Σε επανεξέταση και αλλαγή της απόφασής της αναφορικά με την μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί καλεί την Τουρκία η Ευρωπαϊκή Ενωση, που καταδικάζει την στάση της Αγκυρας.
Αμέσως μετά το πέρας του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ, ο Υπατος Εκπρόσωπος της Ενωσης για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας, Ζοζέπ Μπορέλ, δήλωσε: «Η απόφαση αυτή αναπόφευκτα καλλιεργεί δυσπιστία, προκαλεί νέες διχόνοιες (...) και υπονομεύει τις προσπάθειές μας για διάλογο. Καλούμε τις τουρκικές αρχές άμεσα να επανεξετάσουν και να αλλάξουν την απόφαση».
Σύμφωνα με τον ύπατο Εκπρόσωπο της ΕΕ, το Συμβούλιο εξουσιοδότησε τον ίδιο να εξετάσει τρόπους για αποκλιμάκωση της κατάστασης με την Τουρκία. Επιπροσθέτως, του ανέθεσε την προετοιμασία «πιθανών μέτρων που θα μπορούσαν να ληφθούν σε σχέση με τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε», όπως ανέφερε.
Σειρά χωρών ήταν στο πλευρό της Ελλάδας στο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων, ανέφεραν διπλωματικές πηγές.
Ειδικότερα, «μεταξύ αυτών είναι η Γαλλία, το Λουξεμβούργο, η Εσθονία, η Σλοβακία, η Σουηδία, ενώ η Αυστρία ζήτησε ακόμη και τη διακοπή των ενταξιακών διαπραγματεύσεων».
Αναφορικά με τα μέτρα που προτείνει η Ελλάδα, «πρόκειται για τομεακά μέτρα. Ο προσδιορισμός για τους τομείς θα συζητηθεί κι εν τω μεταξύ θα συνεχιστούν οι επαφές της Ελλάδας με την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης και ως προς αυτό το θέμα» ανέφεραν οι ίδιες πηγές και κατέληξαν ότι «επιδιώχθηκε από ελληνικής πλευράς και επιτεύχθηκε ισχυρή καταδίκη στο ζήτημα της Αγίας Σοφίας» έναντι μιας πιο ήπιας ρητορικής που αρχικά είχε επιλεγεί.
Το Συμβούλιο - το πρώτο που διεξάγεται στην εποχή του κορονοϊού εκ του σύνεγγυς και όχι μέσω τηλεδιάσκεψης - ξεκίνησε στις 10 το πρωί και ολοκληρώθηκε λίγο πριν από τις 16.00.
«Η Τουρκία είναι το σημαντικότερο θέμα της ατζέντας» είχε δηλώσει προσερχόμενος στο Συμβούλιο ο ύπατος εκπρόσωπος της ΕΕ για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής Ζοζέπ Μπορέλ.
Δένδιας: Ευρωπαϊκή συναίνεση για κυρώσεις κατά της Τουρκίας
«Η κλιμάκωση της τουρκικής παραβατικότητας και ο εξαυταρχισμός της Τουρκίας ήταν στο επίκεντρο της συζήτησής μας. Υπήρξε ισχυρή καταδίκη της μετατροπής της Αγίας Σοφίας σε τζαμί. Ζητήθηκε, μάλιστα, από την Τουρκία να αναθεωρήσει και να αναστρέψει την απόφασή της» τόνισε ο Ελληνας υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Δένδιας, με την ολοκλήρωση του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων.
Και πρόσθεσε: «Αναφέρθηκα, κατά τη διάρκεια του Συμβουλίου, στις σοβαρές επιπτώσεις της τουρκικής παραβατικότητας στην ασφάλεια και τη σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο. Είμαι ικανοποιημένος, διότι οι εταίροι εξέφρασαν αλληλεγγύη έναντι της Ελλάδας και της Κύπρου για τις παράνομες τουρκικές ενέργειες σε βάρος της κυριαρχίας και των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων. Υπήρξε ευρύτατη συναίνεση να εκπονηθεί, κατόπιν αιτήματός μας, κατάλογος κατάλληλων περαιτέρω μέτρων, δηλαδή κυρώσεων, που θα επιτρέψουν στην ΕΕ να απαντήσει αποτελεσματικά εάν η Τουρκία προχωρήσει στην παραβατική συμπεριφορά της».
«Συμφωνήσαμε όπως ο κ. Borrell διερευνήσει τρόπους για τη μείωση των εντάσεων με την Τουρκία, αυστηρά, όμως, στη βάση των Συμπερασμάτων του Συμβουλίου», συνέχισε ο Ελληνας ΥΠΕΞ. Και κατέληξε: «Η τουρκική παραβατικότητα θα συζητηθεί, κατόπιν επιθυμίας της ελληνικής και της κυπριακής πλευράς, εκ νέου στο άτυπο συμβούλιο του Αυγούστου στο Βερολίνο και όχι στο τακτικό Συμβούλιο το Σεπτέμβριο όπως ήταν η αρχική τοποθέτηση. Ενημέρωσα επίσης τους συναδέλφους ότι θα ζητήσω τη σύγκληση εκτάκτου Συμβουλίου, εάν η Τουρκία μέχρι το άτυπο Συμβούλιο κλιμακώσει την παραβατική συμπεριφορά της. Τέλος, ως προς τη Λιβύη, υπήρξε αναφορά από σειρά χωρών, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, στην παραβίαση του εμπάργκο από την Τουρκία, καθώς και καταδίκη του επεισοδίου που αφορά στο γαλλικό πολεμικό πλοίο. Επίσης εκλήθη ευθέως η Τουρκία να επιδείξει εποικοδομητική στάση και να σταματήσει τις παραβιάσεις του εμπάργκο των όπλων στη Λιβύη»
Ο Ν. Δένδιας, στο περιθώριο του Συμβουλίου, είχε συνάντηση με τον Ζοζέπ Μπορέλ και τον Κύπριο ομόλογό του, Νίκο Χριστοδουλίδη.
