Συχνά ακούγεται ότι η Ευρώπη έχει χριστιανοδημοκρατικό χαρακτήρα, γεγονός που μάλλον επιβεβαιώνεται, αν ληφθεί υπόψη ότι οι Χριστιανοί (Ρωμαιοκαθολικοί, Προτεστάντες και Ορθόδοξοι) είναι πλειοψηφία στα περισσότερα ευρωπαϊκά κράτη. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με στοιχεία της World Atlas* (Μάρτιος 2019) το 76,2% του πληθυσμού στην Ευρώπη είναι Χριστιανοί και ακολουθούν οι Μουσουλμάνοι με 6%, ενώ από 1% και κάτω βρίσκονται τα ποσοστά άλλων θρησκειών, όπως επί παραδείγματι, Ινδουισμός, Ιουδαϊσμός, Βουδισμός κ.ά. Αυτό πάντως το οποίο δεν μπορεί με τίποτα να περάσει απαρατήρητο είναι το ποσοστό των ευρωπαίων πολιτών οι οποίοι είναι μη θρησκευόμενοι (18%) και καταλαμβάνουν τη δεύτερη θέση στην κατάταξη.
Ενδιαφέρον επίσης παρουσιάζει (σύμφωνα με τα στοιχεία της ίδιας έρευνας) το γεγονός ότι μέχρι το 2050 αναμένεται να έχουν μειωθεί τα ποσοστά των Ευρωπαίων οι οποίοι ασπάζονται τον Χριστιανισμό και στον αντίποδα αυξάνονται τα ποσοστά πρωτίστως των μη θρησκευόμενων, αλλά σε έναν βαθμό και του Ισλάμ.
Σε κάθε περίπτωση, αν επαληθευτούν οι προβλέψεις, τότε θα πρέπει να ενημερώσουμε τους λαϊκιστές της (άκρας) δεξιάς ότι αν κάτι έχει να φοβάται ο Χριστιανισμός στην Ευρώπη, δεν είναι το Ισλάμ -όπως συχνά ισχυρίζονται προς άγρα ψήφων-, αλλά η θρησκευτική αδιαφορία η οποία στις προσεχείς δεκαετίες φαίνεται να παραμένει στη δεύτερη θέση και να μειώνει τη διαφορά της από τον Χριστιανισμό.
Ρεπορτάζ του 2018 των Pleasance και Robinson, για λογαριασμό της ηλεκτρονικής έκδοσης της εφημερίδας Daily Mail, με τίτλο: Europe is dying out as young people turn away from the church, research says, έρχεται να επιβεβαιώσει τα παραπάνω. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας, όχι μόνο επιβεβαιώνεται η μείωση του αριθμού των Ευρωπαίων οι οποίοι είναι πιστοί σε κάποια θρησκεία, αλλά εντοπίζεται και το προφίλ των πολιτών αυτών. Πρόκειται για νέους ηλικίας 16 – 29 ετών, με τη νεολαία της Τσεχίας να κλέβει την παράσταση και να έχει τους περισσότερους μη θρησκευόμενους νέους, οι οποίοι βρίσκονται σε ποσοστό της τάξης του 91%.
Στα ίδια συμπεράσματα καταλήγει και ανάλογο ρεπορτάζ της εφημερίδας Guardian με τίτλο: ‘Christianity as default is gone’: the rise of a non-Christian Europe, όπου επιβεβαιώνεται η προβληματική της ανόδου των μη θρησκευόμενων Ευρωπαίων και κυρίως των νέων. Ειρήσθω εν παρόδω, το ρεπορτάζ επιβεβαιώνει επίσης την προαναφερθείσα πρωτιά των νέων της Τσεχίας και συμπληρώνει πως σε Εσθονία, Σουηδία και Ολλανδία, το ποσοστό των μη θρησκευόμενων νέων είναι μεταξύ 70% και 80%.
Το ερώτημα το οποίο προκύπτει είναι το εάν πρέπει να μιλάμε για μια μεταχριστιανική Ευρώπη, θρησκευτικά αδιάφορη και αν ναι, πού οφείλεται αυτό: στην εκκοσμίκευση ή μήπως στην αδυναμία των Εκκλησιών να συμβαδίσουν με τις τεχνολογικές – κοινωνικές εξελίξεις; Η απάντηση είναι κάπου στη μέση. Η εκκοσμίκευση, που εκπορεύεται από υπερκαταναλωτισμό, στροφή στο Εγώ, έμφαση στη δόμηση της δημόσιας εικόνας και κυρίως έμφαση στο εφήμερο του βίου -που οδηγεί σε μια περισσότερο υλιστική και ηδονιστική αντίληψη για τη ζωή- σίγουρα έχει πρωτεύοντα ρόλο. Από την άλλη όμως και η αδυναμία των Εκκλησιών να εκσυγχρονιστούν εντείνει σαφώς το πρόβλημα.
Την ίδια στιγμή ο πολλαπλασιασμός των λαϊκιστών που υποδύονται τους τιμητές της ηθικής και τους θεματοφύλακες της πολιτισμικής κληρονομιάς τους έθνους δημιουργεί ένα ακόμα πρόβλημα. Με άλλα λόγια, η αύξηση των εθνικιστικών κομμάτων στην Ευρώπη, των οποίων οι αρχηγοί καπηλεύονται έννοιες όπως η θρησκεία και η Εκκλησία, για να αντλήσουν ψηφοφόρους, δημιουργεί μια αποστροφή στη θρησκεία καθώς ελλοχεύει ο κίνδυνος, αυτός που θα εκδηλώσει δημόσια την πίστη του να ταυτιστεί άθελά του με εθνικιστές. Την ίδια στιγμή λοιπόν που οι λαϊκιστές καπηλεύονται τον Χριστιανισμό, παριστάνοντας παλαιοδιαθηκικούς προφήτες, όχι μόνο συντελούν στην άνοδο των μη θρησκευόμενων πολιτών, αλλά παράλληλα (πάλι για άγρα ψήφων) δείχνουν το Ισλάμ ως κίνδυνο για την αποχριστιανοποίηση της Ευρώπης, εθελοτυφλώντας στον αληθινό κίνδυνο: τη στροφή δηλαδή των Ευρωπαίων (και ειδικά των νέων) στη θρησκευτική αδιαφορία. Καταληκτικά, αναχρονισμός, λαϊκισμός και εκκοσμίκευση φαίνεται να είναι δυστυχώς τα συστατικά εκείνα που θα δημιουργήσουν τη μεταχριστιανική Ευρώπη στις δεκαετίες που έρχονται.
*Bada, Ferdinand. “Religion in Europe.” WorldAtlas, Mar. 18, 2019, worldatlas.com/articles/religion-in-europe.html