Και μέσα σε όλα αυτά, της ενεργειακής κρίσης και της αναστάτωσης με την κλιματική αλλαγή, ήρθε και το non paper του το Στέϊτ Ντιπάρτμεντ. Ένα άτυπο κείμενο (non paper) προς τον Γενικό Γραμματέα Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων του Υπουργείου Εξωτερικών που αναφέρεται στο σχέδιο του αγωγού φυσικού αερίου EastMed.
Ενός Project που έχει ήδη συμπληρώσει μια 10ετία, βρίσκεται στο πιο ώριμο από κάθε άποψη στάδιο του, συμβάλλει καθοριστικά στην διαφοροποίηση των πηγών και διαδρομών εφοδιασμού με φυσικό αέριο (ΦΑ) της Γηραιάς Ηπείρου, ανοίγει τον δρόμο για την δημιουργία του Νοτίου ενεργειακού πόλου σαν συμπληρωματικό αντίβαρο με αυτό της Βόρειας Θάλασσας και στηρίζεται στην ανάπτυξη των κοιτασμάτων φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου (κοιτάσματα Ισραήλ, Κύπρου, Αιγύπτου, αλλά και Ελλάδας).
Γράφτηκαν και ειπώθηκαν πολλά. Προκαλεί πράγματι εντύπωση πως είναι δυνατόν ένα non paper να δημιουργεί μια τέτοια κατάσταση! Όταν μάλιστα, εδώ, στο ζήτημα για το οποίο οι γραφειοκράτες του Στέιτ Ντιπάρτμεντ ομιλούν, υπάρχουν υπογεγραμμένες διακρατικές συμφωνίες (Ισραήλ-Κύπρος-Ελλάδα), υπάρχουν αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, υπάρχουν διακρατικές συγκλίσεις υποστήριξης του έργου (Ισραήλ-Κύπρος-Ελλάδα-Ιταλία), υπάρχουν θεσμοί που έχουν γεννηθεί γύρω από την ιδέα αυτού του έργου (το Forum Φυσικού Αερίου της Ανατολικής Μεσογείου, με κυρωμένο Καταστατικό Ίδρυσης του Οργανισμού του, EMGF, και δήλωση συμμετοχής της Γαλλίας, των ΗΠΑ και των ΗΑΕ), υπάρχουν ήδη μελέτες και ολοκληρώνονται εκείνες που το καθιστούν ώριμο για δρομολόγηση κατασκευής.
Ας είμαστε ξεκάθαροι: αν η ελληνική κυβέρνηση και ο κ. Μητσοτάκης έχει αποφασίσει να μην υποστηρίξει το Έργο και την Κατασκευή του EastMed, αν έχει αποφασίσει να ακυρώσει τον EastMed, μην ψάχνει για δικαιολογία και για paper (φύλο) συκής, δεν πρόκειται να ξεγελάσει κανέναν. Γιατί το παιχνίδι είναι ακριβώς αυτό! Και για αυτό δεν το απαντούν, και το αφήνουν να κυκλοφορεί, να σέρνεται, να δημιουργεί κλίμα, για να ξεγράψουν το Έργο λόγω Αμερικάνων! Αλλά έτσι δημιουργούν και τη χείριστη εικόνα: την εικόνα μιας χώρας χωρίς θέση, χωρίς ρόλο, χωρίς ανάστημα, που δεν τιμά συμφωνίες, σχέδια και δεσμεύσεις, μια χώρα-μπανανία!
Ας δούμε, όμως, καλύτερα το ζήτημα.
Στο άτυπο έγγραφο που προέρχεται από τη γραφειοκρατία του Στέϊτ Ντιπάρτμεντ αναφέρεται ότι δεν είναι ενδεδειγμένη η κατασκευή του συγκεκριμένου αγωγού για λόγους περιβαλλοντικούς, κλιματικής αλλαγής (φυσικό αέριο), οικονομικούς, λόγω υψηλού κόστους κατασκευής, καθώς και ότι προκαλεί εντάσεις στην περιοχή (εννοεί τις αντιδράσεις της Τουρκίας).
