Εκδήλωση για την εμβληματική επέτειο των 2500 χρόνων από τη μάχη των Θερμοπυλών και τη ναυμαχία της Σαλαμίνας, στο πλαίσιο του επετειακού έτους «Θερμοπύλες - Σαλαμίνα 2020. Νίκη Αιώνιων Ιδεών και Αξιών» πραγματοποιήθηκε, σήμερα, Τετάρτη 30 Σεπτεμβρίου, στη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων.
Η σημερινή εκδήλωση εντάσσεται σε μια σειρά από συμβολικές δράσεις και εκδηλώσεις μνήμης για την επέτειο της μάχης των Θερμοπυλών και τη ναυμαχία της Σαλαμίνας. Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης, έγιναν εκτενείς ιστορικές αναφορές και λεπτομερείς περιγραφές για το πώς έλαβαν χώρα η μάχη των Θερμοπυλών και η ναυμαχία της Σαλαμίνας.
Στον χαιρετισμό της, η Πρόεδρος της Δημοκρατίας Αικατερίνη Σακελλαροπούλου υπογράμμισε ότι «τιμούμε σήμερα τη μνήμη των προγόνων που πολέμησαν για την ελευθερία τους».
«Αντλούμε θάρρος και έμπνευση», συμπλήρωσε, «από τη σύμπνοια και την αυταπάρνησή τους, τη στρατηγική ευφυΐα και την εφευρετικότητά τους απέναντι σε έναν εχθρό με συντριπτική υπεροχή, αριθμητική και στρατιωτική. Στις Θερμοπύλες και τη Σαλαμίνα, η αρχαία Ελλάδα ενώθηκε και πολέμησε για τον πιο υψηλό κοινό σκοπό. Κατάφερε με σχέδιο, επινοητικότητα και ομοψυχία να υπερασπιστεί τα πάτρια εδάφη. Αλλά και να διαφυλάξει έναν πολιτισμό που έμελλε να ανθίσει και να καθορίσει με την καθολικότητά των ιδεών και των αρχών του ολόκληρο των αρχαίο κόσμο».
«Αισθανόμαστε δέος και συγκίνηση για την αυτοθυσία και το απαράμιλλο φρόνημα των γενναίων των Θερμοπυλών και της Σαλαμίνας. Όχι όμως μόνο για τα πολεμικά τους κατορθώματα και τη σθεναρή τους αντίσταση στον κατακτητή. Οι επικές αυτές στιγμές που ανακαλούμε και γιορτάζουμε 2500 χρόνια μετά, συγκροτούν την ιστορική μας συνείδηση και συμπυκνώνουν τις θεμελιώδεις αξίες των πολιτικών και πολιτισμικών μας καταβολών. Αυτές τις αξίες φύλαγαν στις Θερμοπύλες και υπερασπίζονταν στη Σαλαμίνα εκείνοι, οι δίκαιοι και ίσοι σε όλες των τες πράξεις, αλλά με λύπη κιόλας και ευσπλαχνία, όπως τόσο όμορφα τους θυμάται ο Καβάφης», ανέφερε η Πρόεδρος της Δημοκρατίας.
Στο ταξίδι ιδεών και αξιών που ξεκίνησε από τις Θερμοπύλες και τη Σαλαμίνα, αναφέρθηκε στην ομιλία της, η πρόεδρος της Τιμητικής Κοσμητείας του Επετειακού Έτους «Θερμοπύλες - Σαλαμίνα 2020. Νίκη Αιωνίων Ιδεών και Αξιών», κυρία Μαριάννα Βαρδινογιάννη.
«Θεμελιώθηκε η βεβαιότητα», υπογράμμισε η κυρία Βαρδινογιάννη, «πως η υπεροχή απορρέει από την αρετή. Οι υψηλοί αγώνες δεν είναι ποτέ μάταιοι αγώνες. Αυτό το συλλογικό ταξίδι οδήγησε τους Έλληνες στη δημοκρατία, στο διάλογο και την ελευθερία της έκφρασης».
«Και τελικά», συνέχισε, «διαμόρφωσε όλα τα επιτεύγματα του δυτικού πολιτισμού που διέπονται σταθερά από δύο αρχές: την ελευθερία της σκέψης και την πίστη στις ανεξάντλητες δυνατότητες του ανθρώπου. Σήμερα, το ταξίδι συνεχίζεται σε όλα τα μήκη και πλάτη του κόσμου αφού οι ιδέες που γέννησαν τις Θερμοπύλες και τη Σαλαμίνα έγιναν αιώνιες ιδέες που χαρακτηρίζουν ολόκληρο τον κόσμο».
