Γράφει ο Νίκος Χαραλαμπίδης, Γενικός Διευθυντής, ελληνικό γραφείο Greenpeace
Δεκάδες πρωτοβουλίες ανά τη χώρα, από ιδιώτες και επαγγελματίες, ενίοτε με την αρωγή δήμων αλλά και εταιρειών (στο πλαίσιο δράσεων εταιρικής ευθύνης) ιδιωτών και επαγγελματιών, ξαμολιούνται σε θάλασσες και ακτές και μαζεύουν τόνους, πολλούς τόνους πλαστικό. Όλο και πιο συχνά, όλο και πιο συστηματικά.
Η πλαστική ρύπανση, ήτοι η ρύπανση από πλαστικά και μικροπλαστικά, αποτελεί μια σημαντική απειλή για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον. Πρόσφατη δημοσίευση αποτελεσμάτων έρευνας έδειξε ότι καταπίνουμε, κυρίως μέσα από το νερό που πίνουμε και την τροφή που τρώμε, ποσότητα πλαστικών που αντιστοιχεί σε μια πιστωτική κάρτα και επιβεβαίωσε το γεγονός ότι ο οργανισμός όλων μας περιέχει ποσότητες πλαστικών/ μικροπλαστικών. Άλλες έρευνες επιβεβαιώνουν ότι η πλαστική ρύπανση απελευθερώνει τοξικές ουσίες στον ανθρώπινο οργανισμό με άγνωστες ακόμα συνέπειες. Πέρα από την τροφή, το νερό φαίνεται να είναι μια από τις κύριες πηγές/ πύλες εισόδου της πλαστικής ρύπανσης στο ανθρώπινο σώμα. Ενδιαφέρον στοιχείο: φαίνεται ότι τα εμφιαλωμένα νερά περιέχουν μεγαλύτερες ποσότητες μικροπλαστικών σε σχέση με το νερό της βρύσης, κυρίως λόγω των πλαστικών φίλτρων που χρησιμοποιούνται.
Αναγνωρίζοντας τη σημασία του προβλήματος και τον επείγοντα χαρακτήρα της κατάστασης, τα Ηνωμένα Έθνη έχουν ζητήσει τη δημιουργία διεθνούς νομικά δεσμευτικής συνθήκης μέχρι το τέλος του έτους (2024) για την αντιμετώπιση της πλαστικής ρύπανσης. Οι μέχρι σήμερα διαπραγματεύσεις κυλούν αργά και ενίοτε απογοητευτικά, καθώς συγκεκριμένες χώρες κωλυσιεργούν, κάνουν ό,τι περνά από το χέρι τους για να καθυστερήσουν το αυτονόητο: την απαγόρευση των πλαστικών μίας χρήσης. Δεδομένου ότι το 99% των πλαστικών παράγεται από πετρέλαιο, το οποίο πρέπει να φύγει από τη ζωή μας αν θέλουμε να έχουμε κάποιες πιθανότητες να αποφύγουμε τα χειρότερα, γίνεται σαφές ότι τα πλαστικά μίας χρήσης… δεν έχουν θέση σε ένα βιώσιμο αύριο.
Πρωτοβουλίες όπως η πρόσφατη της Greenpeace με τις δημοτικές βρύσες, με τη συνεργασία δήμων και την κινητοποίηση πολιτών, δείχνουν τον δρόμο που πρέπει να ακολουθήσουμε: αυτόν που συνδυάζει την ελεύθερη πρόσβαση στο νερό με τη μείωση των πλαστικών μιας χρήσης. Για μια χώρα που πετάει πάνω από 2 εκατομμύρια πλαστικά μπουκάλια ημερησίως, ο δρόμος της απεξάρτησης περνά από τις δημοτικές βρύσες, τις συσκευασίες πολλαπλών χρήσεων και τις αλλαγές συνηθειών παραγωγών και καταναλωτών.
Σε ένα παράλληλο σύμπαν, έρχεται τσουνάμι επενδύσεων στον χώρο του εμφιαλωμένου νερού και νέοι “παίκτες” θέλουν να πάρουν κι αυτοί θέση στη μοιρασιά των προβλεπόμενων κερδών.
Βρες το λάθος!
Γι’ αρχή, λέω να συμφωνήσουμε στα βασικά: η παραγωγή κέρδους με βαρύ τίμημα για την κοινωνία, τη δημόσια υγεία και το περιβάλλον είναι κοινωνικά επιζήμια και ΔΕΝ θα έπρεπε να είναι αποδεκτή. Όχι, αυτό δεν μπορεί να ορίζεται ως ανάπτυξη! Η κυβέρνηση οφείλει να αναλάβει δράση και με σειρά κινήτρων - αντικινήτρων να δείξει τον δρόμο της απομάκρυνσης από τα πλαστικά μιας χρήσης. Ακόμη και για καθαρά πρακτικούς λόγους (η χώρα μας ως τουριστικός προορισμός αυξάνει σημαντικά στην τουριστική περίοδο τη χρήση πλαστικών μιας χρήσης με εμφανή και προφανή προβλήματα), η Ελλάδα οφείλει να πάρει πρωτοβουλίες για τη μείωση της παραγωγής /χρήσης πλαστικών μπουκαλιών μιας χρήσης.
Όχι, ακόμα και τα πιο ευφάνταστα προγράμματα εταιρικής ευθύνης, ακόμα και οι πλέον αποτελεσματικές μέθοδοι συλλογής δεν μπορούν να αποτρέψουν τη σκληρή πραγματικότητα: ένα πολύ μικρό μέρος των πλαστικών μιας χρήσης (της τάξης του 10%) καταλήγει στην ανακύκλωση, ενώ η συντριπτική πλειοψηφία των πλαστικών καταλήγει σε χωματερές, ποτάμια, θάλασσες και ακτές, όπως έχουν επανειλημμένα καταγράψει έρευνες και στην Ελλάδα.
Με τη σειρά του, ο εταιρικός κόσμος πρέπει να αναλάβει τις ευθύνες του. Οι πράσινες χορηγίες και οι εθελοντικές δράσεις καθαρισμού βυθών και παραλιών από πλαστικά δεν αλλάζουν τη σκληρή πραγματικότητα και την εξαιρετικά κακή εικόνα μέρους της επιχειρηματικότητας που αδιαφορεί για τη δημόσια υγεία και το περιβάλλον.