Οι ψηφοφόροι καλούνται σήμερα στις κάλπες στην Ισπανία για να αποφασίσουν αν θα ανανεώσουν την θητεία του σοσιαλιστή πρωθυπουργό Πέδρο Σάντσεθ ή, όπως προβλέπουν οι δημοσκοπήσεις, θα φέρουν στην εξουσία τη δεξιά και μαζί της και την άκρα δεξιά για πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας μετά την πτώση της δικτατορίας του Φράνκο.
Καθώς πλησιάζουν οι ευρωεκλογές του 2024, αν η τέταρτη μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης κάνει κι αυτή στροφή στην ακροδεξιά, έπειτα από αυτή της Ιταλίας την περασμένη χρονιά, η ευρωπαϊκή κεντροαριστερά και αριστερά θα υποστεί βαρύ χτύπημα ενώ βαρύνουσα σημασία έχει και το γεγονός πως αυτό το εξάμηνο η Ισπανία έχει την προεδρία της ΕΕ.
Σχεδόν όλες οι δημοσκοπήσεις που δημοσιοποιήθηκαν ως και τη Δευτέρα εμφάνισαν ουσιαστικά σίγουρη πρωτιά αλλά όχι εξασφάλιση πλειοψηφίας Λαϊκού Κόμματος (PP, δεξιά) του Αλμπέρτο Νούνιες Φεϊχό, 61 ετών που εκτιμάται πως θα απευθύνει κάλεσμα για συγκυβέρνηση με το ακροδεξιό Vox. Όμως το ότι η δημοσίευση δημοσκοπήσεων απαγορευόταν για πέντε ημέρες προτού ανοίξουν οι κάλπες σημαίνει ότι δεν αποκλείονται εκπλήξεις.
Καθώς μεγάλος αριθμός ψηφοφόρων δήλωνε αναποφάσιστος στις αρχές της εβδομάδας (περίπου ο ένας στους πέντε) και μένει να φανεί επίσης ο αντίκτυπος της ημερομηνίας διεξαγωγής των εκλογών –μέσα στο καλοκαίρι, εν μέσω διακοπών και με τις θερμοκρασίες στο κόκκινο– στη συμμετοχή.
Λόγω των διακοπών, σχεδόν δυόμισι εκατομμύρια πολίτες από το σύνολο των κάπου 37,5 εκατ. εγγεγραμμένων στους εκλογικούς καταλόγους ψήφισε επιστολικά, ανακοίνωσαν χθες Σάββατο τα ισπανικά ταχυδρομεία. Πρόκειται για αριθμό άνευ προηγουμένου.
Τα εκλογικά τμήματα θα κλείσουν στις 20:00 [21:00]. Ελλείψει δε exit poll θα πρέπει να αναμένονται τα πρώτα αποτελέσματα για να φανεί η τάση.
Συμμαχία
Θα ήταν «τεράστια έκπληξη αν δεν αναδειχθεί πρώτο κόμμα το δεξιό PP, όμως το κατά πόσον θα μπορέσει να σχηματίσει κυβέρνηση, αυτό είναι άλλο θέμα», τόνισε στο Γαλλικό Πρακτορείο ο πολιτολόγος Πέδρο Ριέρα Σαγρέρα, καθηγητής στο πανεπιστήμιο Carlos III .
Ο κ. Φεϊχό έχει θέσει στόχο το κόμμα του να φθάσει τον μαγικό αριθμό των 176 μελών της Βουλής, που θα του δώσει την απόλυτη πλειοψηφία (το σύνολο των εδρών είναι 350). Όμως μόλις μία δημοσκόπηση προέβλεψε πως η παράταξη της δεξιάς θα έχει τέτοια επίδοση.
Θα χρειαστεί κατά συνέπεια να σχηματίσει συμμαχία. Και μοναδικός δυνητικός του εταίρος είναι το Vox, κόμμα της άκρας δεξιάς, υπερεθνικιστικό και υπερσυντηρητικό, που γεννήθηκε το 2013, όταν μερίδα μελών διασπάστηκε από το PP.
