Ενα άγνωστο ηφαίστειο εξερράγη τόσο πολύ το 1831 που έψυξε το κλίμα της Γης. Τώρα, σχεδόν 200 χρόνια μετά, οι επιστήμονες λένε ότι αναγνώρισαν επιτέλους το «ηφαίστειο-μυστήριο».
Η έκρηξη ήταν μια από τις πιο ισχυρές του 19ου αιώνα, εκτοξεύοντας τόσο πολύ διοξείδιο του θείου στη στρατόσφαιρα που οι μέσες ετήσιες θερμοκρασίες στο βόρειο ημισφαίριο έπεσαν κατά περίπου 1 βαθμό Κελσίου. Το γεγονός συνέβη στα τελειώματα της λεγόμενης Μικρής Εποχής των Παγετώνων - μιας από τις πιο κρύες περιόδους στη Γη τα τελευταία 10.000 χρόνια.
Το έτος αυτής της ιστορικής έκρηξης ήταν γνωστό, όχι όμως η τοποθεσία του ηφαιστείου. Οι ερευνητές έλυσαν πρόσφατα αυτόν τον γρίφο χρησιμοποιώντας γεωχημεία, ραδιενεργή χρονολόγηση και μοντελοποίηση με υπολογιστή. Ετσι συνέδεσαν την έκρηξη του 1831 με ένα νησί-ηφαίστειο στο βορειοδυτικό Ειρηνικό Ωκεανό, σύμφωνα με τη μελέτη που δημοσίευσαν πρόσφατα στο περιοδικό Proceedings of the National Academy of Sciences.
Σύμφωνα με την ανάλυση, το μυστήριο ηφαίστειο ήταν το Zavaritskii (ή Zavaritsky) στο νησί Simushir, μέρος του αρχιπελάγους των Κουρίλων νήσων - μια περιοχή που διεκδικείται από τη Ρωσία και την Ιαπωνία. Πριν από τα νέα ευρήματα των επιστημόνων, η τελευταία γνωστή έκρηξη του Zavaritskii ήταν το 800 π.Χ.
Με λίγες διαθέσιμες πληροφορίες σχετικά με τη δραστηριότητα του Zavaritskii κατά τον 19ο αιώνα, κανείς δεν υποψιαζόταν προηγουμένως ότι θα μπορούσε να είναι «υπεύθυνο» για την μεγάλη έκρηξη του 1831. Αντίθετα, οι ερευνητές εξέταζαν ηφαίστεια που ήταν πιο κοντά στον ισημερινό, όπως το ηφαίστειο Babuyan Claro στις Φιλιππίνες, σύμφωνα με τη μελέτη.
Το τέλος της Μικρής Εποχής των Παγετώνων
Μαζί με το Zavaritskii, τρία άλλα ηφαίστεια εξερράγησαν μεταξύ 1808 και 1835. Αυτό σηματοδότησε την εξασθένιση της Μικρής Εποχής των Παγετώνων, μια κλιματική ανωμαλία που διήρκεσε από τις αρχές του 1400 έως περίπου το 1850. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, οι ετήσιες θερμοκρασίες στο βόρειο ημισφαίριο μειώθηκαν κατά 0,6 βαθμοί Κελσίου κατά μέσο όρο. Σε ορισμένα μέρη, οι θερμοκρασίες ήταν 2 βαθμούς Κελσίου χαμηλότερες από το κανονικό και η ψύξη παρέμεινε για δεκαετίες.
Δύο από τις τέσσερις εκρήξεις είχαν εντοπιστεί προηγουμένως: Το όρος Tambora στην Ινδονησία εξερράγη το 1815 και η Cosegüina εξερράγη στη Νικαράγουα το 1835. Το ηφαίστειο που προκάλεσε την έκρηξη του 1808/1809 παραμένει άγνωστο.
Μετά την έκρηξη του 1831, εμφανίστηκαν ψυχρότερες και ξηρότερες συνθήκες στο βόρειο ημισφαίριο. Ακολούθησαν γρήγορα αναφορές για εκτεταμένη πείνα και κακουχίες, με λιμούς να σαρώνουν την Ινδία, την Ιαπωνία και την Ευρώπη, επηρεάζοντας εκατομμύρια ανθρώπους. Τώρα οι ερευνητές προσπαθούν να κατανοήσουν σε ποιο βαθμό αυτοί οι λιμοί προκλήθηκαν από την ψύξη του κλίματος του ηφαιστείου ή από άλλους κοινωνικοπολιτικούς παράγοντες.
Οπως το Zavaritskii, πολλά ηφαίστεια σε όλο τον κόσμο βρίσκονται σε απομονωμένα μέρη και παρακολουθούνται ελάχιστα, καθιστώντας δύσκολη την πρόβλεψη για το πότε και πού μπορεί να συμβεί η επόμενη μεγάλη έκρηξη.
Αν υπάρχει ένα μάθημα που πρέπει να αντληθεί από την έκρηξη του 1831, είναι ότι η ηφαιστειακή δραστηριότητα σε απομακρυσμένα σημεία μπορεί να έχει καταστροφικές παγκόσμιες συνέπειες – τις οποίες οι άνθρωποι μπορεί να μην είναι έτοιμοι να αντιμετωπίσουν.
(με πληροφορίες από Cnn.com)