Σημειώνουμε ότι η προηγούμενη αμερικανική κυβέρνηση στα πλαίσια του East Med Act είχε στηρίξει τον αγωγό με δηλώσεις του τότε υπουργού Εξωτερικών Μ. Πομπέο και με την παρουσία του ιδίου στην καθοριστική τριμερή συνάντηση πριν την υπογραφή της διακρατικής συμφωνίας κατασκευής του Έργου.
EastMed -ένα διακρατικό και ευρωπαϊκό Έργο: ποιους ανταγωνισμούς δημιουργεί, ποιους ωφελεί;
Πολύ σημαντικό είναι το γεγονός ότι οι Αμερικανοί δεν εμπλέκονται ούτε οικονομικά, ούτε θεσμικά, ούτε γεωγραφικά, ούτε σχεδιαστικά στο συγκεκριμένο Έργο.
Το Έργο δεν ζήτησε και δεν ζητάει ούτε σέντς από τους Αμερικανούς. Η κατασκευή του αγωγού EastMed έχει αποφασιστεί με Διακρατική Συμφωνία μεταξύ Ελλάδος, Κύπρου και Ισραήλ που υπογράφτηκε στις 21 Φεβρουαρίου 2020. Επίσης η Ε.Ε., θεωρώντας το έργο στρατηγικής σημασίας για την Ευρώπη, το έχει χαρακτηρίσει «κοινού ενδιαφέροντος» και το έχει εντάξει στα Projects of Common Interest με τελευταία, πέμπτη επιβεβαίωση στη Λίστα των Έργων του Νοεμβρίου 2021 (Brussels, 19.11.2021 C(2021) 8409 final), η οποία και θα έρθει από την Ε. Επιτροπή προς οριστική έγκριση στην ολομέλεια του Ευρωκοινοβουλίου στο τέλος Ιανουαρίου 2022.
Την ευθύνη μέχρι τώρα της εξέλιξης του Έργου έχει με συμφωνία όλων των μερών η εταιρεία IGI Poseidon S.A. (50% ΔΕΠΑ, 50% ιταλική Edison). Μέχρι, τώρα, o μελέτες έχουν χρηματοδοτηθεί με 75 εκατ. €, έχουν λάβει μέρος για την κατάρτισή τους συνεργαζόμενα σχήματα υψηλού κύρους (INTECSEA, C&M Engineering, IHS-Cera, ΑF, και η JP Kenny) και βρίσκονται ήδη στο τελευταίο τους στάδιο, με την Περιβαλλοντική Μελέτη να έχει προ ολίγων ημερών παρουσιαστεί στους συσχετιζόμενους ελληνικούς διοικητικούς και κοινωνικούς φορείς.
Το χρονοδιάγραμμα του Έργου προβλέπει κατασκευή με έναρξη στο τέλος του 2023 και έναρξη λειτουργίας του το 2026. Η εκτίμηση του κόστους κατασκευής του αγωγού έχει επιβεβαιωθεί από σημαντικές έμπειρες εταιρείες και το Ισραηλινό Υπουργείο Ενέργειας που είχε μέχρι τέλους σειρά ερωτημάτων μελετώντας συστηματικά κάθε πτυχή του Έργου υπολογίζει το κόστος κατασκευής στα 7,2 δις. €, με ετήσιο κόστος συντήρησης 90 εκατ. €. Είναι αποφασισμένο το 1/3 του κόστους να χρηματοδοτηθεί από ευρωπαϊκούς πόρους, ενώ το υπόλοιπο μέρος θα χρηματοδοτηθεί με τον γνωστό κλασσικό τρόπο για τέτοια έργα από τις εταιρείες που θα αναλάβουν την κατασκευή και εκμετάλλευσή του.
Οι ισχυρισμοί των γραφειοκρατών του Στέιτ Ντιπάρτμεντ περί αντιοικονομικότητας του έργου είναι τελείως αβάσιμοι, αφού στο Έργο ούτε Αμερικανικά οικονομικά συμφέροντα εμπλέκονται, ούτε υποστηρίζεται από Αμερικανικά κεφάλαια.
