Όταν ο Βρετανός αρχαιολόγος Χάουαρντ Κάρτερ άνοιξε τον τάφο του βασιλιά Τουταγχαμών το 1922, ανέφερε ότι είδε «υπέροχα πράγματα». Ο τάφος του Τουταγχαμών ήταν γεμάτος με εξαιρετικούς θησαυρούς, συμπεριλαμβανομένης της χρυσής μάσκας θανάτου του Τουταγχαμών, ενός χρυσού θρόνου και ακόμη και χρυσών σανδαλιών. Αλλά όλοι οι βασιλικοί τάφοι στην αρχαία Αίγυπτο είχαν τέτοια βελούδινα κτερίσματα;
Η απάντηση είναι όχι. Ενώ η Μεγάλη Πυραμίδα της Γκίζας και άλλες αρχαίες αιγυπτιακές πυραμίδες είναι απίστευτα μνημεία, τα ταφικά αντικείμενα μέσα τους ήταν πιθανότατα σχετικά μέτρια σε σύγκριση με εκείνα που θάφτηκαν στους τάφους των μεταγενέστερων Φαραώ, όπως ο Τουταγχαμών.
«Οι ταφές στις μεγαλύτερες πυραμίδες μπορεί να φαίνονταν πολύ απλές σε σύγκριση με τον Τουταγχαμών», είπε στο Live Science ο Γουόλφραμ Γκρατζέσφκι, επίτιμος ανώτερος ερευνητής στο University College του Λονδίνου στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο οποίος έχει μελετήσει και έχει γράψει εκτενώς για τα αρχαία αιγυπτιακά ταφικά έθιμα και ταφικά είδη.
Οι πυραμίδες χρησιμοποιήθηκαν ως τάφοι των Αιγυπτίων Φαραώ από την εποχή του Ζοζέρ (βασιλεία περίπου από το 2630 π.Χ. έως το 2611 π.Χ. Οι περισσότερες από αυτές τις πυραμίδες λεηλατήθηκαν πριν από αιώνες, αλλά μερικοί βασιλικοί τάφοι έχουν παραμείνει σχετικά άθικτοι και παρέχουν ενδείξεις για τους θησαυρούς τους, είπε ο Γκρατζέσφκι.
Για παράδειγμα, η πριγκίπισσα Νεφερουπτά (η οποία έζησε περίπου το 1800 π.Χ.) θάφτηκε σε μια πυραμίδα στην τοποθεσία Χαουάρα, περίπου 100 χιλιόμετρα νότια του Καΐρου. Ο ταφικός της θάλαμος ανασκάφηκε το 1956 και «περιείχε αγγεία, ένα σετ από φέρετρα, μερικά επιχρυσωμένα προσωπικά στολίδια και ένα σύνολο βασιλικών διακριτικών που την ταυτίζουν με τον θεό του Κάτω Κόσμου Όσιρι», είπε ο Γκρατζέσφκι.
Ο βασιλιάς Χορ (ο οποίος έζησε γύρω στο 1750 π.Χ.) θάφτηκε με ένα παρόμοιο σύνολο αντικειμένων, αν και δεν θάφτηκε σε πυραμίδα, είπε ο Γκρατζέσφκι. «Το σώμα του [Χορ] ήταν τυλιγμένο σε λινό, τα εντόσθια τοποθετήθηκαν σε ειδικά δοχεία, που ονομάζονταν κανωπικά βάζα», είπε ο Γκρατζέσφκι. «Το πρόσωπό του ήταν καλυμμένο με μια μάσκα μούμιας».
Ο τάφος της βασίλισσας Χετεφερές Α, της μητέρας του Χέωψ (του φαραώ που έχτισε τη Μεγάλη Πυραμίδα), είναι λίγο πιο περίτεχνος. Χτισμένος στη Γκίζα, ο τάφος είχε ένα κρεβάτι και δύο καρέκλες που ήταν διακοσμημένες με χρυσό, μαζί με αγγεία και μικροσκοπικά χάλκινα εργαλεία, έγραψε ο Γκρατζέσφκι σε ένα άρθρο που δημοσιεύτηκε τον Ιανουάριο του 2008 στο περιοδικό «Heritage of Egypt».
Η σαρκοφάγος του βασιλιά Σεκχεμκχέτ (περίπου 2611 π.Χ. έως 2605 π.Χ..) ήταν άδεια, αλλά οι αρχαιολόγοι βρήκαν «21 χρυσά βραχιόλια, ένα χρυσό ραβδί ή σκήπτρο και διάφορα άλλα αντικείμενα από χρυσά κοσμήματα» σε έναν διάδρομο, είπε ο Κλαρκ. Αν και πρόκειται για εντυπωσιακά είδη ταφής, δεν πλησιάζουν τα πλούτη που βρέθηκαν στον τάφο του Τουταγχαμών.