Στις ιστορικές προκλήσεις «στις οποίες οι απαντήσεις καθορίζουν αναπόδραστα και μακροπρόθεσμα τη συνέχεια της ιστορίας χωρίς τη δυνατότητα επιστροφής», αναφέρθηκε ο αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Ναυτικού (ΓΕΝ), αντιναύαρχος Στυλιανός Πετράκης.
«Ο ελλαδικός χώρος και ο ελληνικός κόσμος», είπε ο αντιναύαρχος, «είχε το προνόμιο να φιλοξενήσει σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα δύο τέτοιες στιγμές. Τη μάχη των Θερμοπυλών, που απέδειξε ότι ο αγώνας για την ελευθερία δεν υπόκειται στη λογική των αριθμών. Και την αποφασιστική αναμέτρηση της ναυμαχίας της Σαλαμίνας που κατήγαγε την τελική νίκη για την Ελλάδα και την Ευρώπη».
Ειδικότερα, για τη ναυμαχία της Σαλαμίνας, ο αρχηγός ΓΕΝ τόνισε ότι «εξασφάλισε τον ευρωπαϊκό πολιτισμό όπως τον γνωρίζουμε σήμερα. Ανέδειξε την αξία του ελεύθερου φρονήματος, της δημοκρατίας και της αγνής φιλοπατρίας. Παράλληλα, συνέγραψε με το αίμα των Σαλαμινομάχων τη χάρτα των ευρωπαϊκών αξιών που και σήμερα θεμελιώνουν την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση».
«Ποτέ άλλοτε στην ιστορία μας δεν αναμείχθηκαν τόσο αριστοτεχνικά, σε μια και μόνο ιστορική στιγμή, η στρατηγική σκέψη, η προβλεπτικότητα, η αξία της ναυτικής ισχύος και η αποφασιστικότητα του υπέρ πάντων αγώνος» κατέληξε ο αντιναύαρχος.
Στη σημασία των δύο επικών μαχών «που συνεχίζουν να αποτελούν τα σπουδαιότερα ορόσημα για τον ελληνισμό αλλά και ολόκληρη την Ευρώπη» στάθηκε στην ομιλία της η κυρία ’Αντρη Αναστασιάδη, σύζυγος του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκου Αναστασιάδη.
«Σήμαναν τη νίκη έναντι του ολοκληρωτισμού και ανέκοψαν, παράλληλα, την πορεία των Περσών ανοίγοντας, έτσι, το δρόμο για τη διαμόρφωση του ευρωπαϊκού χώρου και πολιτισμού» είπε και πρόσθεσε: «Πρέπει να σταθούμε στη σημασία της ενότητας, της ομοψυχίας και του θάρρους που επέδειξαν οι Έλληνες προκειμένου να οδηγηθούν στη νίκη. Προτάσσοντας την αγάπη για την πατρίδα, τη δημοκρατία και την ελευθερία κατάφεραν να επικρατήσουν των Περσών».
Επεσήμανε, δε, ότι στις μέρες μας καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε σημαντικές προκλήσεις ως έθνος καθώς «γινόμαστε μάρτυρες των κλιμακούμενων και διεθνώς καταδικαστέων ενεργειών της Τουρκίας. Ενέργειες που αντιβαίνουν το διεθνές δίκαιο και εντείνουν το κλίμα υπονομεύοντας τη σταθερότητα, την ειρήνη και την ασφάλεια».
«Είναι απαραίτητο να διδαχθούμε από τα μηνύματα της μάχης των Θερμοπυλών και της ναυμαχίας της Σαλαμίνας ούτως ώστε μέσα από στενή συνεργασία και αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών να διασφαλίσουμε τη σταθερότητα στην ευρύτερη περιοχή. Εμείς, ο κυπριακός ελληνισμός, που η πατρίδα μας βρίσκεται υπό τουρκική κατοχή για 46 και πλέον χρόνια, είναι στην επικράτηση αυτών των πανανθρώπινων αξιών που προσδοκούμε προκειμένου να ευοδοθεί ο δίκαιος αγώνας που καταβάλλουμε για την επανένωση της Κύπρου και τη διασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των πολιτών της» είπε η κυρία Αναστασιάδη.