Η χρηματοδότηση του Έργου, εκτός από την υποστήριξη με πόρους της Ε.Ε., θα γίνει με τον κλασικό τρόπο για τέτοιου είδους Έργα, με συγκέντρωση των κεφαλαίων από τις ενδιαφερόμενες εταιρείες βάσει μακροπρόθεσμων συμβολαίων αγοράς-πώλησης.
Η σημερινή, μάλιστα, περίοδος κρίνεται ιδεώδης για την σύναψη μακροπρόθεσμων συμβολαίων μεταξύ παραγωγών και αγοραστών, αφού λόγω των υψηλών τιμών φυσικού αερίου που έχουν διαμορφωθεί (και οι ενδείξεις είναι ότι θα παραμείνουν για αρκετό διάστημα ακόμα σε υψηλά επίπεδα) υπάρχει μια σημαντική διαφορά (price differential), με τις τιμές παραγωγού στον άξονα Ισραήλ- Αιγύπτου να είναι σήμερα στα 4-6 $ / ΜΜbtu και στην Ευρώπη (TTF, PSV,PVB, LNG Med.Marker) να κινούνται σταθερά άνω των 25 $/ MMbtu!
Είναι αλήθεια ότι ο αγωγός, υποθαλάσσιος στο μεγαλύτερο μέρος του, μήκους 1.900 χλμ., ικανός να μεταφέρει ετησίως 10-12 δισ. κυβ. μέτρα αερίου (σε πρώτη φάση), ως ο βαθύτερος και ο μεγαλύτερου μήκους μέχρι τώρα αγωγός του κόσμου, θα πρέπει να ξεπεράσει σοβαρές δυσκολίες κατασκευής ιδιαίτερα στα μεγάλα βάθη. Αλλά υπάρχουν εταιρείες -όχι ασφαλώς πολλές- που μπορούν να ανταπεξέλθουν.
Στο non paper των Αμερικανών υπάρχει ένα πραγματικό ενδιαφέρον, που δεν δηλώνεται ανοιχτά, αλλά υπάρχει: είναι η ενίσχυση των εξαγωγών υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) από τις ΗΠΑ στην Ευρώπη.
Γι’ αυτό και το ιδιαίτερο ενδιαφέρον τους για το μεγάλο έργο της πλωτής εγκατάστασης-σταθμού φυσικού αερίου ανοιχτά του λιμένα της Αλεξανδρούπολης (του FSRU), όπως και του ήδη κατασκευαζόμενου έργου διασύνδεσης Ελλάδος-Βουλγαρίας με κόμβο την Κομοτηνή (IGB -Interconnector Greece-Bulgaria).
Η τάση αυτή, της πώλησης όλο και μεγαλύτερων ποσοτήτων υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) αποτυπώνεται καθαρά και στα στοιχεία του ΔΕΣΦΑ (βλ. παραπάνω διαγράμματα), όπου οι ΗΠΑ και το 2020 και το 2021 αποτελούν τον πρώτο τροφοδότη LNG από τις εγκαταστάσεις της Ρεβυθούσας, μολονότι παλαιότερα η Αλγερία είχε τον πρώτο λόγο.
Με δυο λόγια, η κατασκευή του EastMed και κατ’ επέκταση η δημιουργία του Νοτίου ενεργειακού πόλου -ως συμπληρωματικό αντίβαρο του Βόρειου πόλου, Nord Stream 2 κλπ- προσκρούει στα Αμερικανικά συμφέροντα αφού η ύπαρξη του θα περιορίσει τις εξαγωγές Αμερικανικού LNG προς τις ευρωπαϊκές χώρες και θα πληγεί έτσι ο απώτερος στόχος της Ουάσινγκτον για κυριαρχία στη διεθνή αγορά φυσικού αερίου.
EastMed και ηλεκτρική διασύνδεση Euro-Asia: οι παρωπίδες και η πραγματική βούληση
Η άποψη που έχει διατυπωθεί ότι το Στέιτ Ντιπάρτμεντ αποσκοπεί στο να ενισχύσει τις τουρκικές θέσεις για τις θαλάσσιες ζώνες στη Μεσόγειο δεν προκύπτει με βεβαιότητα, και ασφαλώς δεν αναμένονταν κάτι τέτοιο μέσα από ένα non paper (λίγη σοβαρότητα, επιτέλους, απαιτείται σε τέτοια πράγματα).
