Το επίκεντρο των εξεγέρσεων της Αραβικής Άνοιξης ήταν οι χώρες της Βορείου Αφρικής και Μέσης Ανατολής με κύριο σημείο να είναι ο συριακός εμφύλιος. Όμως, από το 2015 και μετά με αφορμή τις εξεγέρσεις κατά των αυταρχικών καθεστώτων, διαδηλώσεις επικράτησαν και στην Υεμένη. Eκτοτε μαίνεται ένας από τους πιο επίπονους εμφυλίους πολέμους που έχει φθάσει στα όρια της ανθρωπιστικής κρίσης, χωρίς να τυγχάνει ιδιαίτερης προσοχής
Η Υεμένη είναι μία από τις πιο φτωχές χώρες του κόσμου, με κατά κεφαλήν ΑΕΠ 990$, εβρισκόμενη στην 160η θέση. Παράλληλα, στο επίπεδο διαφάνειας είναι εξίσου χαμηλά, στην 170η θέση. Αυτή η επικρατούσα δυσχερής κατάσταση δεν άργησε να μετουσιωθεί σε εναντίωση στο υπάρχον καθεστώς και να εξελιχθεί σε εμφύλιο πόλεμο με την συμμετοχή Ιράν-Σαουδικής Αραβίας και σε μία από τις μεγαλύτερες ανθρωπιστικές κρίσεις των τελευταίων ετών.
Ο εμφύλιος πόλεμος και η επιρροή Ιράν-Σαουδικής Αραβίας
Η κύρια αιτία του πολέμου, που έχει ξεπεράσει σε διάρκεια τις 1000 ημέρες, ήταν η αποτυχία ομαλής πολιτικής μετάβασης το 2011, μετά την παράδοση της εξουσίας από τον επί 33 χρόνια Πρόεδρο Σάλεχ στον Μανσούρ Χάντι. Λόγω του τεταμένου κλίματος εξαιτίας της Αραβικής Άνοιξης αλλά και των προβλημάτων διαφθοράς, ανεργίας, επισιτιστικής ασφάλειας και επιθέσεων από την Αλ Κάιντα στην νότια πλευρά της χώρας ευνοήθηκε η εξέγερση κατά της προηγούμενης κυβέρνησης από την πλευρά των Χούτι. Παράλληλα μέχρι να σταθεροποιηθεί στην εξουσία ο νέος Πρόεδρος Χάντι κέρδισαν έδαφος , με αποτέλεσμα να επικρατήσει η αναταραχή στην χώρα και να εδραιωθεί η παρουσία τους. Οι σημαντικότερες περιοχές ήλθαν υπό τον έλεγχο των Χούτι όπως η πρωτεύουσα Σαναά, ενώ παρουσία στην χώρα έχει τόσο η Αλ Κάιντα όσο και το Ισλαμικό Κράτος.
Η βασική διαμάχη είναι μεταξύ της κυβέρνησης υπό τον Πρόεδρο Χάντι, που έχει την στήριξη της Σαουδικής Αραβίας και των Χούτι, μίας ομάδας σιιτών ανταρτών υποστηριζόμενη από το Ιράν. Το συγκεκριμένο πεδίο σύγκρουσης αποτελεί άλλη μία περίπτωση ανταγωνισμού μεταξύ των 2 ηγεμονικών δυνάμεων Σαουδικής Αραβίας και Ιράν. Η Σαουδική Αραβία ανησυχεί ιδιαίτερα δεδομένου ότι το βόρειο τμήμα της Υεμένης, με το οποίο συνορεύει, ελέγχεται από τους Χούτι.
Κομβικό σημείο για την εξέλιξη του εμφυλίου στην Υεμένη αποτελεί η δολοφονία του πρώην Προέδρου Σάλεχ, που εικάζεται ότι διεπράχθη από αντάρτες των Χούτι. Χωρίς την παρουσία του Σάλεχ αναμένεται να ενισχυθεί η θέση των Χούτι στην χώρα, γεγονός που θα κλιμακώσει την ένταση. Παράλληλα, η ένταση στην περιοχή επηρεάζεται και από την πρόσφατη εκτόξευση πύραλου από τους Χούτι προς την Σαουδική Αραβία. Γεγονός που επικρίθηκε και από τις Η.Π.Α, ενώ η πλευρά της Τεχεράνης κατηγορεί τις Η.Π.Α και την Σαουδική Αραβία για την κλιμάκωση των εχθροπραξιών.
Όπως διαπιστώνεται ο εμφύλιος στην Υεμένη βρίσκεται υπό την σφαίρα επιρροής Σαουδικής Αραβίας και Ιράν. Παράλληλα, έχει ιδιαίτερη σημασία η εξέλιξή του και για άλλον ένα ιδιαίτερο λόγο. Τα στενά του Μπαμ Αλ Μαντάμπ που ενώνουν την Ερυθρά Θάλασσα με τον Κόλπο του Άντεν και Ινδικό Ωκεανό θεωρούνται εξαιρετικής σημασίας ρόλο στην μεταφορά πετρελαίου δια θαλάσσης. Το 2013 μεταφέρθηκαν περισσότερα από 3,5εκ βαρέλια πετρελαίου καθημερινά. Για αυτό τον λόγο η Υεμένη λόγω της εγγύτητάς της στα στενά καθίσταται υψίστης στρατηγικής σημασίας.
