Η επιδημία της γρίπης των πτηνών Η5Ν1 συνεχίζει να εξαπλώνεται με ανησυχητικό ρυθμό στις Ηνωμένες Πολιτείες, καθώς ο ιός - που αρχικά είχε μολύνει κυρίως πτηνά - προσαρμόζεται σε νέες περιπτώσεις οργανισμών όπως αγελάδες και γάτες.
Περισσότερα από 23 εκατομμύρια πτηνά έχουν μολυνθεί μόνο τον Ιανουάριο, σύμφωνα με έκθεση του αμερικανικού υπουργείου Γεωργίας. Από τον Φεβρουάριο, έχουν μολυνθεί τουλάχιστον 69 άνθρωποι στις ΗΠΑ από τον ιό κι έχει σημειωθεί ένας θάνατος από το 2024.
«Ανησυχούμε περισσότερο από το συνηθισμένο, επειδή αυτή η γρίπη των πτηνών έχει ήδη αναπτύξει τη γενετική ικανότητα να μεταδοθεί σε μια σειρά από άλλα θηλαστικά: φώκιες, μινκ, αλεπούδες, γάτες και κυρίως - και απροσδόκητα - στα γαλακτοπαραγωγά βοοειδή», δηλώνει ο Γουίλιαμ Σάφνερ, καθηγητής προληπτικής ιατρικής στο τμήμα πολιτικής υγείας του Ιατρικού Κέντρου του Πανεπιστημίου Vanderbilt, αναφέροντας πώς ένα νέο στέλεχος της γρίπης των πτηνών άρχισε να μολύνει τα κοπάδια γαλακτοπαραγωγής πέρυσι.
Τι συμβαίνει στην Ελλάδα
Εν τω μεταξύ, σε εγρήγορση βρίσκεται και η χώρα μας, με την αναπληρώτρια υπουργό Υγείας Ειρήνη Αγαπηδάκη να καλεί σε πρόσφατη εγκύκλιό της τις Διευθύνεις Υγείας να βρίσκονται σε επιφυλακή. Οπως άλλωστε τονίζεται σε αυτήν, είναι «υπαρκτός ο κίνδυνος ανάδυσης στελεχών του ιού με πανδημικό δυναμικό». Συνεπώς, «η έγκαιρη αναγνώριση των κρουσμάτων και οι δράσεις παρέμβασης είναι ζωτικής σημασίας καθώς μπορούν να προστατέψουν από την μετάδοση ιού στον πληθυσμό».
Θα μπορούσε ο ιός της γρίπης των πτηνών να εξελιχθεί γρήγορα σε πανδημία για τον άνθρωπο;
Ειδικοί σε θέματα λοιμωδών νοσημάτων που παρακολουθούν με εγρήγορση την εξέλιξη της γρίπης των πτηνών μοιράστηκαν τις σκέψεις τους σχετικά με το πόσο ανήσυχο θα πρέπει να είναι το ευρύ κοινό αυτή τη στιγμή και τι μπορούμε να κάνουμε τώρα για να προετοιμαστούμε.
Ακολουθούν όσα πρέπει να γνωρίζουμε:
Η γρίπη των πτηνών δεν μεταδίδεται ακόμη από άνθρωπο σε άνθρωπο, αλλά αυτό μπορεί να αλλάξει γρήγορα.
Τα καλά νέα είναι ότι παραλλαγές του H5N1 υπάρχουν από τη δεκαετία του 1990 και δεν έχει ακόμη εξελιχθεί σε στέλεχος που θα μπορούσε να προκαλέσει πανδημία στον άνθρωπο. Αυτό οφείλεται στον τρόπο με τον οποίο ο ιός εξαπλώνεται σήμερα, δήλωσαν οι ειδικοί.
Μέχρι σήμερα, δεν υπάρχουν αναφορές για συνεχή μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο που να σχετίζεται με τα τρέχοντα στελέχη της γρίπης των πτηνών που κυκλοφορούν στις ΗΠΑ, σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων.
