει μέχρι στιγμής περισσότερους θανάτους [από πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες], και αυτό πιθανώς τουλάχιστον εν μέρει οφείλεται επειδή δεν είχαμε τόσο αυστηρούς περιορισμούς».
Αλλά είπε πως η πλειοψηφία των επιστημόνων στη Σουηδία ήταν «σχετικά ήσυχοι» για το σχέδιο της ανοσίας της αγέλης, επειδή πίστευαν ότι θα μπορούσε να λειτουργήσει.
«Η αλήθεια είναι ότι κανείς, κανένας στη Σουηδία, ούτε καν αλλού, ξέρει ποια είναι η καλύτερη στρατηγική. Ο χρόνος θα δείξει» δήλωσε, εξηγώντας ότι οι αυστηροί περιορισμοί «χρησιμεύουν μόνο για την ισοπέδωση της καμπύλης και η ισοπέδωση της καμπύλης δεν σημαίνει ότι τα κρούσματα εξαφανίζονται - απλά μετακινούνται στο χρόνο».
Εξάλλου, σύμφωνα με τους τοπικούς αξιωματούχους υγείας, το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης της Σουηδίας αντιμετωπίζει καλά την κατάσταση, καθώς ο αριθμός των ατόμων που υποβλήθηκαν σε θεραπεία σε μονάδες εντατικής θεραπείας για αρκετές εβδομάδες ήταν σταθερός, «οπότε από αυτή την άποψη είναι επιτυχής».
Ωστόσο, μια αποτυχία που παραδέχονται είναι η μετάδοση της ασθένειας σε μονάδες φροντίδας ηλικιωμένων, όπου σημειώθηκαν πολλοί θάνατοι.
Βέβαια, το γεγονός ότι Σουηδία δεν έχει πλήρες lockdown δεν σημαίνει ότι λειτουργεί κανονικά ενώ τα μέτρα επαναξιολογούνται συνεχώς με τη βοήθεια εμπειρογνωμόνων. Στη χώρα απαγορεύεται, μεταξύ άλλων, οι συγκεντρώσεις περισσότερων από 50 ατόμων και οι άνθρωποι προτρέπονται να αποφεύγουν τα μη απαραίτητα εσωτερικά ταξίδια.
«Υπήρξε μεγάλη παρεξήγηση. Εχουμε σχεδόν τους ίδιους στόχους με κάθε άλλη κυβέρνηση... Και όπως λέμε πάντα, είμαστε απόλυτα έτοιμοι να ακολουθήσουμε πιο δεσμευτικούς κανονισμούς εάν ο πληθυσμός δεν συμμορφώνεται» τόνισε στον Guardian η υπυργός Εξωτερικών της χώρας, Ανν Λίντε.
Οπως είπε, εξάλλου, ο αρκετά υψηλός αριθμός θανάτων «σίγουρα δεν ήταν μέρος του σχεδίου».
Η Σουηδική Υπηρεσία Δημόσιας Υγείας αυτή την εβδομάδα προέβλεψε ότι σχεδόν το ένα τρίτο των ανθρώπων στη Στοκχόλμη θα έχουν μολυνθεί από το Covid-19 έως την 1η Μαΐου. Αυτό σημαίμνει περισσότερα από 200.000 άτομα - αριμθός πολύ υψηλότερος από τα κρούσματα που έχουν καταγραφεί σε εθνικό επίπεδο μέχρι στιγμής.
Λιγότερο από 24 ώρες αργότερα, επικράτησε σύγχυση όταν ο οργανισμός υγείας ανακοίνωσε στο Twitter ότι είχε «ανιχνεύσει σφάλματα» στην έκθεση, αλλά στη συνέχεια είπε ότι το μαθηματικό μοντέλο είχε ενημερωθεί και επανέλαβε ότι το 26% του πληθυσμού της Στοκχόλμης θα έχει μολυνθεί έως την 1η Μαΐου. Σύμφωνα με τους ίδιους υπολογισμούς, υπάρχουν περίπου 75 μη επιβεβαιωμένα κρούσματα για κάθε καταγεγραμμένο ασθενή Covid-19, αλλά η κορύφωση της επιδημίας έχει περάσει.
Ο επιδημιολόγος, Αντερς Τέγκνελ, δήλωσε την Παρασκευή ότι η χώρα του θα είναι πιθανότατα σε καλύτερη θέση για να αντέξει ένα δεύτερο κύμα κορονοϊού, επειδή τόσα πολλά άτομα στη Σουηδία έχουν πλέον εκτεθεί στον ιό.
Οπως είπε στο BBC, η σχετικά χαλαρή προσέγγιση έχει «λειτουργήσει σε ορισμένες πτυχές», καθώς «υπάρχει πάντα διαθέσιμο τουλάχιστον το 20% των κρεβατιών εντατικής θεραπείας για τους ασθενείς Covid-19».
Ερωτηθείς εάν ο αριθμός των νεκρών θα ήταν χαμηλότερος εάν η Σουηδία είχε ακολουθήσει την ίδια πορεία με άλλες ευρωπαϊκές χώρες για τη θέσπιση αυστηρών περιορισμών, απάντησε: «Αυτή είναι μια πολύ δύσκολη ερώτηση να απαντηθεί σε αυτό το στάδιο. Τουλάχιστον το 50% του αριθμού των νεκρών μας ήταν σε γηροκομεία και οίκους ευγηρίας και δυσκολευόμαστε να καταλάβουμε πώς ένα lockdown θα σταματούσε την εξάπλωση της νόσου σε αυτές τις μονάδες».
Το εάν η στρατηγική της Σουηδίας έχει πετύχει ή αποτύχει μπορεί να μην είναι ξεκάθαρο για τους επόμενους μήνες, αλλά καθώς χώρες σε ολόκληρο τον κόσμο μετράνε νεκρούς και αναρωτιούνται αν θα μπορούσαν να έχουν κάνει περισσότερα για να σταματήσουν την εξάπλωση του ιού, ο κόσμος παρακολουθεί και κρίνει...
(Με πληροφορίες από CNN, BBC, Guardian)