Η γενική διευθύντρια της UNESCO, κυρία Όντρια Ζουλέ, τόνισε, σε μαγνητοσκοπημένο μήνυμά της, ότι «οι αξίες που μας διδάσκουν η μάχη των Θερμοπυλών και η ναυμαχία της Σαλαμίνας είναι γνωστές σε όλο τον κόσμο. Σήμερα, 2500 χρόνια μετά η ανθρωπότητα αντιμετωπίζει νέες προκλήσεις. Προκλήσεις που έχουν ενταθεί λόγω της πανδημίας του κορονοϊού. Πρέπει, όλοι να κάνουμε επιλογές, όπως αυτές που έκαναν οι Έλληνες 25000 χρόνια πριν, για να καθορίσουμε ποιες αξίες θέλουμε να μας οδηγήσουν στο αύριο. Να αποφασίσουμε τι κόσμο θέλουμε. Στην UNESCO πιστεύουμε ότι οι αξίες της δημοκρατίας, της ελευθερίας, της συνεργασίας και της αλληλεγγύης είναι απαραίτητες για να προχωρήσουμε στο μέλλον».
Από την πλευρά της, η υπουργός Πολιτισμού κυρία Λίνα Μενδώνη επεσήμανε ότι ο πόλεμος Ελλήνων και Περσών «έμελλε να υπερβεί κατά πολύ τα όρια μιας απλής στρατιωτικής σύγκρουσης».
«Εξελίχθηκε», είπε, «σε μια αντιπαράθεση σε όλα τα επίπεδα: από το πολιτικό και το κοινωνικό ως το φιλοσοφικό και το ηθικό. Υπήρξε μια αναμέτρηση με την πρωταρχική έννοια του όρου. Μια καθολική αντιπαραβολή και αξιολογική κρίση δύο αντιδιαμετρικών πολιτικοκοινωνικών μοντέλων, ηθικοαξιακών συστημάτων και κοσμοθεωριών».
«Οι φαινομενικά ανέλπιστες και αντίθετες στη λογική των αριθμών θριαμβευτικές στρατιωτικές νίκες των Ελλήνων ανάγονται στο ηθικό τους πλεονέκτημα, στην ανωτερότητα των κινήτρων και στο δίκαιο του σκοπού που αιτιολογούν τη συμπαράταξη και καταλυτική συμπαράσταση των θεών. Αλλά και οι ήττες καταξιώνονται στη συνείδηση σύγχρονων και μεταγενέστερων ως ηθικές νίκες, συνειδητές θυσίες και υπέρτατης εκδηλώσεις συνέπειας, αρετής, πατριωτισμού και ελευθερίας» κατέληξε η υπουργός Πολιτισμού.
Στην κομβική σημασία του αποτελέσματος της ναυμαχίας της Σαλαμίνας στάθηκε στην ομιλία του ο υπουργός Εσωτερικών Τάκης Θεοδωρικάκος τονίζοντας ότι «κανείς δεν μπορεί να φανταστεί πως θα ήταν η Ελλάδα, η Ευρώπη και ολόκληρη η ανθρωπότητα εάν ήταν διαφορετική η έκβαση της ναυμαχίας».
«Το μόνο σίγουρο», συνέχισε, «είναι ότι δεν θα είχε υπάρξει η αθηναϊκή δημοκρατία, η άνθιση της ελεύθερης διανόησης, η γέννηση των επιστημών και των τεχνών».
«Το σπουδαιότερο μήνυμα της ναυμαχίας είναι ότι οι Έλληνες μόνο ενωμένοι μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τις απειλές και της προκλήσεις σε κάθε εποχή. Το δεύτερο είναι ότι η νίκη και η επιτυχία των Ελλήνων, όπως και κάθε οργανωμένης προσπάθειας, απαιτεί στρατηγική. Όλοι οι Έλληνες αγαπάμε την πατρίδα μας. Αλλά, είναι σπουδαίο η αγάπη για την πατρίδα να εκφράζεται με έξυπνες, ολοκληρωμένες και ευέλικτες στρατηγικές, όπως αυτή που ακολουθεί στις προκλήσεις του σήμερα ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης. Είναι ο δρόμος που πρέπει να πορευτούμε όλοι. Ο δρόμος που μπορούμε να ονομάσουμε υπεύθυνο πατριωτισμό» συμπλήρωσε ο Τ. Θεοδωρικάκος.
