Ως μια επίδειξη ενότητας έπειτα από την παρατεταμένη παραφωνία στους κόλπους της ΕΕ σε σχέση με τις δραματικές εξελίξεις στη Μέση Ανατολή μπορεί να χαρακτηριστεί η χθεσινή (17/10/2023) έκτακτη τηλεδιάσκεψη των 27 Ευρωπαίων ηγετών και η συνέντευξη Τύπου που ακολούθησε. Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ και η επικεφαλής της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έδειξαν πως πλέον συμφωνούν στα βασικά, δηλαδή στην καταδίκη των τρομοκρατικών επιθέσεων της Χαμάς κατά του Ισραήλ και στο δικαίωμα του τελευταίου στην αυτοάμυνα όμως εντός των ορίων του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου. Υπενθυμίζεται ότι η πρόεδρος της Κομισιόν είχε δεχθεί σκληρή κριτική τις προηγούμενες ημέρες αφού είχε κάνει αναφορά στο δικαίωμα του Ισραήλ στην αυτοάμυνα αποφεύγοντας όμως να διευκρινίσει την ανάγκη το τελευταίο να σεβαστεί το διεθνές δίκαιο.
Ωστόσο, οι διαφορές των δύο αξιωματούχων, αν και «υποδόριες» φάνηκαν για ακόμη μια φορά, ενώ την ενότητα της ΕΕ που ήθελαν να επιδείξουν τη χάλασε η απουσία του Ούγγρου πρωθυπουργού Βίκτωρ Ορμπάν ο οποίος έγινε ο πρώτος Ευρωπαίος ηγέτης μετά την έναρξη του πολέμου της Ρωσίας με την Ουκρανία που φωτογραφήθηκε στο Πεκίνο να κάνει χειραψία με τον Βλάντιμιρ Πούτιν.
Συμφιλίωση
«Είναι εξαιρετικά σημαντικό το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, σύμφωνα με τις Συνθήκες και τις αξίες μας, να καθορίσει την κοινή μας θέση και να χαράξει μια σαφή ενιαία πορεία δράσης που να αντικατοπτρίζει την πολυπλοκότητα της κατάστασης που διαμορφώνεται» δήλωσε μετά το πέρας της συνόδου ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ.
Από την πλευρά της η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δήλωσε ότι: «Είναι σαφές σε όλους ότι το Ισραήλ έχει το δικαίωμα να αμυνθεί σύμφωνα με το διεθνές και ανθρωπιστικό δίκαιο...Δεν υπάρχει αντίφαση στο να είμαστε αλληλέγγυοι με το Ισραήλ και να ενεργούμε για τις ανθρωπιστικές ανάγκες των Παλαιστινίων. Το δήλωσα και κατά την επίσκεψή μου στο Ισραήλ παρουσία του Προέδρου της Κνεσέτ. Εκεί είπα πολύ ξεκάθαρα ότι η Χαμάς είναι οι τρομοκράτες και όχι ο παλαιστινιακός λαός. Έτσι, πρέπει να φροντίσουμε για τον παλαιστινιακό λαό και τις ανθρωπιστικές του ανάγκες. Δεν υπάρχει αντίφαση στο να στέκεσαι αλληλέγγυος με το Ισραήλ και να ενεργείς για τις ανθρωπιστικές ανάγκες των Παλαιστινίων».
Υπάρχουν «αγκάθια»
Όμως διαφορές στην προσέγγιση της κρίσης στη Μέση Ανατολή φάνηκαν και πάλι όταν η πρόεδρος της Κομισιόν και ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ρωτήθηκαν για το εάν υποστηρίζουν την άποψη του Μπορέλ ο οποίος στις δηλώσεις του προ ημερών δήλωσε ότι η διακοπή πρόσβασης κάθε αγαθού στη Λωρίδα της Γάζας (νερό, ηλεκτρικό, φάρμακα και φαγητό) συνιστά παραβίαση του διεθνούς και ανθρωπιστικού δικαίου.
”Όταν κόβεις τις βασικές υποδομές, όταν κόβεις την πρόσβαση στο νερό, όταν κόβεις το ηλεκτρικό ρεύμα ... Αυτό δεν συνάδει με το διεθνές δίκαιο”, δήλωσε χωρίς δεύτερη σκέψη ο Σαρλ Μισέλ, ενώ η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δεν απάντησε ευθέως παραπέμποντας τους δημοσιογράφους στην κοινή δήλωση των Ευρωπαίων ηγετών της Κυριακής 15 Οκτωβρίου, η οποία συνοψίζει τη θέση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του οποίου είναι μέλος. Στην κοινή δήλωση γίνεται αναφορά για σεβασμό του διεθνούς δικαίου αλλά δεν υπάρχει αναφορά για παραβίαση του.
Στην κοινή δήλωση αναφέρονται τα εξής: ”Τονίζουμε έντονα το δικαίωμα του Ισραήλ να υπερασπιστεί τον εαυτό του σύμφωνα με το ανθρωπιστικό και το διεθνές δίκαιο απέναντι σε βίαιες και αδιάκριτες επιθέσεις (σ.σ. όπως της Χαμάς). Επαναλαμβάνουμε τη σημασία της διασφάλισης της προστασίας όλων των αμάχων ανά πάσα στιγμή σύμφωνα με το Διεθνές Ανθρωπιστικό Δίκαιο”. (Διαβάστε την ανακοίνωση στα ελληνικά εδώ)
Τρομοκρατία, μεταναστευτικό και διάχυση της κρίσης
Όπως ανακοίνωσε ο Σαρλ Μισέλ το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα παρακολουθεί συνεχώς την κατάσταση και θα συντονίζεται προκειμένου να παραμείνει ενωμένο για να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις τόσο στους τομείς της ασφάλειας, αλλά και για το ενδεχόμενο εξάπλωσης της κρίσης στην ευρύτερη περιοχή. Μάλιστα όπως είπε θα υπάρχει συνεχής συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών σε όλους τους τομείς, διπλωματίας, ανταλλαγής πληροφοριών κτλ.
