Οι μαθητές τη χρησιμοποιούν. Οι καθηγητές την ψιλοφοβούνται. Οι πρυτάνεις τη συζητούν σε επιτροπές που ξεκινούν πάντα στις 11:00 και τελειώνουν χωρίς συμπέρασμα.
H AI μπήκε στην τάξη – ποιος όμως το παραδέχεται;
Η Τεχνητή Νοημοσύνη δεν περιμένει την έγκρισή μας. Έχει ήδη πιάσει θρανίο. Το ερώτημα δεν είναι αν θα την ενσωματώσουμε, αλλά αν θα συνεχίσουμε να φερόμαστε σαν να μην υπάρχει.
Μόνο το 6% των πανεπιστημιακών θεωρεί πως έχει επαρκή υποστήριξη για την ενσωμάτωση της ΤΝ στη δουλειά του. Την ίδια στιγμή, ένας στους δύο φοιτητές τη χρησιμοποιεί ήδη για μελέτη.
Κι εδώ ξεκινά η ειρωνεία.
″Κάνε ό,τι λέω, όχι ό,τι κάνω”
Οι πανεπιστημιακοί δείχνουν κατανόηση για τη δική τους χρήση ΤΝ, αλλά φοβούνται ότι οι φοιτητές θα το παρακάνουν. Μοιάζει με εκείνο τον θείο που καπνίζει στο μπαλκόνι λέγοντας στο παιδί: «Μην τολμήσεις να αγγίξεις τσιγάρο». Αυτή η διπλή ηθική δεν είναι απλώς αστεία· είναι και προβληματική. Αν δεν υπάρξει κοινός κώδικας, χάνεται η ευκαιρία για εμπιστοσύνη – βασική προϋπόθεση σε κάθε εκπαιδευτική σχέση.
Chatbots, not Chalkboards
Ένα chatbot μπορεί πια να βοηθήσει έναν καθηγητή να ανασχεδιάσει ολόκληρο το μάθημά του. Όχι απλώς να διορθώσει τις σημειώσεις ή να κάνει μια ανακεφαλαίωση. Μιλάμε για επανεκκίνηση από την αρχή: σύγχρονο περιεχόμενο, μεθοδολογία, στόχοι, αξιολόγηση, σύνδεση με την αγορά εργασίας, όλα περασμένα από το φίλτρο της τεχνητής νοημοσύνης.
Και ενώ όλα αυτά συμβαίνουν, στα ελληνικά πανεπιστήμια δεν υπάρχουν καν εργαστήρια για την ακαδημαϊκή γραφή. Σοβαρά τώρα. ChatGPT έχουμε. Αλλά όχι εργαστήρια γραφής.
Θα χρειαστούν οι απόφοιτοί μας τα εργαλεία Τεχνητής Νοημοσύνης στην επαγγελματική τους ζωή; Η απάντηση είναι προφανής: φυσικά και ναι. Το ερώτημα είναι αν θα τους τα διδάξουμε εμείς — ή αν θα τα μάθουν αλλού, μόνοι τους, και πολύ πιο διασκεδαστικά. Γιατί αν συνεχίσουμε να διαβάζουμε στους φοιτητές τις διαφάνειες των PowerPoint σαν να είναι θεατρικά μονόπρακτα, αντί να τους μαθαίνουμε πώς να χειρίζονται τα εργαλεία της εποχής τους, δεν θα επιλέξουν την τάξη μας. Θα επιλέξουν το TikTok — και, το χειρότερο; Θα μάθουν και κάτι χρήσιμο εκεί. Η διάλεξη είχε νόημα όταν δεν υπήρχαν βιβλία, ούτε Google, ούτε YouTube. Σήμερα, ο ρόλος μας δεν είναι να επαναλαμβάνουμε, αλλά να μεταφράζουμε: από τη γνώση στην πράξη.
Το ρίσκο της ακινησίας
Η ΤΝ δεν είναι μπαμπούλας. Είναι ο νέος υπολογιστής τσέπης. Θυμάστε τι λέγανε για τις αριθμομηχανές; Ότι θα ”τεμπελιάσουν” τα παιδιά. Δεν τεμπέλιασαν. Απλώς άλλαξαν τα προβλήματα. Και τώρα, τα προβλήματα είναι πιο σύνθετα, λιγότερο προβλέψιμα, πιο ανθρώπινα. Αν εκπαιδεύουμε τα παιδιά να απομνημονεύουν σε έναν κόσμο όπου η πληροφορία είναι άμεσα προσβάσιμη, απλώς τα καθυστερούμε.
