Τα διδάγματα και συμπεράσματά του από την πανδημία του κορονοϊού παρουσιάζει το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC) σε έγγραφο που έδωσε στη δημοσιότητα την Τρίτη.
Όπως τονίζεται, βρέθηκαν τέσσερις τομείς από όπου προέκυψαν σημαντικά μαθήματα: Οι επενδύσεις στο δυναμικό της δημόσιας υγείας, η προετοιμασία για την επόμενη μεγάλη κρίση δημόσιας υγείας, η επικοινώνηση κινδύνου (risk communication) - η εμπλοκή της κοινωνίας, και η συλλογή και ανάλυση δεδομένων και στοιχείων.
«Η πανδημία Covid-19 μας έδωσε πολύτιμα μαθήματα και είναι σημαντικό να εξετάσουμε και αξιολογήσουμε τις ενέργειές μας για να διαπιστώσουμε τι δούλεψε και τι όχι» δήλωσε σχετικά η διευθύντρια του ECDC, Άντρεα Άμον.
Επενδύσεις στο δυναμικό της δημόσιας υγείας
Ένα από τα μαθήματα που προέκυψαν ως προς τον συγκεκριμένο τομέα είναι πως οι επαρκείς αριθμοί σωστά εκπαιδευμένου προσωπικού δημόσιας υγείας αποτελούν κρίσιμη ανάγκη σχεδόν σε όλες τις χώρες- μέλη της ΕΕ, ειδικά εν μέσω κρίσεων. Επίσης, διαπιστώνεται πως προσωπικό που εργαζόταν υπό σημαντική πίεση για παρατεταμένες χρονικές περιόδους βρέθηκε αντιμέτωπο με «burnout», κάτι που οδήγησε σε πολλές αποχωρήσεις αλλά και μειωμένες δυνατότητες εργασίας.
Παράλληλα, υπογραμμίζεται πως η «αντιστροφή των προϋπολογισμών για δραστηριότητες δημόσιας υγείας στα επίπεδα πριν την πανδημία τα επόμενα χρόνια θα επηρεάσει αρνητικά τη διατήρηση νέου προσωπικού που προσελήφθη κατά την πανδημία».
Επίσης, έλλειψη πόρων σε όλα τα διοικητικά επίπεδα αναφέρθηκε από τις χώρες- μέλη και αυτό αναμένεται να επηρεάσει τις μελλοντικές σχεδιαστικές δραστηριότητες- ενώ υπογραμμίζεται πως απαιτούνται έκτακτες διαδικασίες για άμεση αύξηση δυνατοτήτων εάν απαιτείται κάτι τέτοιο, περιλαμβανομένης της βασικής εκπαίδευσης νέου προσωπικού.
Γενικότερα, χαρακτηρίζεται ως ζωτικής σημασίας η πρόσληψη, εκπαίδευση και διατήρηση επαγγελματιών δημόσιας υγείας και η προσέλκυση νέων επαγγελματιών, ειδικά καθώς το παρόν έμψυχο δυναμικό μεγαλώνει ηλικιακά- καθώς και ένα σχέδιο για ταχεία αύξηση δυνατοτήτων σε περιόδους υγειονομικής κρίσης.
Προετοιμασία για την επόμενη κρίση δημόσιας υγείας
Όπως σημειώνεται, απαιτούνται επικαιροποιημένα σχέδια ετοιμότητας με δυνατότητα αύξησης κλίμακας και ευελιξία. Ακόμη, ζητείται επισημοποίηση του ρόλου της δημόσιας υγείας στις δομές λήψης αποφάσεων και διαχείρισης κρίσεων, συνεργασία μεταξύ διαφορετικών τομέων/ κλάδων ως προς την ετοιμότητα και ανταπόκριση/ αντιμετώπιση κρίσεων δημόσιας υγείας, διοργάνωση διαδικασιών για αύξηση δυνατοτήτων/ προσωπικού εν όψει κρίσης, επικαιροποίηση νομοθεσίας σχετικά με τον έλεγχο μεταδοτικών ασθενειών.
Τονίζεται πως πρέπει να λαμβάνονται υπόψιν θέματα ηθικής/ ανθρωπίνων δικαιωμάτων και να καθορίζονται με σαφήνεια οι ευθύνες. Βελτίωση χρειάζεται και στους τομείς της διεθνούς συνεργασίας, του συντονισμού και της αλληλεγγύης.
Επικοινώνηση κινδύνου, εμπλοκή της κοινωνίας
Η επικοινώνηση κινδύνου και η εμπλοκή της κοινωνίας αποτέλεσαν σημαντικές προκλήσεις κατά την πανδημία. Όπως υπογραμμίζεται, θα έπρεπε να ενισχυθούν οι δυνατότητες επικοινωνίας με το κοινό και τα ΜΜΕ. Παράλληλα σημειώνεται πως η διαχείριση των αιτημάτων από τα media και ο έλεγχος της παραπληροφόρησης ασκούν επιπλέον πίεση στο υγειονομικό προσωπικό.
Μεταξύ άλλων, διαπιστώνεται επίσης η ανάγκη για καλύτερο συντονισμό μηνυμάτων σε επίπεδο ΕΕ, καθώς και αρκετές εκπαιδευτικές ανάγκες και διαφορετικά «σετ» καθοδήγησης σε επίπεδο επικοινώνησης κινδύνου και εμπλοκής της κοινωνίας.
Συλλογή και ανάλυση δεδομένων και στοιχείων
Ψηφιοποιημένα συστήματα για την παρακολούθηση της Covid-19 βοήθησαν στην παρατήρηση της επιδημιολογικής κατάστασης και θα συνεχίσουν να χρησιμοποιούνται. Επίσης, η ψηφιοποίηση των σχετικών συστημάτων παρακολούθησης, ειδικά προσαρμοσμένων στις ανάγκες δημόσιας υγείας, απαιτεί συμπερίληψη συστήματος για αλληλεπίδραση/ επαφή με άλλα μητρώα (πχ για αίτια θανάτων, ανοσοποίηση κλπ).
Τα συστήματα αυτά πρέπει να είναι ευέλικτα και ευπροσάρμοστα, με δυνατότητα αύξησης κλίμακας. Ακόμη, η ανάλυση, ερμηνεία και παρουσίαση των επιδημιολογικών δεδομένων θα έπρεπε να ενισχυθούν και να προσαρμοστούν στις ανάγκες των διαμορφωτών πολιτικής και του κοινού.
Κατά την πανδημία, σημειώνεται, η αύξηση κλίμακας ως προς τις δυνατότητες για τεστ και αλληλούχιση του ιού ήταν βραδεία. Όπως υπογραμμίζεται τα συστήματα που διαχειρίζονται δεδομένα δημόσιας υγείας πρέπει να ενισχυθούν και να στηθούν εφεδρικά. Ακόμη, τονίζεται ότι πρέπει να ληφθούν υπόψιν κατά το στήσιμο των νέων συστημάτων διαχείρισης δεδομένων υγείας θέματα όπως η προστασία δεδομένων.