Νωρίτερα, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, είχε δηλώσει ότι η Αγκυρα σκοπεύει να ενημερώσει την UNESCO - την Εκπαιδευτική Επιστημονική και Πολιτιστική Οργάνωση των Ηνωμένων Εθνών - για τις αλλαγές που επίκεινται να γίνουν στο ιστορικό μνημείο, στο πλαίσιο μετατροπής του από μουσείο σε χώρο θρησκευτικής λατρείας για μουσουλμάνους.
Τηλεφωνική επικοινωνία Μητσοτάκη-Σαρλ
Στο μεταξύ, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ. Στη διάρκεια της επικοινωνίας συζητήθηκαν τα θέματα που θα απασχολήσουν την προσεχή σύνοδο κορυφής και η προκλητική ενέργεια της Τουρκίας να μετατρέψει την Αγία Σοφία σε τζαμί.
Προειδοποίηση Πούτιν
Στο μεταξύ, ο Βλαντίμιρ Πούτιν επέστησε την προσοχή του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για την μεγάλη κοινωνική απήχηση, την οποία προκάλεσε στην Ρωσία η απόφαση να αλλάξει το στάτους του ναού της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη.
Λυπάται το Βερολίνο
Τη λύπη της για την απόφαση του Προέδρου της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν να μετατραπεί η Αγία Σοφία σε τέμενος εξέφρασε και πάλι η γερμανική κυβέρνηση, δια στόματος του εκπροσώπου της, Στέφεν Ζάιμπερτ. Το Βερολίνο διευκρίνισε ωστόσο ταυτόχρονα ότι το ζήτημα αφορά την παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά και «όχι τις πολιτικές σχέσεις ή την πολιτική διαμάχη μεταξύ μεμονωμένων κρατών».
«Η κυβέρνηση έλαβε με λύπη γνώση της απόφασης της Τουρκίας. Η Αγία Σοφία έχει μεγάλη πολιτιστική, ιστορική σημασία και θρησκευτική σημασία - και για τον Χριστιανισμό και για το Ισλάμ. Και εμείς αποδίδουμε μεγάλη σημασία στον διαθρησκειακό διάλογο. Πρέπει να περιμένουμε το πώς θα γίνει ο περαιτέρω κανονισμός και η διαμόρφωση της χρήσης, αλλά δεν θέλω να κρύψω ότι λυπούμαστε για την απόφαση, για τον τερματισμό δηλαδή της αποκλειστικής χρήσης του κτίσματος ως μουσείου, διότι το καθεστώς μουσείου έδινε ανά πάσα στιγμή τη δυνατότητα ελεύθερης πρόσβασης σε αυτό το αριστούργημα σε ανθρώπους κάθε πίστης», δήλωσε ο κ. Ζάιμπερτ.
Από την πλευρά του υπουργείου Εξωτερικών, ο εκπρόσωπος Ράινερ Μπρόιλ επισήμανε ότι η Αγία Σοφία περιλαμβάνεται στον Κατάλογο Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO από το 1985, «λόγω της υλικής και άυλης αξίας της» και ανήκει στην κληρονομιά της ανθρωπότητας. «Από την έναρξη των διεργασιών για την αλλαγή χρήσης έπρεπε να έχει υπάρξει διαβούλευση με την αρμόδια Επιτροπή της UNESCO και αυτό δυστυχώς δεν έγινε. Αυτό συμβάλλει περαιτέρω στην λύπη μας», τόνισε ο κ. Μπρόιλ και πρόσθεσε ότι «δικαιολογημένα, όταν μιλάμε στην UNESCO για Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς και για τη διατήρησή τους, προσπαθούμε να αφήσουμε απέξω την διεθνή πολιτική».
Βιέννη κατά Αγκυρας
Ως «νεότερο κρίκο σε μία αλυσίδα προκλήσεων» κατήγγειλε τη μετατροπή, από την Τουρκία, της Αγίας Σοφίας σε τζαμί, ο Αυστριακός υπουργός Εξωτερικών Αλεξάντερ Σάλενμπεργκ, μιλώντας στο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων στις Βρυξέλλες, ενώ σε σχέση με τις εξελίξεις στη Λιβύη και στο Βόρειο Ιράκ, σημείωσε πως «απλά η Τουρκία δεν είναι αξιόπιστος εταίρος της Ευρώπης».
Σε δηλώσεις του σε Αυστριακούς δημοσιογράφους, στο περιθώριο της Συνόδου, ο Αλεξάντερ Σάλενμπεργκ τόνισε πως η Ευρωπαϊκή Ενωση πρέπει να ασκεί απέναντι στην Τουρκία «μία ισχυρή πολιτική και να μιλά μία σαφή γλώσσα (...) σε μία σταθερή βάση αξιών».
Ταυτόχρονα, ο ίδιος ζήτησε εκ νέου τη διακοπή των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της ΕΕ με την Αγκυρα, επισημαίνοντας ότι «και εδώ η ΕΕ θα έπρεπε να κάνει μία σαφή τομή και να δηλώσει πως όλα αυτά δεν είναι πλέον επιτρεπτά και σωστά».
(με πληροφορίες από ΑΠΕ)