Αυτό αποδεικνύεται κι από το γεγονός ότι ενώ με το non paper οι ΗΠΑ εμφανίζονται να αποσύρουν τη διπλωματική στήριξή τους στον EastMed (γιατί αυτή και μόνο διαθέτουν για το Έργο αυτό), παράλληλα, στηρίζουν την ηλεκτρική διασύνδεση μεταξύ Ελλάδος-Κύπρου-Ισραήλ και Ελλάδος-Κύπρου-Αιγύπτου (Euro-Asia & Euro-Africa Interconnectors).
Όμως και στα δύο αυτά έργα της ηλεκτρικής διασύνδεσης, υψηλών επίσης τεχνικών και οικονομικών απαιτήσεων, τα ειδικών προδιαγραφών ηλεκτρικά καλώδια θα διέλθουν από την ίδια περιοχή με τον EastMed. Περιοχή που η Τουρκία θεωρεί ότι αποτελεί μέρος της υφαλοκρηπίδας της στην Ανατολική Μεσόγειο, τμήμα της αποκαλούμενης «Γαλάζιας Πατρίδας», ή μέσω της ΑΟΖ Τουρκίας-Λιβύης του εξωφρενικού τουρκολυβικού συμφώνου.
Οι ΗΠΑ ακόμα κι αν αντιδρούν για λόγους που ορισμένοι τους συνδέουν με τις νέες ισορροπίες στην περιοχή συνυφασμένες και με το Ουκρανικό, ή/και επαναγκαλισμού με την Τουρκία, γνωρίζουν ότι ο Κόσμος δεν βρίσκεται στην εποχή των μεγάλων ψυχροπολεμικών μπλοκ, ούτε στην εποχή της αποικιοκρατίας.
Και για τον Nord Stream-2 στη Βαλτική, οι ΗΠΑ είχαν ισχυρότατες αντιρρήσεις, αλλά και κατασκευάστηκε και λειτούργησε. Και για την εγκατάσταση των Κινέζων στη Χάϊφα είχαν αντιρρήσεις και παρά τις σχέσεις τους με το εβραϊκό λόμπι, οι Κινέζοι τελικά εγκαταστάθηκαν και λειτουργούν. Και για την COSCO στον Πειραιά έχουν αντιρρήσεις και ασκούν πιέσεις, αλλά εναλλακτική δική τους δεν είχαν, ούτε υποστήριξαν, και οι Κινέζοι βρίσκονται και λειτουργούν στον Πειραιά (με την ελληνική πλευρά να πρέπει να φροντίσει καλύτερα στο μέλλον για τα ιδιαίτερα συμφέροντά της).
Στο σημερινό πολυπολικό Κόσμο, οι συμμαχίες έχουν ασφαλώς σημασία, αλλά οι χώρες, ακόμα και οι μικρές ή οι μεσαίες, διεκδικούν -και από τα αποτελέσματα αυτών των διεκδικήσεων κρίνονται οι ηγεσίες τους- καλύτερες θέσεις και νέους ρόλους στο διεθνή καταμερισμό και στο παγκόσμιο σκηνικό.
EastMed: Δεν υπάρχει εναλλακτική
Είναι αλήθεια ότι εδώ και μερικούς μήνες κυκλοφορεί η άποψη και μάλιστα με κυβερνητική ανοχή, ότι πλέον ο EastMed δεν συμφέρει (!), αφού τη θέση του μπορεί να λάβει ένας νέος αγωγός που θα ξεκινά από τα παράλια της Αιγύπτου και με ένα μαγικό τρόπο -αφού δεν υπάρχει ούτε κατάλληλος φορέας αλλά ούτε σχετική μελέτη- θα φθάνει στην Ελλάδα.