Ο υφυπουργός Εθνικής ‘Αμυνας Αλκιβιάδης Στεφανής μετέφερε χαιρετισμό του υπουργού Εθνικής ’Αμυνας Νίκου Παναγιωτόπουλου, στον οποίο τονίζεται «ότι η μάχη των Θερμοπυλών υπήρξε η πιο θρυλική πολεμική σύγκρουση της ανθρωπότητας. Ένα λαμπρό παράδειγμα αυταπάρνησης, αυτοθυσίας και υπακοής στην πατρίδα».
«Το αποτέλεσμα της συνιστά συνειδητή και προμελετημένη θυσία. Μια κατεξοχήν ηθική πράξη. Και υπέρτατη εκδήλωση συνέπειας και αρετής» συμπλήρωσε ο υφυπουργός.
Για τη ναυμαχία της Σαλαμίνας, ανέφερε ότι «αποτέλεσε το αποκορύφωμα της στρατηγικής ικανότητας και το απαύγασμα της ανώτερης ναυτικής τέχνης των αρχαίων Ελλήνων αφού κατόρθωσε σε πείσμα της λογικής των αριθμών να ανατρέψει κάθε πλασματικό ισοζύγιο ισχύος σηματοδοτώντας τη νίκη του ελληνικού στόλου απέναντι στις υπερδιπλάσιες εχθρικές ναυτικές δυνάμεις».
Ο αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Στρατού (ΓΕΣ) αντιστράτηγος Χαράλαμπος Λαλούσης, μεταφέροντας χαιρετισμό του αρχηγού του Γενικού Επιτελείου Εθνικής ’Αμυνας (ΓΕΕΘΑ) στρατηγού Κωνσταντίνου Φλώρου, τόνισε: «ότι η μάχη των Θερμοπυλών και η ναυμαχία της Σαλαμίνας είναι κοσμοιστορικά γεγονότα και για αυτόν ακριβώς το λόγο δεν λείπουν από σχεδόν κανένα ιστορικό βιβλίο που αναφέρεται στην αρχαιότητα. Θα έλεγε κανείς ότι η ιστορία της Ευρώπης αρχίζει με αυτές τις δύο μάχες».
«Και οι δύο», πρόσθεσε, «δημιούργησαν τις προϋποθέσεις για να μετεξελιχθεί η Ευρώπη, αργά αλλά σταθερά, σε αυτό που είναι σήμερα. Στην ήπειρο του ανθρωπισμού, της ελευθερίας, της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων».
Ειδικότερα, για τη μάχη των Θερμοπυλών, υπογράμμισε ότι «υπήρξε η σπουδαιότερη χερσαία μάχη όλων των εποχών. Αυτό το γεγονός οφείλεται στο φρόνημα και την αταλάντευτη απόφαση 300 Σπαρτιατών και 700 Θεσπιαίων να θυσιαστούν για την υπεράσπιση των ιερών και όσιων της ελληνικής φυλής. Πολέμησαν για να εκπέμψουν ένα διαχρονικό μήνυμα: την αξία της θυσίας για την ελευθερία».
Ο ομότιμος καθηγητής Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Κωνσταντίνος Μπουραζέλης αναφέρθηκε στο νόημα της ναυμαχίας της Σαλαμίνας επισημαίνοντας ότι «τα ξύλινα και ανθρώπινα τείχη άντεξαν και αντέχουν».
Περιέγραψε με λεπτομέρεια τι συνέβη πριν από τη ναυμαχία, τις διαβουλεύσεις για την τελική απόφαση να δοθεί εκεί ο αγώνας κατά των Περσών και όχι στον Ισθμό της Κορίνθου ενώ υπογράμμισε «το μέγα τακτικό πλεονέκτημα που έδινε στους Έλληνες το σημείο» όπου έγινε τελικώς η Σαλαμίνα.
«Ο αγώνας θα μπορούσε να κριθεί ευνοϊκά για τους Έλληνες μόνο κατά θάλασσα» εξήγησε ο Κ. Μπουραζέλης και συμπλήρωσε αναφερόμενος στο φρόνημα των Ελλήνων: «Οι εχθροί περιέσφιγγαν αλλά οι Έλληνες συσπειρώνονταν».
Για τις συνθήκες της ναυμαχίας, ο καθηγητής είπε: «Ο ελληνικός στόλος υποχώρησε και ανάγκασε τους εχθρούς να τον ακολουθήσουν μέσα στο Στενό της Σαλαμίνας. Και εκεί, η δεξιοτεχνία και η ανδρεία των Ελλήνων επιβλήθηκε στη δύναμη των αριθμών».
Το «παρών» στην εκδήλωση έδωσαν ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και η σύζυγός του Μαρέβα.