Τα αντικείμενα που βρέθηκαν σε αυτές τις βασιλικές ταφές υποδηλώνουν ότι οι Φαραώ που ήταν ενταφιασμένοι σε πυραμίδες πιθανότατα θάβονταν με ταφικά αντικείμενα που ήταν πιο μετριοπαθή από αυτά που βρέθηκαν θαμμένα με τον Τουταγχαμών, σημείωσε ο Γκρατζέσφκι. Σε αντίθεση με τους πρώτους Φαραώ, ο τάφος του Τουταγχαμών βρισκόταν στην Κοιλάδα των Βασιλέων - μια απομακρυσμένη κοιλάδα κοντά στο σύγχρονο Λούξορ που χρησιμοποιήθηκε ως βασιλικός τόπος ταφής για περισσότερα από 500 χρόνια κατά τη διάρκεια του Νέου Βασιλείου, σύμφωνα με την Britannica.
«Αυτό δεν σημαίνει ότι αυτός [Χέωψ] ήταν φτωχότερος [από τον Τουταγχαμών]. Η πυραμίδα του αποδεικνύει το αντίθετο. Απλώς θάφτηκε ακολουθώντας τα έθιμα της εποχής του», έγραψε ο Γκρατζέσφκι στο άρθρο.
Μεγάλοι θησαυροί δεν έχουν ανακαλυφθεί σε καμία από τις γνωστές αιγυπτιακές πυραμίδες. «Δεν υπήρχαν μεγάλοι «θησαυροί» στις πυραμίδες, όπως στον τάφο του Τουτ», είπε στο Live Science ο Χάνς-Χούμπερτους Μούνχ, ένας μελετητής που έχει ερευνήσει και γράψει για τα ευρήματα ταφής της αρχαίας Αιγύπτου. Επιπλέον, δεν έχει βρεθεί τάφος που να περιέχει τεράστιες ποσότητες πολυτελών τάφων που χρονολογείται από παλαιότερες εποχές όταν χτίστηκαν οι πυραμίδες, είπε ο Μουνχ. Σημείωσε ότι κατά τη διάρκεια του Νέου Βασιλείου (περίπου το 1550 π.Χ. έως το 1070 π.Χ.), μια εποχή κατά την οποία τελείωσε η οικοδόμηση των πυραμίδων, αυξήθηκε η ποσότητα των πολυτελών τάφων που θάβονταν με βασιλικά και μη άτομα.
Κατά τη διάρκεια του Νέου Βασιλείου, οι άνθρωποι, αν είχαν τη δυνατότητα, προσπαθούσαν να βάλουν μεγάλους αριθμούς περίτεχνων αντικειμένων στους τάφους τους. «Αυτή η τεράστια μάζα αντικειμένων σε τάφους είναι μόνο μια εφεύρεση του Νέου Βασιλείου», είπε ο Μούνχ. Το γιατί ακριβώς ήθελαν να το κάνουν αυτό δεν είναι απολύτως σαφές.
Ενώ τα ταφικά αντικείμενα μέσα στις πυραμίδες ήταν μέτρια σε σύγκριση με τους μεταγενέστερους αρχαίους αιγυπτιακούς τάφους, ορισμένες από τις πυραμίδες είχαν μακριές ιερογλυφικές επιγραφές στους τοίχους τους, τις οποίες οι μελετητές σήμερα αποκαλούν «κείμενα πυραμίδας». Τα κείμενα καταγράφουν μεγάλο αριθμό «ξόρκων» (όπως τα αποκαλούν οι αιγυπτιολόγοι) και τελετουργίες.
Η πυραμίδα του Ούνις ή Ούνας (βασιλεία περίπου 2353 π.Χ. έως 2323 π.Χ.) ήταν η πρώτη πυραμίδα που είχε αυτά τα κείμενα στους εσωτερικούς τοίχους της, ενώ η πυραμίδα της Ίβι (βασιλεία περίπου 2109 π.Χ. έως 2107 π.Χ.) ήταν η τελευταία γνωστή περίπτωση, ο Τζέιμς Άλλεν, καθηγητής Αιγυπτολογίας στο Πανεπιστήμιο Μπράουν, έγραψε στο βιβλίο «The Ancient Egyptian Pyramid Texts» (Society of Biblical Literature, 2005).
Η λειτουργία των κειμένων της πυραμίδας «ήταν να επιτρέψουν στον νεκρό να γίνει αχ», ένα πνεύμα που υπάρχει στη μετά θάνατον ζωή, έγραψε ο Άλεν. Τα ξόρκια στόχευαν να ενώσουν ξανά το «Κα» και το «Μπα» - μέρη της ψυχής ενός ατόμου που οι Αιγύπτιοι πίστευαν ότι χωρίζονταν μετά το θάνατο.
Η εμφάνιση αυτών των κειμένων «πιθανώς αντανακλά μια αλλαγή ή καινοτομία στις ιδέες των αρχαίων Αιγυπτίων για τη βασιλική μετά θάνατον ζωή», είπε ο Άλεν στο Live Science. Σε παλαιότερες εποχές, έγγραφα όπως τα Κείμενα των Πυραμίδων μπορεί να υπήρχαν, αλλά, για οποιονδήποτε λόγο, άρχισαν να γράφονται στους τοίχους των πυραμίδων την εποχή της Ούνης.