Παράλληλα θα κατασκευασθεί ηλεκτρικό καλώδιο το οποίο θα μεταφέρει φθηνό ηλεκτρικό ρεύμα που θα παράγεται στην Σαχάρα από ηλιακή ενέργεια. Απίθανα πράγματα… Το Μαρόκο, π.χ., με σημαντικές επενδύσεις στην ηλιακή ηλεκτροπαραγωγή εδώ και 15 χρόνια, ακόμα δεν έχει κατάφερε να εξάγει σοβαρές ποσότητες ηλεκτρισμού στην Ισπανία.
Το ανωτέρω φανταστικό σενάριο προωθείται έντεχνα από ορισμένους κυβερνητικούς κύκλους και φιλοκυβερνητικά ΜΜΕ και έχει την αφετηρία του σε ένα μη δεσμευτικό διακρατικό μνημόνιο μεταξύ Ελλάδας-Αιγύπτου που συνήφθη στις 25 Νοεμβρίου 2021 κατά την επίσκεψη του Έλληνα υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας στο Κάιρο.
Οφείλουμε να υπογραμμίσουμε τα εξής: η Αίγυπτος δεν έχει την δυνατότητα σοβαρών εξαγωγών φυσικού αερίου, πολύ δε περισσότερο ηλεκτρικής ενέργειας, καθότι αν και παραγωγός αντιμετωπίζει τεράστια και διογκούμενη εσωτερική κατανάλωση που φθάνει τα 70 δισ. κυβ. μέτρα τον χρόνο, ενώ παράγει γύρω στα 60 δις. κυβ. μέτρα.
Για αυτόν ακριβώς το λόγο, ο πρόεδρος Σίσι, μετά την ανακάλυψη από την ιταλική ΕΝΙ του μεγάλου κοιτάσματος Ζohr ανοιχτά της Αλεξάνδρειας δεσμεύτηκε σε 10ετές πρόγραμμα αξιοπρεπούς ενεργειακής κάλυψης όλων των Αιγυπτίων.
Η Αίγυπτος σήμερα εξάγει μικρές ποσότητες υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) μέσω δυο τερματικών της (του Idku και της Damietta) που χρήζουν εκσυγχρονισμού και αναβάθμισης. Ταυτόχρονα εισάγει σοβαρές ποσότητες από το κοίτασμα Leviathan του Ισραήλ μέσω συμβολαίων 10ούς διάρκειας με τις εταιρείες Noble Energy και την Delek για 6,5 δις. κυβ. μέτρα ώστε να μπορέσει να ανταποκριθεί στην εσωτερική ζήτηση.
Συνεπώς, υπάρχει στενότητα ποσοτήτων φυσικού αερίου από την Αίγυπτο για να υποστηρίξουν αυτοδύναμα την κατασκευή και μακροπρόθεσμη λειτουργία εξαγωγικού αγωγού προς την Ευρώπη, μέσω Ελλάδος. Επομένως αυτό το σενάριο στερείται πραγματικής ενεργειακής δυνατότητας.
Αντιθέτως, η Αίγυπτος θα μπορούσε να αποτελέσει στο σχέδιο του EastMed την τέταρτη χώρα μαζί με το Ισραήλ, την Κύπρο και την Ελλάδα για την παροχή και εκ μέρους της ποσοτήτων φυσικού αερίου στον αγωγό προς την Ευρώπη.
Ακόμα κι αν δεν μπει στο διακρατικό σχήμα συνεργασίας σ΄ αυτή τη φάση, θα το κάνει αργότερα σε συνδυασμό και με τις διαθέσιμες ποσότητες φυσικού αερίου. Η δημιουργία ενός τέτοιου ενεργειακού και γεωπολιτικού τετραγώνου στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, ενός τέτοιου ενεργειακού πόλου με προφανή και τα γεωπολιτικά πλεονεκτήματα, θα είχε πολλαπλά και μόνο θετικά αποτελέσματα και για τις τέσσερις χώρες και για τη σταθερότητα στην ευαίσθητη αυτή περιοχή.
EastMed: Αν δεν υλοποιηθεί ποιος θα ευθύνεται, τι θα γίνει;
Να πούμε, βεβαίως, και τούτο: ο EastMed μπορεί τελικά να μην υλοποιηθεί αλλά αυτό δεν θα οφείλεται στο αμερικάνικο non paper, ούτε στην απόσυρση του αμερικανικού ενδιαφέροντος, μετά και τις παλινωδίες τους.
