Οι φορολογούμενοι στην Ε.Ε αναγκάζονται πολύ συχνά να πληρώσουν για να αποκαταστήσουν την περιβαλλοντική καταστροφή, ενώ οι υπεύθυνες εταιρείες αποφεύγουν το κόστος, δήλωσε το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο τη Δευτέρα.
Η εκτελεστική επιτροπή της Ευρωπαϊκής Ενωσης θα προτείνει φέτος κανόνες για να αναγκάσει τις εταιρείες να εντοπίσουν και να διορθώσουν τους κινδύνους που υπάρχουν κατά των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του περιβάλλοντος στις αλυσίδες εφοδιασμού τους.
Ωστόσο, μέχρι στιγμής, ο κανονισμός της ΕΕ έχει ένα ανομοιογενές ιστορικό ως προς την απόδοση των ευθυνών στους υπαιτίους για τις περιβαλλοντικές ζημίες που προκαλούνται στην Ευρώπη, και σε ορισμένες περιπτώσεις οι εταιρείες δεν υποχρεούνται σε συμμόρφωση, ανέφεραν οι ελεγκτές σε μια έκθεση.
«Αυτοί που ρυπαίνουν πρέπει να πληρώσουν για τις περιβαλλοντικές ζημίες που προκαλούν», δήλωσε ο συντάκτης της έκθεσης, Βιορέλ Στεφάν. «Μέχρι τώρα, ωστόσο, οι ευρωπαίοι φορολογούμενοι έχουν αναγκαστεί πολύ συχνά να αναλάβουν το κόστος που θα έπρεπε να πληρώσουν άλλοι».
Οι ελεγκτές εξέτασαν ένα δείγμα 42 έργων περιβαλλοντικής εκκαθάρισης, με υποστήριξη 180 εκατομμυρίων ευρώ από κονδύλια της ΕΕ, για την επίλυση ζητημάτων όπως η βιομηχανική ρύπανση και οι μολυσμένοι χώροι υγειονομικής ταφής στην Ιταλία, την Πολωνία και την Πορτογαλία.
Περίπου το ένα τρίτο των χρημάτων δαπανήθηκε για την «ορφανή ρύπανση», όπου μολυσμένοι χώροι είχαν υποστεί ζημιά τόσο πολύ καιρό πριν, ώστε οι οι υπαίτιοι να μην μπορούν να εντοπιστούν ή να θεωρηθούν υπεύθυνοι. Σε άλλες περιπτώσεις, οι φορολογούμενοι της ΕΕ πλήρωσαν τον καθαρισμό, δεδομένου ότι η υπεύθυνη εταιρεία ήταν αφερέγγυα.
Οι ελεγκτές δήλωσαν ότι η ΕΕ θα πρέπει να καλύψει τα κενά στη νομοθεσία που αφήνουν τις εταιρείες να ξεφεύγουν. Αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει τη μείωση των ορίων εκπομπών, στα οποία πρέπει να συμμορφώνονται οι μεγάλες βιομηχανικές εγκαταστάσεις για να αποκτήσουν άδεια λειτουργίας.
Σύμφωνα με τη νομοθεσία της ΕΕ, οι εταιρείες ευθύνονται όταν προκαλούν «σημαντική» περιβαλλοντική ζημία, αλλά οι ελεγκτές ανέφεραν ότι ο νόμος χρειάζεται έναν πιο συγκεκριμένο ορισμό αυτής της ζημίας.
Οι Βρυξέλλες θα μπορούσαν επίσης να εξετάσουν μια νομοθεσία που να απαιτεί από τις εταιρείες να έχουν ασφάλιση, ταμειακά αποθέματα ή άλλο είδος ασφάλειας για να διαβεβαιώνουν ότι εάν προκαλέσουν περιβαλλοντική ζημία, θα είναι σε θέση να πληρώσουν το κόστος, ανέφεραν οι ελεγκτές.
Αντιδράσεις για τα νέα μέτρα
Στο μεταξύ, τα νέα μέτρα για για τη μείωση των πλαστικών απορριμμάτων στην Ευρωπαϊκή Ενωση έχουν προκαλέσει έντονη κριτική από διαδηλωτές υπέρ του περιβάλλοντος, σύμφωνα με τους οποίους δεν είναι αρκετά, ενώ οι κατασκευαστές από την πλευρά τους ανησυχούν ότι οι κανόνες αυτοί θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην υιοθέτηση διαφορετικών προτύπων σε ολόκληρο το μπλοκ.
Σε μια προσπάθεια μείωσης της ρύπανσης, η ΕΕ απαγόρευσε μια γκάμα πλαστικών προϊόντων μίας χρήσης το Σάββατο, όπως καλαμάκια, πιάτα, μαχαιροπίρουνα και μπατονέτες ενώ τα μπουκάλια πρέπει να περιέχουν περισσότερο ανακυκλωμένο πλαστικό.
Η οδηγία, η οποία απαιτεί επίσης από τα κράτη μέλη να μειώσουν την κατανάλωση ορισμένων ειδών μίας χρήσης, τέθηκε σε ισχύ το 2019, αλλά τα κράτη μέλη είχαν προθεσμία μέχρι τις 3 Ιουλίου να την μετατρέψουν σε εθνικό νόμο.
«Τα πλαστικά μίας χρήσης είναι το σύμβολο της σημερινής κοινωνίας και η κατάργησή τους αποτελεί ένα προφανές πρώτο βήμα για την καταπολέμηση της πλαστικής ρύπανσης», δήλωσε η Φρεντερίκ Μονγκόντιν, από τη ΜΚΟ «Θάλασσες σε Κίνδυνο» (Seas At Risk). «Ωστόσο, δεν μπορούμε να βασιστούμε στην αποκλειστική πολιτική βούληση των εθνικών κυβερνήσεων», τόνισε.
Μόνο οκτώ κράτη μέλη έχουν ενημερώσει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τα μέτρα που έχουν θεσπίσει αναφορικά με την εφαρμογή της οδηγίας, σύμφωνα με τη βάση δεδομένων της Επιτροπής. Οι περισσότεροι έχουν υιοθετήσει «μετά βίας τις ελάχιστες απαιτήσεις» ή λείπουν ορισμένα από τα απαιτούμενα μέτρα, σύμφωνα με τη ΜΚΟ Zero Waste Europe.
Σε άλλες χώρες, όπως η Πολωνία και η Βουλγαρία, η μεταφορά της οδηγίας στο εθνικό δίκαιο βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη ή δεν έχει ξεκινήσει καν.
Οι κατασκευαστές πλαστικών έχουν επίσης επικρίνει τους νέους κανόνες, λέγοντας ότι απειλούν να κατακερματιστούν την αγορά εάν ορισμένες χώρες τηρούν την απαίτηση της ΕΕ για 30% ανακυκλωμένου περιεχομένου σε πλαστικά μπουκάλια κατανάλωσης έως το 2030 και άλλες πηγαίνουν για πιο φιλόδοξους στόχους.
Αυτό θα μπορούσε να αναγκάσει ορισμένους κατασκευαστές να παράγουν διαφορετικά προϊόντα για διαφορετικές χώρες, κάτι που δεν θα ήταν οικονομικά βιώσιμο, ανέφερε μια πηγή του κλάδου.
Η Plastics Europe, η οποία εκπροσωπεί τους κατασκευαστές, κάλεσε την Επιτροπή να διασφαλίσει ότι οι κατευθυντήριες γραμμές δεν αφήνουν περιθώρια για παρερμηνείες, ώστε τα κράτη μέλη να μην υιοθετήσουν διαφορετικούς κανόνες.