Ολοκληρώνεται σήμερα Κυριακή 9 Ιουνίου 2024 η τετραήμερη διαδικασία των ευρωπαϊκών εκλογών, η δεύτερη μεγαλύτερη στον κόσμο έπειτα από αυτή της Ινδίας. Το αποτέλεσμα τους θα διαμορφώσει τη φυσιογνωμία της ΕΕ για τα επόμενα πέντε χρόνια οπότε και θα κληθεί να δράσει μέσα σε ένα περιβάλλον που χαρακτηρίζεται πιο αβέβαιο ακόμη και από την εποχή του ψυχρού πολέμου.
Μάλιστα αναλυτές, ακόμη και αξιωματούχοι της ΕΕ, δεν έχουν διστάσει να παρομοιάσουν τις γεωπολιτικές συνθήκες με αυτές του μεσοπολέμου, δεδομένης και της ανόδου των ακροδεξιών κομμάτων, τα οποία είναι πολύ πιθανό να παίξουν ρόλο στη διαμόρφωση της πολιτικής στη Ευρωπαϊκή Ένωση.
Οι προκλήσεις αυτές δεν είναι βέβαιο ότι έχουν γίνει αντιληπτές τόσο από τους τουλάχιστον 15.749 υποψήφιους, που διεκδικούν την ψήφο των περίπου 370 εκατομμύριων Ευρωπαίων ψηφοφόρων από τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ, όσο και από τους Ευρωπαίους πολίτες, που καλούνται να αποφασίσουν τους 720 ευρωβουλευτές της 10 νομοθετικής περιόδου της Ευρωβουλής.
Υπενθυμίζεται ότι η εκλογική διαδικασία ξεκίνησε στις 6 Ιουνίου με τους πολίτες της Ολλανδίας, της Τσεχίας, της Ιρλανδίας, της Σλοβακίας, της Μάλτας και της Λετονίας και σήμερα ψηφίζουν οι πολίτες σε 21 χώρες της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας.
Τα πρώτα αποτελέσματα
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει προγραμματίσει να δημοσιεύσει τις πρώτες εκτιμήσεις του σχετικά με τη σύνθεση του νέου Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου περίπου στις 21.15-21.30 (ώρα Ελλάδας), με βάση ένα μείγμα από exit polls και προεκλογικών δημοσκοπήσεων.
Τα πρώτα προσωρινά αποτελέσματα και η επικαιροποιημένη πρόβλεψη επί της κατανομής των εδρών θα δημοσιευθούν μεταξύ 00.15-00.30 (ώρα Ελλάδας).
Θα ακολουθήσουν και άλλες επικαιροποιημένες προβλέψεις, καθώς οι υπηρεσίες του Κοινοβουλίου θα λαμβάνουν πληροφορίες από τις εθνικές αρχές. Η τελευταία επικαιροποίηση αναμένεται τα ξημερώματα της Δευτέρας (10/6), περίπου στις 02:00 (ώρα Ελλάδας).
Ο αριθμός των εδρών
Όσον αφορά τις έδρες ο αριθμός των εδρών του Ευρωκοινοβουλίου έχει οριστεί σε 720. Ο αριθμός των εδρών ανά χώρα αποφασίζεται πριν από τις ευρωπαϊκές εκλογές και στην κατανομή των εδρών λαμβάνεται υπόψη το μέγεθος του πληθυσμού των κρατών μελών, καθώς και η ανάγκη για ένα ελάχιστο επίπεδο εκπροσώπησης για τους Ευρωπαίους πολίτες από μικρότερες χώρες (βάσει της αρχής της «φθίνουσας αναλογικότητας» που κατοχυρώνεται στη Συνθήκη για την ΕΕ). Ο ελάχιστος αριθμός ευρωβουλευτών ανά χώρα είναι έξι και ο μέγιστος 96.
“Η Ελλάδα εκλέγει 21 ευρωβουλευτές”
Η κατανομή των εδρών για την περίοδο 2024 -2029 έχει ως εξής: Γερμανία 96 έδρες, Γαλλία 81, Ιταλία 76, Ισπανία 61, Πολωνία 53, Ρουμανία 33, Ολλανδία 31, Βέλγιο 22, Ελλάδα, Τσεχία, Σουηδία, Πορτογαλία και Ουγγαρία από 21, Αυστρία 20, Βουλγαρία 17, Δανία, Φινλανδία, Σλοβακία από 15, Ιρλανδία 14, Κροατία 12, Λιθουανία 11, Σλοβενία και Λετονία από 9, Εσθονία 7 και Κύπρος Μάλτα και Λουξεμβούργο από 6 έδρες.