Ας μιλήσουμε καθαρά. Στην προοπτική του East Med δεν αντιδρά και μάλιστα επιθετικά για γεωπολιτικούς και γεωοικονομικούς λόγους μόνο η Τουρκία, αλλά και η Ρωσία που δε θα ήθελε έναν αγωγό που θα μείωνε το μερίδιό της στην τροφοδοσία της Ευρώπης με φυσικό αέριο. Τη θέση των Αμερικανών την εξηγήσαμε, τώρα που το δικό τους σχιστολιθικό αέριο έχει γίνει ανταγωνιστικό, στοχεύουν στην αγορά των ευρωπαϊκών χωρών και τη διεθνή ενεργειακή κυριαρχία τους με το ΦΑ.
Στην Ε.Ε., τα πράγματα είναι ανάλογα. Πέρα από την πρόσδεση επιχειρηματικών ομιλών σε ανταγωνιστικά συμφέροντα και τις δράσεις παρασκηνίου, η Εσθονή επίτροπος Ενέργειας θεωρεί ότι οι ποσότητες φυσικού αερίου από Ρωσία, Κατάρ, HAE μπορούν να καλύψουν τις ευρωπαϊκές ανάγκες και ότι σημασία δεν έχει ένας νέος αγωγός αλλά οι καλά σταθμισμένες εμπορικές σχέσεις και τα συμβόλαια κυρίως με τη Ρωσία.
Από την άλλη, ξεχειλίζει η υποκρισία με αφορμή την κλιματική κρίση και την απανθρακοποίηση, όπου για ορισμένους ο EastMed ως μεταφορέας αέριων ενώσεων άνθρακα ( = Φυσικό αέριο) αποτελεί στόχο. Η υποκρισία σ΄ όλο της το μεγαλείο!
Το πρόβλημα με το φυσικό αέριο δεν περιορίζεται, όμως, στον αγωγό EastMed, αλλά μπορεί να βρεθεί σε όλο το φάσμα των έργων που περιλαμβάνονται στη λίστα Projects of Common Interest (PCI).
Στην περίπτωση της Ελλάδας, αυτοί περιλαμβάνουν και τον αγωγό Interconnector Greece-Bulgaria (IGB) μεταξύ της Βόρειας Ελλάδας και της Βουλγαρίας, και τον αγωγό Poseidon που συνδέει την Ελλάδα με την Ιταλία.
Όμως, το σημαντικότερο: τα 20 έργα φυσικού αερίου στην πέμπτη Λίστα PCI (Νοέμβριος 2021) καλύπτουν όλη την Ευρώπη! Μεταξύ αυτών των έργων είναι: ένας τερματικός σταθμός φυσικού αερίου στην Πολωνία, ένας αγωγός φυσικού αερίου που συνδέει τη Μάλτα με την Ιταλία, η διασύνδεση φυσικού αερίου μεταξύ Βουλγαρίας και Σερβίας, μια υπόγεια αποθήκευση φυσικού αερίου στη Ρουμανία, η ενίσχυση μιας υπόγειας αποθήκευσης φυσικού αερίου στη Λετονία, ένας αγωγός στη Ρουμανία για τη μεταφορά φυσικού αερίου από τη Μαύρη Θάλασσα. Έργα φυσικού αερίου που ξεπερνούν αθροιστικά τα 32 δις. €!
Στο εσωτερικό της Ελλάδας διαπιστώνουμε, επίσης, παρόμοιες εξαρτήσεις και ανάλογες στάσεις. Δημοσιογράφοι και αναλυτές είναι πανευτυχείς… Άλλοι γιατί είναι ενδοτικοί και δεν θέλουν να προκαλούμε την Τουρκία. Άλλοι γιατί είναι ‘’ρεαλιστές’’. Άλλοι γιατί είναι φιλορώσοι. Άλλοι γιατί είναι ‘’πράσινοι’’. Άλλοι γιατί είναι αντίθετοι με το «σιωνιστικό» Ισραήλ. Το εθνικό συμφέρον της Ελλάδας αναζητά κι εδώ, στο χώρο αυτό, στηρίγματα (!)…
Υπάρχουν και άλλοι άσσοι!
