Η Ευρωπαϊκή Ενωση κατέληξε σε συμφωνία την Παρασκευή για ανώτατο όριο τιμής 60 δολαρίων ανά βαρέλι στο ρωσικό πετρέλαιο - ένα βασικό βήμα, καθώς οι δυτικές κυρώσεις στοχεύουν να αναδιοργανώσουν την παγκόσμια αγορά πετρελαίου με σκοπό να αποτρέψουν την εκτίναξη των τιμών και παράλληλα να πνίξουν οικονομικά τη Ρωσία του Βλαντιμίρ Πούτιν.
Μετά από εντατικές διαβουλεύσεις της τελευταίας στιγμής, η προεδρία της ΕΕ, υπό την ηγεσία της Τσεχίας, ανάρτησε στο Twitter ότι «οι πρεσβευτές κατέληξαν σε συμφωνία για το ανώτατο όριο τιμής στο ρωσικό πετρέλαιο». Η απόφαση πρέπει να εγκριθεί επίσημα με γραπτή διαδικασία, αλλά αναμένεται να περάσει κανονικά.
Η Ευρώπη έπρεπε να καθορίσει την μειωμένη τιμή που θα πληρώσουν τα άλλα έθνη μέχρι την ερχόμενη Δευτέρα, όταν θα τεθεί σε ισχύ το εμπάργκο της ΕΕ στο ρωσικό πετρέλαιο που μεταφέρεται δια θαλάσσης και η απαγόρευση της ασφάλισης για αυτές τις προμήθειες. Το πλαφόν στοχεύει να αποτρέψει μια ξαφνική απώλεια του ρωσικού πετρελαίου παγκοσμίως, η οποία θα μπορούσε να οδηγήσει σε νέα άνοδο των τιμών της ενέργειας και σε περαιτέρω πληθωρισμό.
Η Πολωνία από καιρό κρατούσε πίσω την συμφωνία, επιδιώκοντας να θέσει το ανώτατο όριο όσο το δυνατόν χαμηλότερα. Μετά από 24 και πλέον ώρες διαβουλεύσεων, και αφού τα άλλα κράτη της ΕΕ είχαν δώσει σήμα ότι θα υποστήριζαν τη συμφωνία, η Βαρσοβία τελικά υποχώρησε αργά την Παρασκευή.
Το ποσό των 60 δολαρίων θέτει το ανώτατο όριο κοντά στην τρέχουσα τιμή του αργού της Ρωσίας, η οποία πρόσφατα έπεσε κάτω από τα 60 δολάρια το βαρέλι. Κάποιοι εκτιμούν ότι δεν είναι αρκετά χαμηλό για να περιορίσει μία από τις κύριες πηγές εισοδήματος της Μόσχας. Εξακολουθεί να είναι μια σημαντική έκπτωση σε σχέση με το διεθνές σημείο αναφοράς Brent, το οποίο ήταν στα 86,68 δολάρια το βαρέλι την Παρασκευή, αλλά θα μπορούσε να είναι αρκετά υψηλό ώστε η Μόσχα να συνεχίσει να πουλάει - ακόμη κι αν απορρίπτει την ιδέα του πλαφόν.
Υπάρχει, εξάλλου, μεγάλος κίνδυνος για την παγκόσμια αγορά πετρελαίου να χάσει μεγάλες ποσότητες αργού από τον Νο. 2 παραγωγό στον κόσμο. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να αυξήσει περαιτέρω τις τιμές των καυσίμων για τους οδηγούς ανά την υφήλιο, γεγονός που έχει ήδη προκαλέσει πολιτική αναταραχή και πρόβλημα για τους ηγέτες αρκετών εθνών. Η Ευρώπη έχει βυθιστεί σε ενεργειακή κρίση, με τις κυβερνήσεις να αντιμετωπίζουν διαμαρτυρίες για το αυξανόμενο κόστος ζωής, ενώ οι αναπτυσσόμενες χώρες είναι ακόμη πιο ευάλωτες στις αλλαγές του ενεργειακού κόστους.
Αλλά η Δύση έχει αντιμετωπίσει αυξανόμενη πίεση να στοχεύσει μια από τις κύριες πηγές εσόδων της Ρωσίας - το πετρέλαιο - με σκοπό να περικόψει τα κεφάλαια που εισρέουν στο πολεμικό «σεντούκι» του Πούτιν και να βλάψει την οικονομία του Κρεμλίνου, καθώς ο πόλεμος στην Ουκρανία σέρνεται στον ένατο μήνα. Το κόστος του πετρελαίου και του φυσικού αερίου εκτινάχθηκε μετά την ανάκαμψη της ζήτησης από την πανδημία και στη συνέχεια η εισβολή στην Ουκρανία ανέτρεψε τις ενεργειακές αγορές, τροφοδοτώντας τα ταμεία της Ρωσίας.
Περισσότερη αβεβαιότητα, πάντως, βρίσκεται μπροστά μας. Οι περιορισμοί λόγω της COVID-19 στην Κίνα και η επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας θα μπορούσαν να σημαίνουν λιγότερη «δίψα» για πετρέλαιο. Αυτό επισήμαναν ο ΟΠΕΚ και οι συμμαχικές χώρες παραγωγής πετρελαίου, συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας, με τη μείωση των προμηθειών πετρελαίου στον κόσμο τον Οκτώβριο. Η συμμαχία ΟΠΕΚ+ θα συνεδριάσει ξανά την Κυριακή.
Επιπρόσθετα, το εμπάργκο της ΕΕ θα μπορούσε να στερήσει περισσότερες προμήθειες από την αγορά, να συμπιέσει το πετρέλαιο και να οδηγήσει σε υψηλότερες τιμές. Η Ρωσία εξάγει περίπου 5 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου την ημέρα.
Ο Πούτιν έχει πει ότι δεν θα πουλήσει πετρέλαιο με ανώτατο όριο τιμής και ότι θα «αντεπιτεθεί» σε χώρες που εφαρμόζουν το μέτρο. Ωστόσο, η Ρωσία έχει ήδη μεταφέρει μεγάλο μέρος της προμήθειας της στην Ινδία, την Κίνα και άλλες ασιατικές χώρες σε μειωμένες τιμές, επειδή οι δυτικοί πελάτες την απέφευγαν ακόμη και πριν από το εμπάργκο της ΕΕ.
Αλλ και οι περισσότερες ασφαλιστικές εταιρείες είναι εγκατεστημένες στην ΕΕ ή στο Ηνωμένο Βασίλειο και ενδέχεται να τους ζητηθεί να συμμετάσχουν στο πλαφόν. Η Ρωσία θα μπορούσε, επίσης, να πουλήσει πετρέλαιο «κάτω από το τραπέζι» χρησιμοποιώντας δεξαμενόπλοια «σκοτεινού στόλου» με σκοτεινή ιδιοκτησία. Το πετρέλαιο θα μπορούσε να μεταφερθεί από το ένα πλοίο στο άλλο και να αναμιχθεί με λάδι παρόμοιας ποιότητας για να συγκαλύψει την προέλευσή του.
Ακόμη και υπό αυτές τις συνθήκες, το πλαφόν θα καθιστούσε «πιο δαπανηρή, χρονοβόρα και δυσκίνητη» για τη Ρωσία την πώληση πετρέλαιου γύρω από τους περιορισμούς, δήλωσε η Μαρία Σάγκινα, εμπειρογνώμονας κυρώσεων στο Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών του Βερολίνου.