Φόβοι και ανατροπές
Οι επιλογές που θα κάνουν οι Ευρωπαίοι πολίτες θα οδηγήσουν στη σύνθεση του νέου Κοινοβουλίου, το οποίο με τη σειρά του θα αποφασίσει την επόμενη ηγεσία της ΕΕ και συγκεκριμένα την ή τον πρόεδρο της Κομισιόν. Σε αυτό το σημείο εντοπίζεται το πρόβλημα καθώς δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι ο μεγάλος συνασπισμός, που απαρτίζεται από τα τρία πρώτα κόμματα, το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ) το S&D (Σοσιαλδημοκράτες) και το Renew (Φιλελεύθεροι) και συνήθως πετυχαίνει συναίνεση, θα τα καταφέρει και αυτή τη φορά.
Τα προαναφερθέντα, κεντρώα στην ουσία, κόμματα μπορεί να απειληθούν από την άνοδο κάποιου σκληρού δεξιού κόμματος, όπως είναι το ECR του οποίου επικεφαλής είναι η Τζόρτζια Μελόνι και δεν αποκλείεται να πάρει την τρίτη θέση. Επίσης την Μελόνι «φλερτάρει» η Μαρίν Λεπέν που είναι επικεφαλής του ακροδεξιού ID (Δημοκρατία και Ταυτότητα) και αναμένεται να ενισχυθεί σημαντικά. Επιπλέον δεν γνωρίζούμε πώς θα κινηθεί ο Ούγγρος φιλορώσος πρωθυπουργός και κακό παιδί της ΕΕ, Βίκτωρ Ορμπάν. Το κόμμα του δεν ανήκει σε κάποια πολιτική ομάδα και είναι πιθανό να προσχωρήσει σε κάποιον συνδυασμό.
Το δεύτερο ζήτημα έχει να κάνει με την επιλογή του προέδρου της Κομισιόν. Η πρόθεση της φον ντερ Λάιεν να ζητήσει τη συνεργασία της Μελόνι την έχει φέρει σε ρήξη με τους Σοσιαλιστές, τους Πράσινους, αλλά και με τους Ευρωβουλευτές του δικού της κόμματος και έτσι η επανεκλογή της από το Ευρωκοινοβούλιο στην πρώτη ολομέλεια στις 16 και 19 Ιουλίου δεν θα είναι εύκολη υπόθεση.
Αυτό θα το θα λάβει υπόψη του Ευρωπαϊκό Συμβούλιο που θα συνεδριάσει νωρίτερα και άτυπα στις 17 Ιουνίου και θα επανέλθει στις 27 και 28 Ιουνίου. Σε αυτές τις συναντήσεις την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν αναμένεται να την στηρίξουν ο πρωθυπουργός της Πολωνίας και ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης.
Βέβαια είναι πιθανό η ψηφοφορία να μετατεθεί στην Ολομέλεια του Σεπτέμβριου και εάν δεν υπάρξει συμφωνία, να υπάρξει άλλη πρόταση και καθυστέρηση στην εκλογή προέδρου. Όλα αυτά σε μια κρίσιμη γεωπολιτικά και όχι μόνο στιγμή της ΕΕ.
Δεν είναι λίγοι οι αναλυτές που υποστηρίζουν μια συνεργασία της Μελόνι με το ΕΛΚ, καθώς εκτιμούν πως το ECR έχει ξεφύγει από τα άκρα και είναι φιλοευρωπαϊκό και κατά του Πούτιν. Μια πιθανή άρνηση συνεργασίας ίσως να το οδηγήσει σε συμμαχίες με τα άκρα, γεγονός επιζήμιο.
Μια τέτοια ανατροπή, δηλαδή η άνοδος των ακραίων και λαϊκιστικών κομμάτων, μπορεί να επηρρεάσει μια σειρά από πολιτικές που αφορούν τη βιωσιμότητα της Ένωσης αλλά και σε εθνικό επίπεδο να βλάψουν τη χώρα μας, τόσο όσον αφορά την εθνική ασφάλεια όσο και την οικονομία.
Επίσης δεν είναι σίγουρο ότι τις επόμενες ημέρες μετά την κάλπη θα παραμείνουν τα κόμματα ως έχουν. Είναι πιθανό να δούμε διάσπαση της Αριστεράς (Left) και τη διαμόρφωση νέων συνδυασμών. Επίσης υπάρχει η πιθανότητα διάφορα κόμματα να προσχωρήσουν στο ΕΛΚ.
Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2019-2024 - Δείτε εδώ πως είναι διαμορφωμένο το απερχόμενο Κοινοβούλιο
Ελλάδα: Μάχες πολιτικής επιβίωσης
Στην Ελλάδα ο πολιτικός διάλογος ήταν αφηρημένος, αν και τα προβλήματα των πολιτών ουσιαστικά και συγκεκριμένα. Η ευρωπαϊκή προοπτική επισκιάστηκε από έναν διάλογο που θύμιζε εθνικές εκλογές, αν και σε χαμηλότερα ντεσιμπέλ.
Η αγωνία των κομμάτων είναι κατανοητή, όμως η ικανότητα αντίληψης των ευρωπαϊκών θεμάτων και της διεθνούς πολιτικής σκηνής από τους υποψήφιους ευρωβουλευτές αμφισβητείται από σημαντική μερίδα πολιτών.
Όπως και να έχει φαίνεται ότι αυτή η εκλογική αναμέτρηση εξελίσσεται σε μια μονομαχία μεταξύ ΣΥΡΙΖΑ-ΠΑΣΟΚ και της πολιτικής επιβίωσης των αρχηγών τους.
Στον ΣΥΡΙΖΑ ο κ. Κασσελάκης εύχεται να πετύχει ένα εκλογικό αποτέλεσμα κοντά ή καλύτερα πάνω από το 17% που έφερε στις εθνικές εκλογές. Εάν δεν το καταφέρει ή εάν πέσει κάτω από την δεύτερη θέση, είναι βέβαιο ότι θα αμφισβητηθεί και μπορεί να προκύψουν εξελίξεις στο κόμμα του.
Στο ΠΑΣΟΚ ο κ. Ανδρουλάκης επίσης εύχεται το κόμμα του να μην πέσει κάτω από το ποσοστό που έφερε στις εθνικές εκλογές. Ενα ποσοστό κάτω του 10% και αναλόγως με το ποιο κόμμα της αριστεράς θα τον περάσει, θα φέρει δυσάρεστες εξελίξεις
Ομως, μιλώντας για ποσοστά, η ΝΔ δεν μπορεί να περιμένει να φέρει το ποσοστό του 41% που έφερε στις εθνικές εκλογές. Ο πήχης ορίζεται στο αποτέλεσμα των ευρωεκλογών του 2019 όπου είχε καταφέρει ένα 33%. Εάν πέσει κάτω από αυτό το ποσοστό και ανανλόγως με το ποιος θα έχει «κλέψει» ψήφους, ίσως να αναγκάσει την ηγεσία του κόμματος να αναδιαμορφώσει πτυχές της πολιτικής του.
Κερδισμένος ελπίζει να βγει ο κ. Βελόπουλος, το κόμμα του οποίου χαρακτηρίζεται ως ακροδεξιό λαϊκίστικο και μπορεί, εάν βγει, να συνασπιστεί με ομάδες που χαρακτηρίζονται επικίνδυνες και φιλορωσικές.
Τα μεγάλα θέματα παραμένουν, το ίδιο και η αποχή
Η οικονομία, η ακρίβεια, η φτώχεια, η ανεργία, τα εθνικά θέματα, η ασφάλεια, το μεταναστευτικό και το στεγαστικό, η επισιτιστική ασφάλεια, και ο ρόλος που καλείται να διαδραματίσει η ΕΕ στη διεθνή σκηνή, είναι από τα βασικά θέματα που απασχολούν τους πολίτες πανευρωπαϊκά.
Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι ο πολιτικός σχεδιασμός, δεν εναπόκειται πλέον αποκλειστικά στις εθνικές κυβερνήσεις, καθώς διεξάγεται σχεδόν εξ ολοκλήρου στις Βρυξέλλες και στο Στρασβούργο, η συμμετοχή των πολιτών στην εκλογική διαδικασία προκαλεί προβληματισμό, αφού οι ευρωεκλογές χαρακτηρίζονται από χαμηλή συμμετοχή.
Σύμφωνα με το τελευταίο Ευρωβαρόμετρο τo 60% των Ευρωπαίων, έναντι 56% των Ελλήνων δηλώνει ότι ενδιαφέρεται να ψηφίσει στις ευρωεκλογές του Ιουνίου, η δε συμμετοχή στις τελευταίες ευρωεκλογές του 2019 κατέγραψε το υψηλότερο ποσοστό από το 1994, φτάνοντας κατά μέσο όρο στην ΕΕ το 50,66%. Το 2014 η συμμετοχή στις ευρωεκλογές ήταν 42,6% και το 2009 ήταν 42,97%. Στην Ελλάδα το ποσοστό συμμετοχής στις ευρωεκλογές του 2019 ήταν 58,69%
Γι΄ αυτό και η επικοινωνιακή στρατηγική της ΕΕ ήταν να θυμίσει ότι η Δημοκρατία στην Ευρώπη δεν είναι δεδομένη.