Μία από τις μεγαλύτερες ανθρωπιστικές κρίσεις των τελευταίων ετών
Ίσως το βασικότερο χαρακτηριστικό του συγκεκριμένου εμφυλίου πολέμου είναι η μεγάλη ανθρωπιστική κρίση που έχει διογκωθεί το τελευταίο διάστημα. Οι ζωές των κατοίκων της Υεμένης έχουν ραγδαίως επιδεινωθεί, ενώ πολλοί την χαρακτηρίζουν ως την χειρότερη ανθρωπιστική κρίση των τελευταίων 50 ετών. Το ήδη χαμηλό βιοτικό επίπεδο έχει επηρεασθεί περαιτέρω, με αποτέλεσμα να υπονομεύεται η αντιμετώπιση του εμφυλίου στο βραχυπρόθεσμο μέλλον.
Τα προβλήματα που προκύπτουν από τον εμφύλιο στην Υεμένη είναι υψίστης σημασίας καθώς 22εκ άνθρωποι χρειάζονται ανθρωπιστική βοήθεια, ήτοι το 80% του πληθυσμού, με 11εκ εξ αυτών να είναι παιδιά. Παράλληλα, 400,000 παιδιά κινδυνεύουν με υποσιτισμό, 5,000 παιδιά έχουν πεθάνει και 2εκ βρίσκονται εκτός σχολείου. Όσον αφορά τα παιδιά που έχουν γεννηθεί κατά την διάρκεια του εμφυλίου, αυτά ανέρχονται σε 3εκ. Μεγάλος είναι και ο αριθμός των προσφύγων ή των εκτοπισμένων, που ξεπερνά τα 3εκ. Εξαιτίας της ανθρωπιστικής κρίσης έχει παρατηρηθεί άνοδος στα κρούσματα χολέρας, όπου στα τέλη του 2017 ανέρχονταν στο 1εκ, ενώ αυξημένα είναι και τα περιστατικά διφθερίτιδας.
Επίσης 17εκ πληθυσμού μαστίζονται από επισιτιστική ασφάλεια, σχεδόν 15εκ δεν έχουν πρόσβαση σε υγιεινή και καθαρό πόσιμο νερό. Το ποσοστό φτώχειας έχει αυξηθεί στο 60%, ενώ μεγάλο μέρος που εξαρτάται από τους μισθούς του δημοσίου λόγω της οικονομικής δυσπραγίας του κράτους δεν λαμβάνει μισθό. Προκειμένου να αντιμετωπισθεί η ρευστότητα, η Σαουδική Αραβία παρείχε οικονομική βοήθεια ύψους 2 δις στην Κεντρική Τράπεζα Υεμένης. Ανθρωπιστική βοήθεια έχει χορηγηθεί τόσο από την Ε.Ε όπου ξεπερνά τα 195εκ ευρώ από το 2015, όσο και από τον Ο.Η.Ε.
Προσεχώς..
Λαμβάνοντας υπόψη την μεγάλη ανθρωπιστική κρίση, αλλά και την συνεχιζόμενη διαμάχη στο εσωτερικό της Υεμένης δεν διαφαίνεται σταθεροποίηση στο εγγύς μέλλον. Ιδιαίτερα, εξαιτίας της επιρροής των εξωτερικών δυνάμεων αλλά και της αναμενόμενης κλιμάκωσης της έντασης ο εμφύλιος στην Υεμένη θα συνεχίσει να απασχολεί και να αποτελεί βασικό σημείο αστάθειας στην περιοχή. Η ιδιαίτερη σημασία των Στενών Μπαμ Αλ Μαντάμπ καθιστούν την χώρα μήλον της έριδος για Σαουδική Αραβία και Ιράν, όπου μάχονται για την επιρροή στην ευρύτερη περιοχή. Όμως, ο εμφύλιος πόλεμος, παρόλο που δεν έχει λάβει τις διαστάσεις που θα έπρεπε έχει εξελιχθεί και σε μία μεγάλη ανθρωπιστική κρίση. Το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού μαστίζεται από ένα μεγάλο εύρος προβλημάτων, και η νέα γενιά ενδέχεται να βγει βαρέως τραυματισμένη από την υφιστάμενη κατάσταση, γεγονός που θα επηρεάσει την μελλοντική σταθερότητα της χώρας.
#Ιράν #Υεμένη #Σαουδική_Αραβία #εμφύλιος #ΟΗΕ #ΕΕ #πρόσφυγες #κρίση #πόλεμος