Επιπλέον τόνισε ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα συνεχίσει να ασκεί πολιτική και θα παραμείνει δεσμευμένο στη διπλωματία με τους περιφερειακούς εταίρους για την επίτευξη μιας διαρκούς και βιώσιμης ειρήνης που θα βασίζεται σε μια λύση δύο κρατών.
Οι στόχοι είναι: να αποφευχθεί οποιαδήποτε περιφερειακή κλιμάκωση της σύγκρουσης και να αξιολογηθεί ο αντίκτυπος της σύγκρουσης στις γειτονικές χώρες
Τα μέλη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου επανέλαβαν την έκκλησή τους προς τη Χαμάς να απελευθερώσει αμέσως όλους τους ομήρους χωρίς καμία προϋπόθεση. Σύμφωνα με τον ίδιο υπάρχουν συζητήσεις σε εξέλιξη ενώ αναφέρθηκε και στην ανάγκη να καταφέρουν να φύγουν από την περιοχή οι αλλοδαποί πολίτες, αρκετοί εκ των οποίων έχουν ευρωπαϊκά διαβατήρια, λέγοντας παράλληλα πως την προσπάθεια αυτή συνδράμει και ο πρόεδρος της Βραζιλίας Λούλα.
Όσον αφορά στην ανθρωπιστική βοήθεια ο Σαρλ Μισέλ είπε ότι η ΕΕ κινητοποιείται για να εξασφαλίσει την πρόσβαση σε ανθρωπιστική βοήθεια - πρόσβαση σε νερό, ηλεκτρικό ρεύμα, τρόφιμα, φάρμακα - για τους πληθυσμούς που έχουν μεγαλύτερη ανάγκη, σε συντονισμό με τα Ηνωμένα Έθνη.
Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στον απόηχο των δύο τρομοκρατικών επιθέσεων στη Γαλλία και στις Βρυξέλλες αναγνώρισε πως η σύγκρουση αυτή στη Μέση Ανατολή «φαίνεται να πολώνει τις κοινωνίες μας». Ετσι σύμφωνα με τον ίδιο το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, θα συνεργαστεί για: να αποτρέψει τους κινδύνους για την ασφάλεια, την καταπολέμηση της ρητορικής μίσους, όπως ο αντισημιτισμός, η ισλαμοφοβία και ο ρατσισμός. Πρέπει να αποκλιμακώσουμε την ένταση στις ευρωπαϊκές κοινωνίες, αλλά και να ενισχύσουμε τη συνεργασία των υπηρεσιών ασφαλείας μεταξύ των κρατών μελών, είπε ο Σαρλ Μισέλ.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συζήτησε επίσης τις πιθανές μεταναστευτικές επιπτώσεις της σύγκρουσης, ιδίως στην Αίγυπτο και για το λόγο αυτό επισημάνθηκε η ανάγκη συνεργασίας της ΕΕ με την χώρα αυτή.
Να μην ξεχνάμε την Ουκρανία
Τόσο ο Σαρλ Μισέλ όσο και η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δεν παρέλειψαν να αναφερθούν στην Ουκρανία.
«Θα συνεχίσουμε να στηρίζουμε την Ουκρανία για όσο χρειαστεί δήλωσε ο Σαρλ Μισέλ,
«Ορισμένοι πιστεύουν ότι μπορούν να μας αποσπάσουν την προσοχή από την υποστήριξη της Ουκρανίας και ότι πρέπει να επιλέξουμε ποιον θα υποστηρίξουμε. Θα τους αποδείξουμε ότι κάνουν λάθος. Στεκόμαστε στο πλευρό των φίλων μας την ώρα της ανάγκης τους, για όσο χρειαστεί. ..Και ετοιμάζεται πολλή υποστήριξη για την Ουκρανία, διότι γνωρίζουμε ότι αγωνίζονται για τις αξίες μας και τους συμπαραστεκόμαστε, για όσο χρειαστεί» δήλωσε η Ούρσουλ φον ντερ Λάιεν.
Που ήταν ο Ορμπάν;
Και ενώ οι δύο αξιωματούχοι επιβεβαιώναν τη κοινή στάση της ΕΕ στην εξωτερική πολιτική, από τη σύνοδο έλειπε ο Βίκτωρ Ορμπάν ο οποίος δεν είχε χρόνο να παρεβρεθεί στη σύνοδο των «27» καθώς επαναβεβαίωνε τη δέσμευσή του στις διμερείς σχέσεις σχέσεις Ουγγαρίας - Ρωσίας.
«Η Ουγγαρία ποτέ δεν θέλησε να αντιταχθεί στη Ρωσία και προσπαθεί να διασώσει και να επεκτείνει τις διμερείς επαφές, δήλωσε ο Ορμπάν στον Πούτιν όπως μεταδίδει το ρωσικό Tass.
Οι δύο ηγέτες συναντήθηκαν στο Πεκίνο όπου ήταν προκεκλημένοι στο διεθνές φόρουμ για την Πρωτοβουλία «Μία ζώνη, ένας δρόμος».
Σύμφωνα με πληροφορίες ο Όρμπαν εκπροσωπήθηκε στη βιντεοσκοπημένη συνάντηση των «27» από τον Καγκελάριο της Αυστρίας Καρλ Νεχάμερ.