Πάντως, μέσα απ΄ όλα αυτά, και παρ΄ όλα αυτά, είναι πολύ σημαντικό, είναι καθοριστικό ότι ο EastMed αποτελεί Έργο ενταγμένο στα στρατηγικά έργα ενέργειας της Ε.Ε.. Θέση και απόφαση που οφείλουμε να ενισχύσουμε και να υποστηρίξουμε μέχρι τέλους, μέχρι την κατασκευή και τη λειτουργία του Έργου.
Ο EastMed είναι ένα στρατηγικό, γεωοικονομικό Project υψηλού κόστους, αλλά, για να πραγματοποιηθεί πρέπει να επιβεβαιωθεί ότι υπάρχουν ικανά κοιτάσματα φυσικού αερίου να τον γεμίσουν.
Εξ αρχής βασιζόταν όχι μόνο στα πεδία της ισραηλινής και κυπριακής ΑΟΖ, αλλά και στο αρχικά βεβαιωμένο δυναμικό των πεδίων νοτιoανατολικά και νότια της Κρήτης, ακόμα και του Ιονίου Πελάγους. Η εκμετάλλευση κοιτασμάτων φυσικού αερίου και στον ελλαδικό χώρο θα καθιστούσε τον East Med ξεκάθαρα οικονομικά αποδοτικό.
Υπάρχει, τέλος, ένα εξαιρετικά σημαντικό στοιχείο που σχολαστικά έχει αποσιωπηθεί.
Ο EastMed μπορεί στο μέλλον να γεμίζει και να λειτουργήσει και ως αγωγός μεταφοράς υδρογόνου, όταν το υδρογόνο θα χρησιμοποιείται ως ενεργειακή ύλη αντικαθιστώντας το φυσικό αέριο. Ήδη η Ιταλία, η Ολλανδία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Νορβηγία, η Ουγγαρία έχουν επιβεβαιώσει θετικά και αποτελεσματικά με επαναληπτικές μακρόχρονες λειτουργικές δοκιμές τη χρήση και τη λειτουργία των δικτύων τους φυσικού αερίου με ροές και χρήση του υδρογόνου ως καυσίμου.
Η αξιοποίηση του EastMed σ΄ ένα τέτοιο περιβάλλον λειτουργίας θα ήταν πράγματι μια επανάσταση. Επιπλέον η αντιστροφή χρήση του, με κατεύθυνση από την Ευρώπη προς τις χώρες της Ανατολικής Μεσογείου μπορεί να καταστεί εφικτή δίνοντας νέες διαστάσεις στην αλληλοϋποστήριξη των περιοχών!
EastMed: αποφασιστικά και με τις δυνάμεις μας και με συμμάχους. Για την Ενεργειακή Αυτοδυναμία
Η Ελλάδα, αλλά και η Ε.Ε., έχει στρατηγικό, οικονομικό και γεωοικονομικό συμφέρον να μην εγκαταλείψει και να στηρίξει αποφασιστικά με κάθε τρόπο και με συμμαχίες τον EastMed. Η όποια άποψη της φιλοτουρκικής πτέρυγας του Στέιτ Ντιπάρτμεντ μπορεί και πρέπει να πέσει στο κενό.
Η εγκατάλειψη του EastMed από ελληνικής πλευράς εξυπηρετεί ξεκάθαρα την Τουρκία, στερώντας την Ελλάδα από την δυνατότητα να αναπτύξει τα δικά της κοιτάσματα υδρογονανθράκων, να ενισχύσει την ενεργειακή της ασφάλεια, να ισχυροποιήσει τον γεωπολιτικό της ρόλο, να κερδίσει από τη σχετική τεχνογνωσία.
