Αρχές Οκτωβρίου σημαίνει σεζόν βραβείων Νόμπελ. Έξι ημέρες, έξι βραβεία και νέα πρόσωπα από όλο τον κόσμο προστέθηκαν στον πιο επίλεκτο κατάλογο επιστημόνων, συγγραφέων, οικονομολόγων και ηγετών ανθρωπίνων δικαιωμάτων στον κόσμο.
Η φετινή σεζόν Νόμπελ ανοίγει σήμερα Δευτέρα με το βραβείο Ιατρικής, ακολουθούμενη από καθημερινές ανακοινώσεις: Φυσικής την Τρίτη, Χημείας την Τετάρτη και Λογοτεχνίας την Πέμπτη. Το Νόμπελ Ειρήνης 2022 θα ανακοινωθεί την Παρασκευή και το βραβείο Οικονομικών στις 10 Οκτωβρίου.
Ακολουθούν πέντε άλλα πράγματα που πρέπει να γνωρίζετε για τα πολυπόθητα βραβεία:
Ποιος είναι ο δημιουργός των βραβείων Νόμπελ
Τα βραβεία στην ιατρική, τη φυσική, τη χημεία, τη λογοτεχνία και την ειρήνη καθιερώθηκαν με τη διαθήκη του Άλφρεντ Νόμπελ, ενός πλούσιου Σουηδού βιομήχανου και εφευρέτη του δυναμίτη.
Τα πρώτα βραβεία απονεμήθηκαν το 1901, πέντε χρόνια μετά το θάνατο του Νόμπελ. Κάθε βραβείο αξίζει 10 εκατομμύρια κορώνες (σχεδόν 900.000 δολάρια) και θα δοθεί με δίπλωμα και χρυσό μετάλλιο στις 10 Δεκεμβρίου ― την ημερομηνία του θανάτου του Νόμπελ το 1896.
Το βραβείο οικονομικών — επίσημα γνωστό ως το Βραβείο της Τράπεζας της Σουηδίας στις Οικονομικές Επιστήμες στη μνήμη του Άλφρεντ Νόμπελ — δεν δημιουργήθηκε από το Νόμπελ, αλλά από την κεντρική τράπεζα της Σουηδίας το 1968.
Μεταξύ 1901 και 2021, τα βραβεία Νόμπελ και το βραβείο οικονομικών επιστημών έχουν απονεμηθεί 609 φορές.
Ποιος αποφασίζει τους νικητές και γιατί
Το καταστατικό του Νόμπελ απαγορεύει στους δικαστές να αποκαλύψουν τις συζητήσεις τους για τους νικητές για 50 χρόνια. Οπότε μάλλον θα περάσει αρκετός καιρός μέχρι να μάθουμε με βεβαιότητα πώς οι κριτές έκαναν τις επιλογές τους για το 2022 και ποιος ήταν στις βραχείες λίστες τους.
Οι κριτές προσπαθούν σκληρά να αποφύγουν τους υπαινιγμούς για τους νικητές πριν από τις ανακοινώσεις, αλλά μερικές φορές πληροφορίες διαρρέουν. Μπούκερς στην Ευρώπη προσφέρουν μερικές φορές στοιχήματα για πιθανούς νικητές του βραβείου ειρήνης και της λογοτεχνίας.
Ποιος μπορεί να προτείνει υποψήφιο
Χιλιάδες άνθρωποι σε όλο τον κόσμο έχουν δικαίωμα να υποβάλουν υποψηφιότητες για τα βραβεία Νόμπελ. Περιλαμβάνουν καθηγητές πανεπιστημίου, νομοθέτες, προηγούμενους βραβευμένους με Νόμπελ και τα ίδια τα μέλη της επιτροπής. Αν και οι υποψηφιότητες κρατούνται μυστικές για 50 χρόνια, όσοι τις υποβάλλουν μερικές φορές ανακοινώνουν τις προτάσεις τους δημόσια, ιδιαίτερα για το Νόμπελ Ειρήνης.
Ποια είναι η σύνδεση με την Νορβηγία
Το Νόμπελ Ειρήνης απονέμεται στη Νορβηγία ενώ τα υπόλοιπα βραβεία απονέμονται στη Σουηδία. Έτσι το ήθελε ο Άλφρεντ Νόμπελ.
Οι ακριβείς λόγοι παραμένουν άγνωστοι, αλλά κατά τη διάρκεια της ζωής του, η Σουηδία και η Νορβηγία αποτελούσαν μια ένωση, η οποία διαλύθηκε το 1905. Μερικές φορές οι σχέσεις ήταν τεταμένες μεταξύ του Ιδρύματος Νόμπελ στη Στοκχόλμη, το οποίο διαχειρίζεται το χρηματικό έπαθλο και της σκληρής ανεξάρτητης επιτροπής για τα βραβεία ειρήνης στο Οσλο.
Τι χρειάζεται για να κερδίσεις Νόμπελ
Αρχικά υπομονή. Οι επιστήμονες πρέπει συχνά να περιμένουν δεκαετίες για να αναγνωριστεί το έργο τους από τους κριτές του Νόμπελ, οι οποίοι θέλουν να βεβαιωθούν ότι οποιαδήποτε σημαντική ανακάλυψη αντέχει στη δοκιμασία του χρόνου.
Αυτό αποτελεί απόκλιση από τη διαθήκη του Νόμπελ, η οποία δηλώνει ότι τα βραβεία πρέπει να απονέμονται «σε εκείνους που, κατά τη διάρκεια του προηγούμενου έτους, θα έχουν προσφέρει το μεγαλύτερο όφελος στην ανθρωπότητα».
Η επιτροπή του βραβείου ειρήνης είναι η μόνη που επιβραβεύει τακτικά τα επιτεύγματα που έγιναν την προηγούμενη χρονιά.