Η παραδοσιακή αξιολόγηση είναι νεκρή (κι απλώς δεν της το είπαμε ακόμα)
Η διπλή λωρίδα αξιολόγησης – μία με επιτήρηση και μία ανοιχτή στη συνεργασία με την ΤΝ – δεν είναι απλώς φιλόδοξη, είναι ρεαλιστική. Δεν ζούμε πια σε εποχές όπου τα τεστ ήταν το μοναδικό εργαλείο μέτρησης. Οι εξετάσεις που βασίζονται στην αποστήθιση είναι σαν κασέτες VHS στην εποχή του Netflix. Λειτουργούν, αλλά δεν αρκούν.
Το θέμα δεν είναι η τεχνολογία. Είναι η κουλτούρα.
Τα πανεπιστήμια, ιδιαίτερα στην Ελλάδα, πάσχουν από μια χρόνια αδυναμία: την απροθυμία να αλλάξουν. Η επιμόρφωση των καθηγητών είναι σχεδόν ανύπαρκτη. Οι ίδιοι παραδέχονται ότι δεν έχουν εκπαιδευτεί στη χρήση ΤΝ. Και αυτό δεν είναι παράλογο – είναι προβλέψιμο. Όταν η έρευνα μετρά περισσότερο από τη διδασκαλία, δεν επενδύεις στην τάξη. Επενδύεις στις εργασίες. Και όταν η διδασκαλία δεν αξιολογείται ουσιαστικά, γιατί να ανανεωθεί;
Ποιος είπε ότι η εκπαίδευση στην ΤΝ πρέπει να είναι βαρετή ή μπελαλίδικη; Πλέον, το να φτιάξεις ένα ασύγχρονο, διαδραστικό και –ναι, τολμώ να πω– απολαυστικό μάθημα για τα εργαλεία ΤΝ στην εκπαίδευση είναι σχεδόν παιχνιδάκι. Πώς το ξέρω; Γιατί το έφτιαξα κι εγώ ο ίδιος! Και μάλιστα το προσφέρω δωρεάν σε εκπαιδευτικούς. Ρίξτε μια ματιά εδώ: https://rodafinos.weebly.com/online-courses.html
Από ειδικοί, σε ενορχηστρωτές
Οι φοιτητές του αύριο δεν θα διακρίνονται μόνο από τη γνώση. Θα είναι μαέστροι – άνθρωποι που θα συντονίζουν ΤΝ, ανθρώπινες ομάδες, δεδομένα και προβλήματα. Δεν θα ξέρουν απλώς να μαθαίνουν. Θα ξέρουν να ανασχεδιάζουν το πώς μαθαίνουν.
Κι αυτό αλλάζει τα πάντα.
Μάθηση ή Αντίσταση;
Αν θέλουμε να προετοιμάσουμε φοιτητές για έναν κόσμο όπου η ΤΝ γράφει πρώτη το προσχέδιο και μας βοηθά να μάθουμε πώς να μαθαίνουμε, τότε πρέπει να αλλάξουμε.
Αν διδάσκουμε το χθες σε μαθητές του αύριο, προετοιμάζουμε τη στασιμότητα.
Αν δούμε την ΤΝ ως εργαλείο και όχι απειλή, τότε μπορούμε να δημιουργήσουμε μια εκπαίδευση που δεν θυμίζει αρχείο – αλλά πειραματικό εργαστήριο.
Αλλά για να γίνει αυτό, χρειάζεται πρώτα να σταματήσουμε να διδάσκουμε σαν να μην άλλαξε τίποτα.
Ο Δρ Άγγελος Ροδαφηνός είναι Αναπληρωτής Καθηγητής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο και διδάσκει Νέες Τεχνολογίες. Σπούδασε και εργάστηκε σε 13 πανεπιστήμια στην Αμερική, Αυστραλία, Κύπρο και Ελλάδα.
Books: Idiots are invincible, Prince to frog and vice versa, Λογική και Παραλογική
Online courses: AI tools for work, AI tools in education, Stress management, Λογική και Παραλογική