Αυτή θα είναι πρόκληση για τον κ. Φεϊχό, που προβάλλει εικόνα μετριοπαθούς και η εκστρατεία του αντιμετώπισε περιπλοκές λόγω των παζαριών του Λαϊκού Κόμματος με το Vox, με αντικείμενο τον σχηματισμό τοπικών κυβερνήσεων σε περιοχές που αποσπάστηκαν από τους σοσιαλιστές στις τοπικές και περιφερειακές εκλογές της 28ης Μαΐου. Καθώς η παράταξη της άκρας δεξιάς δεν έκανε κανέναν συμβιβασμό ως προς τις προτεραιότητές του, όπως στην απόρριψη της έννοιας της έμφυλης βίας, την απόρριψη των διεμφυλικών, την άρνηση της κλιματικής αλλαγής.
Ο ηγέτης του Vox, ο Σαντιάγο Αβασκάλ, έχει προειδοποιήσει το PP ότι το αντίτιμο της υποστήριξής του θα είναι η συμμετοχή της παράταξής του στην κυβέρνηση.
Αν το σενάριο αυτό γίνει πραγματικότητα, θα πρόκειται για την πρώτη φορά που η άκρα δεξιά θα βρεθεί στην εξουσία στην Ισπανία σχεδόν μισό αιώνα μετά το τέλος της δικτατορίας του Φράνκο.
«Δεν θα ήταν ιδεώδες»
Μέχρι τέλους, ο κ. Φεϊχό παρέμεινε αόριστος για τις προθέσεις του έναντι του Vox. «Δύο ημέρες πριν από τις εκλογές, κανένας υποψήφιος δεν θα έπρεπε να δηλώνει με ποιον θα συμμαχήσει», δήλωσε την Τετάρτη σε συνέντευξη που παραχώρησε στην εφημερίδα El Mundo. Πρόσθεσε ωστόσο πως το σενάριο της κυβέρνησης συμμαχίας με το Βοξ «δεν θα ήταν ιδεώδες».
Καθώς φέρεται να οδεύει σε νέα βαριά ήττα μετά τις τοπικές και περιφερειακές εκλογές, που τον εξώθησαν να προκηρύξει τις πρόωρες βουλευτικές εκλογές, ο κ. Σάντσεθ, 55 ετών, επισείει τον κίνδυνο το Vox να βρεθεί στην κυβέρνηση, τον μετέτρεψε στο κύριο προεκλογικό του επιχείρημα.
Καταγγέλλοντας το «ζευγάρι που έχουν σχηματίσει η ακροδεξιά και η δεξιά των άκρων», ο σοσιαλιστής πολιτικός, που έχει ρίξει ιδιαίτερο βάρος στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, τόνισε κατά τη διάρκεια του τηλεοπτικού ντιμπέιτ την Τετάρτη ότι αν αναλάβει την κυβέρνηση της Ισπανίας συμμαχία PP/Vox θα πρόκειται για «οπισθοχώρηση όχι μόνο για την Ισπανία» στο επίπεδο των δικαιωμάτων, αλλά και «για σοβαρή ήττα για το ευρωπαϊκό σχέδιο».
Κατ’ αυτόν, η μόνη εναλλακτική είναι να διατηρηθεί στην εξουσία η συμμαχία που σχηματίστηκε το 2020 ανάμεσα στο σοσιαλιστικό κόμμα (PSOE) και τη ριζοσπαστική αριστερά, την οποία δεν εκπροσωπεί πλέον το Podemos.
Ο άβολος εταίρος του κ. Σάντσεθ τα προηγούμενα τρία χρόνια, το Ποδέμος, απορροφήθηκε και αντικαταστάθηκε φέτος από το Sumar, παράταξη της οποίας ηγείται η απερχόμενη υπουργός Εργασίας, η κομμουνίστρια και ιδιαίτερα πραγματιστική Γιολάντα Ντίαθ.
Ο κ. Ριέρα Σαγρέρα εκτιμά πάντως πως οι πιθανότητες η συμμαχία κεντροαριστεράς-αριστεράς να παραμείνει στην εξουσία είναι ισχνές.
Αντίθετα, θεωρεί πιθανό να μην εξασφαλίσει καμιά παράταξη την πλειοψηφία των εδρών στο ισπανικό κοινοβούλιο και να χρειαστούν νέες εκλογές σε μερικούς μήνες, κάτι το οποίο θεωρεί «σοβαρό ρίσκο».
Πηγές: Reuters, AFP, AΠΕ ΜΠΕ