Έμφαση δόθηκε στο ότι η δημοκρατία βρίσκεται σε κίνδυνο, δεδομένου ότι στην ευρωπαϊκή επικρατεία ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη ένας πόλεμος και, όπως ανέφεραν Ευρωπαίοι αξιωματούχοι, η Ρωσία έχει κηρύξει τον πόλεμο στην Ουκρανία αλλά και στην ΕΕ.
Πόλωση και η επόμενη μέρα
Σε αυτό το πολωμένο κλίμα διεξάγονται από τις 6 Ιουνίου οι Ευρωεκλογές με σκληρά περιστατικά βίας, αλλά και υπό το φόβο των ξένων παρεμβάσεων και παραπληροφόρησης στη διαδικασία των εκλογών.
Αρκεί να αναφερθούμε στον ξυλοδαρμό της πρωθυπουργού της Δανίας Μέτε Φρεντέρικσεν και την απόπειρα δολοφονίας του Σλοβάκου πρωθυπουργού Ρόμπερτ Φίτσο. Επίσης, ένας πολιτικός του ακροδεξιού κόμματος Εναλλακτική για τη Γερμανία AfD μαχαιρώθηκε αυτή την εβδομάδα έπειτα από διαπληκτισμό και ένας βουλευτής του CDU δέχθηκε επίθεση από υποστηρικτή του Βλαντίμιρ Πούτιν.
Σοκαριστικό ήταν και το περιστατικό όπου ένας 25χρονος Αφγανός μαχαίρωσε και σκότωσε έναν αστυνομικό αφού πρώτα είχε τραυματίσειμε μαχαίρι έξι άτομα σε κεντρική αγορά του Μανχάιμ - συμπεριλαμβανομένου του γνωστού επικριτή του ισλάμ Μίχαελ Στούρτσενμπέργκερ.
Τα περιστατικά αυτά ώθησαν τον Γερμανό Καγκελάριο να τονίσει την ανάγκη για αύξηση των απελάσεων, ενώ δικαιολογημένοι ήταν και οι φόβοι για ενίσχυση της ακροδεξιάς.
Η Ευρώπη σε έναν κόσμο πολυκρίσεων
Γιατί μας νοιάζει η Ευρώπη και το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών; Μας νοιάζει γιατί, όπως μας θυμίζει ο Tony Barber από τους Financial Times, η γεωπολιτική επιστρέφει με σφοδρότητα και θα καθορίσει τις πολιτικές και οικονομικές προτεραιότητες της ΕΕ κατά την επόμενη πενταετία.
Ορισμένοι κίνδυνοι είναι σαφείς: για παράδειγμα η Ρωσία μπορεί να κερδίσει την Ουκρανία, ο Τραμπ μπορεί να επιστρέψει στην εξουσία και οι σχέσεις με την Κίνα να επιδεινωθούν περαιτέρω, οι απειλές κατά της δημοκρατίας μπορεί να αυξηθούν όπως και ο πολιτικός διχασμός. Η επιχειρηματική ανταγωνιστικότητα να καθηλωθεί, όπως και η επιρροή της Ευρώπης στη διεθνή σκηνή τη στιγμή μάλιστα που προσπαθεί να κάνει το άλμα της κοινής αμυντικής στρατηγικής.
Κανείς δεν μας διαβεβαιώνει ότι μια δημοκρατία δεν μπορεί να εκπέσει και να δούμε μια δικτατορία εντός της ΕΕ.
Ο Barber μας προτρέπει να θυμηθούμε τι συνέβη μετά τις Ευρωεκλογές του 2009, του 2014 και του 2019. Η κρίση του δημόσιου χρέους και του τραπεζικού τομέα, το Brexit, η άνοδος του Τραμπ στην εξουσία, η κρίση του μεταναστευτικού στην Ευρώπη, η πανδημία του covid-19, η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.Τα τελευταία χρόνια προκύπτει πάντα μια μέγα - κρίση και είναι βέβαιο ότι θα συμβεί και πάλι κάτι έκτακτο και μεγάλης κλίμακας. Το μάθημα είναι ”ανέμενε το απροσδόκητο” και το ερώτημα που τίθεται είναι πώς θα μπορέσουν οι ηγέτες της ΕΕ να αντιμετωπίσουν μια έκτακτη κρίση. Θα έχουν διοριστεί στους τομείς αρμοδιότητάς τους και πολύ περισσότερο θα έχουν τις ικανότητες να ανταποκριθούν στο απροσδόκητο;.