Δυστυχώς η επιτυχία του Πρίνου δεν επαναλήφθηκε υπό το πρόσχημα των τουρκικών απειλών στο Βόρειο Αιγαίο, παρά το γεγονός ότι στην παραχώρηση ανατολικά της Θάσου υπάρχει αποδεδειγμένα ένα από τα μεγαλύτερα πετρελαϊκά κοιτάσματα της Μεσογείου. Η διαχρονική πολιτική κατευνασμού των ελληνικών πολιτικών ελίτ απέναντι στον επεκτατικό γείτονα κυριάρχησε έναντι της ενεργειακής ισχύος της Χώρας.
Σήμερα, η Ελλάδα εισάγει το 99,8 % του πετρελαίου που και το 100% του φυσικού αερίου.
Η ενεργειακή της εξάρτηση είναι από τις υψηλότερες στην Ευρώπη και αγγίζει το 78 %, όταν ο μέσος ευρωπαϊκός όρος είναι 55%.
Σύμφωνα με στοιχεία των αρμοδίων φορέων η κατανάλωση πετρελαίου έφθασε τα 7,2 εκατ. τόνους το 2019 που ισοδυναμεί με 141.000 βαρέλια την ημέρα και του ΦΑ στα 5,6 δισ. κυβ. μέτρα. Το ίδιο έτος (2019) ο λογαριασμός για τις συνολικές εισαγωγές υδρογονανθράκων (δηλαδή, πετρέλαιο και ΦΑ) έφθασε τα € 6,0 δις. €.
Λόγω των σοβαρών ανατιμήσεων των ενεργειακών πρώτων υλών, κυρίως του φυσικού αερίου, παράγοντες της αγοράς εκτιμούν ότι ο λογαριασμός για εισαγωγές πετρελαίου το τρέχον έτος (με μέση τιμή $ 62,50 το βαρέλι το 2021 σε σχέση με $ 41,70 το 2020) και ΦΑ (με μέση τιμή το 2021 τα € 55/MWh συγκριτικά με € 15/MWh το 2020) πρόκειται να φθάσει τα 8,0 δισ. €, ενώ το 2022 το ποσό αυτό μπορεί να διαμορφωθεί ακόμα και στα € 10,0 δισ. €!!
Πρόκειται για πολύ σοβαρές αποκλίσεις από την μέχρι πρότινος κατάσταση. Αυτό αναπόφευκτα θα έχει αρνητικές συνέπειες στα δημόσια οικονομικά αφού εκτινάσει το ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών σε πρωτόγνωρα επίπεδα, ενώ ήδη επηρεάζει τον τιμάριθμο, που έχει αυξηθεί σχεδόν στο +7,0%, προκαλώντας απανωτές ανατιμήσεις στην παραγωγική αλυσίδα.
Έχει υπολογισθεί ότι το επιπλέον καθαρό κόστος που θα επιβαρυνθούν οι καταναλωτές (οικιακοί και επιχειρήσεις) για ηλεκτρισμό και φυσικό αέριο που θα καταναλώσουν τους κρύους μήνες του 2021/2022 θα ξεπεράσει τα 6,0 δισ. €, δηλαδή, θεαματικά περισσότερο από τα 3,0 δισ.€, σε επιδοτήσεις που σχεδιάζει η κυβέρνηση συνολικά μέχρι τέλη Απριλίου 2022.
Με δεδομένο ότι το 75% του ενεργειακού ισοζυγίου αντιστοιχεί σε υδρογονάνθρακες είναι ξεκάθαρο ότι εάν πράγματι επιθυμούμε μείωση του ενεργειακού κόστους και βελτίωση της ενεργειακής ασφαλείας θα πρέπει να στραφούμε στην εγχώρια παραγωγή και να σταματήσουμε να τρέφουμε φρούδες ελπίδες περί ενεργειακής αυτάρκειας μέσω των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ).
Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να εγκαταλείψουμε τον στόχο μεγαλύτερης διείσδυσης των ΑΠΕ στο ενεργειακό μίγμα, αλλά είναι απόλυτα σαφές ότι αυτές δεν πρόκειται μα μας εξασφαλίσουν χαμηλές τιμές και στρατηγική αυτονομία, ιδιαίτερα μάλιστα τα δύσκολα χρόνια που έρχονται.