Η πλειονότητα των κρουσμάτων αφορά εργαζόμενους σε αγροκτήματα. Ο Σάφνερ δήλωσε ότι, εκτός αν εργαζόμαστε κοντά σε γαλακτοπαραγωγά βοοειδή ή με πουλερικά όπως τα κοτόπουλα, ο κίνδυνος να κολλήσουμε τη γρίπη των πτηνών αυτή τη στιγμή είναι «ουσιαστικά μηδενικός».
Ο Τόμας Ρούσο, επικεφαλής του τμήματος λοιμωδών νοσημάτων στο Πανεπιστήμιο του Μπάφαλο, δήλωσε ότι δεν υπάρχει ακόμη «λόγος πανικού» για μια ανθρώπινη πανδημία λόγω της τρέχουσας ανεπάρκειας του ιού. Σημείωσε ότι οι λοιμώξεις από τη γρίπη των πτηνών στους ανθρώπους έχουν εμφανιστεί κυρίως σε άτομα που είχαν στενή επαφή με πουλερικά ή γαλακτοπαραγωγές αγελάδες.
Ο H5N1 «δεν μολύνει αποτελεσματικά τους ανθρώπους, χρειάζεται μια πιο παρατεταμένη επαφή, πιθανώς μια πολύ υψηλότερη δόση», είπε. «Και εξίσου σημαντικό, αν όχι πιο σημαντικό, σχετικά με τα άτομα που μολύνονται, δεν μεταδίδεται καλά από άνθρωπο σε άνθρωπο».
Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι η απειλή μιας πανδημίας γρίπης των πτηνών δεν θα μπορούσε να συμβεί στο εγγύς μέλλον. «Μπορεί να μην είναι ποτέ σε θέση να το κάνει, αλλά δεν θέλουμε να αποκλείσουμε αυτή την πιθανότητα», δήλωσε ο Ρούσσο.
Οι ειδικοί δηλώνουν ότι η ικανότητα του ιού της γρίπης των πτηνών να μολύνει τόσα πολλά διαφορετικά θηλαστικά - συμπεριλαμβανομένων και ημών - είναι ανησυχητική. Επειδή ο ιός μολύνει τώρα πολλούς ταυτόχρονα και συνεχώς, «ο ιός αυτός επιδεικνύει τώρα μερικά από αυτά τα χαρακτηριστικά μιας πιθανής απειλής για τη δημόσια υγεία», αναφέρει ο Σουρές Κουσχιοπούντι, κτηνίατρος και πρόεδρος του τμήματος λοιμωδών νοσημάτων και μικροβιολογίας στη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου του Πίτσμπουργκ.
«Κάθε φορά που ”εισέρχεται” σε κάποιο νέο οργανισμό, αυτό θα μπορούσε να επιταχύνει τις αλλαγές στον ιό για προσαρμογή», συνεχίζει ο Κουσχιοπούντι. «Όσο πιο συχνά συμβαίνει αυτό, τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες ο ιός ... να μάθει τη «δεξιότητα» να μολύνει αυτό τον οργανισμό».
Η συνεχής μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο θα μπορούσε να πάρει μόνο «μία ή δύο» μεταλλάξεις του ιού και «θα μπορούσε να συμβεί ανά πάσα στιγμή», δήλωσε ο Κουσχιοπούντι.
Η συνεχής μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο θα μπορούσε να συμβεί με «μια ή δυο» μεταλλάξεις και «να συμβεί οποτεδήποτε», αναφέρει ο Κουσχιοπούντι.
Σε ένα χειρότερο σενάριο, ένα ζώο όπως ένας χοίρος θα μπορούσε να μολυνθεί τόσο με τη γρίπη των πτηνών όσο και με την ανθρώπινη γρίπη και να μάθει πώς να μεταδίδει καλύτερα τον ιό σε αυτό που είναι γνωστό ως «ανασυνδυασμός», δηλώνει ο Σαφνερ...
Υπάρχουν ορισμένες ενέργειες που μπορούμε να κάνουμε τώρα για να προετοιμαστούμε κατά της γρίπης των πτηνών, σύμφωνα με δηλώσεις των ειδικών
Και πάλι, η πιθανότητα να αρρωστήσει ένας μέσος άνθρωπος που δεν εργάζεται σε αγρόκτημα είναι επί του παρόντος μικρή. Αλλά αν θέλουμε να μάθουμε κάποιους τρόπους για να ελαχιστοποιήσουμε τον ιό, υπάρχουν μερικές αλλαγές στον τρόπο ζωής που πρέπει να εξετάσετε αν μας αφορούν.
