Αίσθηση προκαλεί πρόσφατο δημοσίευμα του Economist που μιλά για μυστήριο με 250.000 πρόωρους θανάτους στη Βρετανία την τελευταία δεκαετία.
Σύμφωνα με τους υπολογισμούς του βρετανικού περιοδικού, αυτός είναι ο αριθμός των επιπλέον θανάτων που καταγράφηκαν στη Βρετανία, σε σύγκριση με άλλες χώρες όπως η Γαλλία και η Δανία. Ο λόγος είναι ότι, στις αρχές της δεκαετίας του 2010, το προσδόκιμο ζωής «φρέναρε» σε σύγκριση με τις μακροπρόθεσμες τάσεις και με άλλες χώρες.
Αυτή η επιβράδυνση του προσδόκιμου ζωής έπληξε όλες τις ηλικιακές ομάδες, όχι μόνο τους ηλικιωμένους. Και επηρέασε δυσανάλογα τους φτωχούς. «Εάν ταξιδέψετε μόλις 10 χιλιόμετρα από το χλιδάτο Κένσινγκτον του Λονδίνου μέχρι το New Cross Gate, το προσδόκιμο ζωής για τους άνδρες μειώνεται εκπληκτικά κατά 18 χρόνια, από 92 σε 74» τονίζει ο Economist. Και προσθέτει: «Το φορτίο που αφήνουν αυτοί οι νεκροί στους ζωντανούς δεν είναι μόνο η θλίψη. Οταν περισσότεροι άνθρωποι πεθαίνουν και το προσδόκιμο ζωής μένει στάσιμο, ένας μεγαλύτερος αριθμός ανθρώπων ζει με κακή υγεία».
Το προσδόκιμο ζωής στη Βρετανία, όπως και σε όλες σχεδόν τις πλούσιες χώρες, αυξανόταν για σχεδόν δύο αιώνες. Όμως «κάτι πήγε στραβά» στις αρχές της δεκαετίας του 2010. Το προσδόκιμο ζωής κατά τη γέννηση σήμερα είναι στα 81 χρόνια - μόλις οκτώ εβδομάδες μεγαλύτερο από ό,τι ήταν το 2011. Σε ένα καλό σενάριο, στο οποίο ο ρυθμός βελτίωσης μεταξύ 1980 και 2011 θα είχε διατηρηθεί, το προσδόκιμο ζωής σήμερα θα ήταν πάνω από 83 έτη. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς του Economist, αυτή δεν είναι μικρή διαφορά: υπονοεί ότι μεταξύ 2012 και 2022 περίπου 700.000 Βρετανοί πέθαναν νωρίτερα από ό,τι θα μπορούσαν.
Η συνδυασμένη επίδραση της πανδημίας και των παγκόσμιων δημογραφικών τάσεων μπορεί να εξηγήσει μόνο μερικούς από αυτούς τους πρόωρους θανάτους στη Βρετανία. Αν και άλλες πλούσιες χώρες έχουν επίσης βιώσει επιβράδυνση του προσδόκιμου ζωής, η Βρετανία έχει τα χειρότερα νούμερα από άλλες ευρωπαϊκές χώρες της ίδιας κατηγορίας. Μετά την αφαίρεση των απωλειών που αποδίδονται στην Covid και στην ευρεία επιβράδυνση στην Ευρώπη γενικότερα, από τον θλιβερό απολογισμό των 700.000 υπάρχουν περίπου 250.000 πρόωροι θάνατοι που παραμένουν ανεξήγητοι.
Η κατανόηση της ρίζας του προβλήματος δεν είναι εύκολη υπόθεση. Στην Αμερική, όπου το προσδόκιμο ζωής έχει μειωθεί ακόμη πιο απότομα τα τελευταία χρόνια, οι «θάνατοι απόγνωσης» από τα ναρκωτικά, το αλκοόλ και την αυτοκτονία έχουν προκαλέσει το μεγαλύτερο κακό. Το ίδιο ισχύει και για τη Σκωτία, όπου οι θάνατοι από ναρκωτικά έχουν υπερδιπλασιαστεί σε μια δεκαετία. Το Νταντί είναι πλέον η πρωτεύουσα του θανάτου από ναρκωτικά της Ευρώπης.
Τα πρόσφατα προβλήματα του Εθνικού Συστήματος Υγείας (NHS) έπαιξαν τον ρόλο τους. Οι μεγάλης διάρκειας αναμονές σε νοσοκομεία και η κρίση στην πρωτοβάθμια υγειονομική περίθαλψη θέτουν σε κίνδυνο την έγκαιρη θεραπεία. Αλλά οι καθυστερήσεις στην ιατρική περίθαλψη δεν μπορούν να εξηγήσουν όλους τους επιπλέον θανάτους, ειδικά πριν από την πανδημία.
Εξάλλου, οι μεγαλύτερες βελτιώσεις στο προσδόκιμο ζωής δεν προέρχονται από τη θεραπεία αλλά από την καλύτερη διάγνωση και πρόληψη και την ευρύτερη ευημερία. Εδώ φαίνεται ότι η Βρετανία υστερεί. Θα μπορούσε να τα πάει πολύ καλύτερα και στα τρία.
Τελικά, οι μεγαλύτερες βελτιώσεις θα προέλθουν από την αύξηση του βιοτικού επιπέδου των φτωχών, συμπεραίνει η έρευνα του Economist. «Το χαμηλότερο προσδόκιμο ζωής τους έχει πολλές αιτίες - από τα λιγότερα χρήματα που έχουν να ξοδέψουν για μόνωση σπιτιού ή θρεπτικά τρόφιμα, μέχρι το άγχος της οικονομικής ανασφάλειας» καταλήγει.
Πηγή: Economist