«Ασθενές φύλο», «σκληρό θηλυκό», «απόλυτη γυναίκα»… μερικοί μόνο από τους χαρακτηρισμούς που αποδίδονται σε γυναίκες καθημερινά στην ελληνική κοινωνία.
Ο καθένας από αυτούς με τις συνδηλώσεις και ερμηνείες που κουβαλά. Αλλά και με την τάση να καθηλώνει τη γυναίκα με κοινωνικά «δεσμά» και νόρμες, να τη θεωρεί πρωταγωνιστή ενός και μόνο ρόλου και στο τέλος να στεγανοποιεί τα θέλω της.
Η γυναίκα στη σύγχρονη εποχή όμως, έχει πολλά ζευγάρια «παπούτσια» να γεμίσει. Είναι, ταυτόχρονα, μητέρα, σύζυγος, φίλη, αδερφή, και πρέπει ταυτόχρονα να ανταποκριθεί και σε -αυξημένες συγκριτικά με προηγούμενα χρόνια- ακαδημαϊκές και επαγγελματικές υποχρεώσεις. Έρχεται αντιμέτωπη με τις απαιτήσεις μιας κατά γενική ομολογία ανδροκρατούμενης κοινωνίας και προσπαθεί να υπερακοντίσει τις μακραίωνες φιλοδοξίες που τις περιβάλλουν.
Φιλοδοξίες που δεν συμβαδίζουν, όμως, σε εργασιακό επίπεδο, με τις απολαβές που έχει μια γυναίκα. Το χάσμα στην αμοιβή γυναικών και ανδρών δεν μπορεί να αναπληρωθεί με ευχολόγια, αλλά με ουσιαστικές πρωτοβουλίες και εξορθολογισμό νοοτροπιών. Να αλλάξει η βαθύριζη αντίληψη πως η γυναίκα πρέπει απλά να κάνει τη δουλειά της και να μη μιλάει, πως η γυναίκα δεν είναι καλή επένδυση για έναν εργοδότη. Η ίδια, δηλαδή, ρίζα που παράγει κακοποιητικές συμπεριφορές και τελικά έμφυλη βία και γυναικοκτονίες. Η αυτοδιάθεση του σώματος δεν απέχει πολύ από την αυτοδιάθεση των ονείρων. Και δεν ανεχόμαστε, πλέον, κανέναν δήθεν ισχυρό που προσπαθεί να επιβάλει τον ετσιθελισμό του.
Χρειάζεται, όμως, να αποκατασταθεί και μια ακόμη ιστορική αδικία. Αυτή της ισότιμης συμμετοχής των γυναικών στα κέντρα λήψης αποφάσεων και στα ΔΣ εταιρειών δημοσίου και ιδιωτικού τομέα. Και όχι, δεν αναφέρομαι στη νομικά κατοχυρωμένη υποχρεωτική ποσόστωση. Με τη νομοθετική δικλείδα των ποσοστώσεων, οι γυναίκες εξασφαλίζουν μια πρόσκαιρη μόνο αναγνώριση και αποδοχή. Επιβάλλονται, δεν αναγνωρίζονται. Μπαίνουν υπό την αιγίδα του νομοθέτη, όχι όμως στη βάση ίσων ευκαιριών, αλλά εν πολλοίς στη βάση λύπησης. Μια γυναίκα δε ζητά να επιβληθεί, αλλά να διεκδικήσει και να αποδείξει την αξία της με ίσους όρους. Ζητά να της δοθεί μια ουσιαστική ευκαιρία, να της δείξουν πραγματική και όχι υποχρεωτική εμπιστοσύνη, όπως θα έκαναν και με κάποιον άνδρα. Δεν είναι ζήτημα μόνο νομοθεσίας, αλλά ζήτημα αντίληψης και νοοτροπίας, και με αλλαγές στα πεδία αυτά λύνεται. Σίγουρα, έχουν γίνει σημαντικά βήματα προς την κατεύθυνση της ισότητας.
Για πρώτη φορά στην Ελλάδα με την Κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη υλοποιείται Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ισότητα των Φύλων. Επεκτείνεται το επίδομα μητρότητας στον ιδιωτικό τομέα από 6 σε 9 μήνες και η γονική άδεια σε 4 μήνες και για τους δύο γονείς. Το αδίκημα προσβολής της γενετήσιας αξιοπρέπειας, όταν τελείται σε χώρο εργασίας διώκεται, πλέον, αυτεπάγγελτα. Μία μεταρρυθμιστική προσπάθεια, που πρέπει να συνεχιστεί με αμείωτη ένταση.
Ας μη ξεχνάμε ότι είναι η γυναίκα αυτή που βρίσκεται στον πυρήνα διεκδικήσεων και πολυετών αγώνων. Ξεκινώντας από τα γαλλικά σαλόνια του 17ου αιώνα, κρατώντας τα πλακάτ των σουφραζετών ανά τον κόσμο αλλά και στην Ελλάδα, συνεχίζοντας -σήμερα- τον αγώνα για τις οικουμενικές αξίες και αστικές ελευθερίες που πρέπει κάθε άνθρωπος να απολαμβάνει. Τον σεβασμό στην αυτοδιάθεση του σώματος και την ίση πρόσβαση σε κοινωνικά κεκτημένα. Αλλά και την αναγνώριση των πολλαπλών ρόλων που επιτελεί καθημερινά στο σπίτι, στην αγορά εργασίας και στην ίδια την κοινωνία.
Πόσο διαφορετικός θα ήταν, άραγε, ο κόσμος, αν είχαμε ενσταλάξει τα φεμινιστικά ιδεώδη στα παιδιά μας; Όχι με την αρνητική χροιά και τις ακρότητες που δυστυχώς, διαβρώνουν κάθε ιδεολογία με διαχρονική ύπαρξη. Αλλά με την απλή και αγνή έννοια του όρου, με αυτήν δηλαδή που μπορεί να διορθώσει τα λάθη του παρελθόντος και να βελτιώσει την κοινωνική θέση και των δύο φύλων. Γιατί μια κοινωνία που σέβεται όλα τα μέλη της, μπορεί να έχει μέλλον.
Μια κοινωνία που δε θα χρειάζεται παγκόσμιες ημέρες για τα δικαιώματα των γυναικών ως αφορμή για πανηγυρισμούς ή ευχολόγια. Οι γυναίκες δεν είναι άξιες συγχαρητηριών μόνο και μόνο διότι γεννήθηκαν γυναίκες. Όχι! Οι γυναίκες δεν είναι ούτε θύματα ούτε εκθέματα.
Είναι, όμως, μέρες που κινητροδοτούν τις γυναίκες να πετύχουν περισσότερα. Να θωρακίσουν την υπόσταση και την αξιοπρέπειά τους και ταυτόχρονα να αλλάξουν τον κόσμο. Και στο πλευρό τους πρέπει να είμαστε όλοι χωρίς δεύτερες σκέψεις.
***
*Η Πορφυλένια Κανελλοπούλου είναι πτυχιούχος του τμήματος Νομικής του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης. Τα τελευταία 5 χρόνια εργάζεται στην Αθήνα ως Δικηγόρος, με ειδίκευση στο Αστικό και Εμπορικό Δίκαιο. Είναι Διευθύντρια Γραφείου Τύπου και μέλος της Κεντρικής Επιτροπής της ΟΝΝΕΔ.