Αν είμαστε ιδιοκτήτες γάτας, ας έχουμε το κατοικίδιό μας μέσα στο σπίτι. Οι γάτες απολαμβάνουν να κυνηγούν και να τρώνε πουλιά και είναι ιδιαίτερα ευάλωτες στη γρίπη των πτηνών.
Ο Κουσχιπούντι ήταν συν-συγγραφέας μιας μελέτης του Δεκεμβρίου σχετικά με 10 οικόσιτες γάτες εξωτερικού χώρου που πέθαναν από τον ιό H5N1 στη Νότια Ντακότα και κοντά τους βρέθηκαν φτερά πτηνών, γεγονός που υποδεικνύει ότι οι γάτες έφαγαν τα, μολυσμένα από τον ιό, πτηνά. Εάν παρατηρήσουμε συμπτώματα του ιού των πτηνών στις γάτες - που περιλαμβάνουν απώλεια όρεξης, λήθαργο, τρόμο, επιληπτικές κρίσεις- θα πρέπει να πάμε αμέσως τη γάτα μας σε κτηνίατρο, ώστε να εξετάσει τα ούρα του κατοικίδιου μας για τον ιό.
Κάθε ειδικός σε θέματα μολυσματικών ασθενειών συμβουλεύει να μην καταναλώνουμε - ούτε εμεί, ούτε το κατοικίδιό μας - νωπό (απαστερίωτο) γάλα, επειδή ο ιός της γρίπης των πτηνών έχει ανιχνευθεί σε αυτό. Αλλά, ας μην διστάσουμε να συνεχίσουμε να πίνουμε παστεριωμένο γάλα. Με τη θέρμανση του γάλακτος σε μια συγκεκριμένη θερμοκρασία με την πάροδο του χρόνου, το παστεριωμένο γάλα σκοτώνει πιθανούς ιούς όπως ο H5N1 και συνεχίζει να είναι ασφαλές για κατανάλωση.
Και αν έχουμε αμφιβολίες σχετικά με την έκθεσή μας στη γρίπη των πτηνών, βοηθάει να καταφεύγουμε σε απλές πρακτικές υγιεινής. Πιστεύεται ότι οι εργαζόμενοι στα γαλακτοκομεία κόλλησαν τον ιό H5N1 μέσω μολυσμένων πιτσιλιών γάλακτος και «αγγίζοντας μολυσμένο εξοπλισμό αρμέγματος και στη συνέχεια τρίβοντας τα μάτια τους», δήλωσε ο Ρούσσο.
Για να καταπολεμηθεί αυτό, θα πρέπει να χρησιμοποιείται ατομικός προστατευτικός εξοπλισμός, όπως μάσκες υψηλής ποιότητας και καλά προσαρμοσμένες, προστατευτικά ματιών και γάντια, όταν ερχόμαστε σε επαφή με ζώα που είναι γνωστό ότι μεταφέρουν τον ιό. Για παράδειγμα, αν ταΐζουμε άγρια πτηνά, να χρησιμοποιούμε γάντια και αν δούμε ένα νεκρό πτηνό, να είμαστε προσεκτικοί.
«Δεν θα ερχόμουν σε επαφή με ένα νεκρό πουλί», δηλώνει η Τζόντι Γκεστ, ανώτερη αντιπρόεδρος του τμήματος επιδημιολογίας στη Σχολή Δημόσιας Υγείας Rollins του Πανεπιστημίου Emory. «Αν το έβλεπα ... αν δεν φορούσα γάντια και κάποια μορφή προστασίας, δεν θα ήθελα να το σηκώσω».
«Όταν ”χειριζόμαστε” ή αγγίζουμε ένα ζώο, το πλύσιμο των χεριών μπορεί να είναι ένα πολύ απλό, πολύ αποτελεσματικό μέσο για τη μείωση του κινδύνου μετάδοσης», δηλώνει ο Κουσχιπούντι.