Χρησιμοποιώντας πληροφορίες από το εσωτερικό των πετρωμάτων στην επιφάνεια της Γης, επιστήμονες έχουν ανακατασκευάσει την τεκτονική των πλακών του πλανήτη τα τελευταία 1,8 δισεκατομμύρια χρόνια.
Είναι η πρώτη φορά που το γεωλογικό αρχείο της Γης χρησιμοποιείται έτσι, κοιτάζοντας τόσο πολύ πίσω στο χρόνο. Αυτό επέτρεψε στους επιστήμονες να κάνουν μια προσπάθεια χαρτογράφησης του πλανήτη κατά το τελευταίο 40% της ιστορίας του, την οποία μπορούμε να δούμε στο παρακάτω animation, αναφέρει το Science Alert.
Μελέτη, με επικεφαλής τον Xianzhi Cao από το Πανεπιστήμιο Ocean στην Κίνα, δημοσιεύεται στο περιοδικό ανοιχτής πρόσβασης Geoscience Frontiers .
Ένας όμορφος χορός
Η χαρτογράφηση του πλανήτη μας μέσα από τη μακρά ιστορία του δημιουργεί έναν όμορφο ηπειρωτικό χορό - μαγευτικό από μόνος του και ένα έργο φυσικής τέχνης.
Ξεκινά με τον χάρτη του κόσμου γνωστός σε όλους. Στη συνέχεια, η Ινδία κινείται γρήγορα νότια, ακολουθούμενη από τμήματα της Νοτιοανατολικής Ασίας καθώς η προηγούμενη ήπειρος της Γκοντβάνα σχηματίζεται στο νότιο ημισφαίριο.
Η Γκοντβάνα ήταν αρχαία υπερήπειρος. Θεωρείται ότι δημιουργήθηκε 570 με 510 εκατομμύρια χρόνια πριν, από την ένωση της ανατολικής Γκοντβάνας με τη Δυτική Γκοντβάνα.
Πριν από περίπου 200 εκατομμύρια χρόνια , όταν οι δεινόσαυροι περπάτησαν στη γη, η Γκοντβάνα συνδέθηκε με τη Βόρεια Αμερική, την Ευρώπη και τη βόρεια Ασία για να σχηματίσει μια μεγάλη υπερήπειρο που ονομάζεται Παγγαία.
Καθώς ο χρόνος κυλά πίσω, εμφανίζεται μια παλαιότερη υπερήπειρος που ονομάζεται Ροδίνια.
Δεν σταματά εδώ. Η Ροδίνια, με τη σειρά της, σχηματίζεται από τη διάλυση μιας ακόμη παλαιότερης υπερηπείρου που ονομάζεται Νούνα περίπου πριν από 1,35 δισεκατομμύρια χρόνια.
Οι υπερήπειροι έχουν συναρμολογηθεί και κατακερματιστεί πολλές φορές στο γεωλογικό παρελθόν. Σύμφωνα με τους σύγχρονους ορισμούς, υπερήπειρος δεν υπάρχει σήμερα.
Η υπερήπειρος Παγγαία είναι το συλλογικό όνομα που περιγράφει όλες τις ηπειρωτικές χερσαίες εκτάσεις όταν βρίσκονταν πιο πρόσφατα η μία δίπλα στην άλλη. Οι θέσεις των ηπείρων έχουν προσδιοριστεί με ακρίβεια μέχρι την πρώιμη Ιουρασική περίοδο, λίγο πριν τη διάλυση της Παγγαίας.
Η παλαιότερη ήπειρος Γκοντβάνα δεν θεωρείται υπερήπειρος σύμφωνα με τον πρώτο ορισμό, αφού οι χερσαίες εκτάσεις της Βαλτικής, της Λαυρεντίας και της Σιβηρίας ήταν ξεχωριστές εκείνη την περίοδο.
Στην αρχική σύγκρουση μεταξύ της Γκοντβάνα και των βόρειων ηπείρων, η Νότια Αμερική έπεσε πάνω στην Κεντρική Αμερική. Για αυτό άλλωστε θεωρείται πως η σύγχρονη Ισπανία και η κεντρική Γαλλία είναι κομμάτια της Βενεζουέλας.
Η Παγγαία ολοκληρώθηκε στην Κουνγκούρια περίοδο, (προς το τέλος της πρώιμης Πέρμιας). Η Γκοντβάνα μεταφέρθηκε 3.500 χλμ. δυτικά σε σχέση με τις βόρειες μάζες ξηράς, έως ότου η Αφρική συνενώθηκε με τη Βόρεια Αμερική στην Νόρια περίοδο, (Ύστερη Τριάσια), δημιουργώντας το κλασικό σχήμα της Παγγαίας.
Η Παγγαία έμεινε ανέπαφη για 250-300 εκατομμύρια χρόνια, για να απλωθεί και πάλι από την πρώιμη έως τη μέση Κρητιδική, περίπου πριν 130-100 εκατομμύρια χρόνια. Όμως, για ένα μεγάλο μέρος της ιστορίας της η υπερήπειρος ήταν στην πραγματικότητα μια σειρά μεγάλων νησιών, που χωρίζονταν μεταξύ τους από ρηχές ηπειρωτικές θάλασσες
Η χαρτογράφηση των προηγούμενων τεκτονικών πλακών του πλανήτη είναι το πρώτο στάδιο για να μπορέσουμε να δημιουργήσουμε ένα πλήρες ψηφιακό μοντέλο της Γης κατά τη διάρκεια της ιστορίας της.
Ένα τέτοιο μοντέλο θα μας επιτρέψει να δοκιμάσουμε υποθέσεις για το παρελθόν της Γης.
Η κατανόηση αυτών των διεργασιών μας επιτρέπει να εξερευνήσουμε το παρελθόν της Γης με μεγαλύτερη ακρίβεια και να κατανοήσουμε πώς δημιουργήθηκαν οι συνθήκες για την ανάπτυξη της ζωής. Ένας πλήρης ψηφιακός χάρτης της Γης μέσα από την ιστορία της θα μπορούσε να μας βοηθήσει να ερμηνεύσουμε φαινόμενα όπως η “Snowball Earth” ή η συσσώρευση οξυγόνου στην ατμόσφαιρα.
Αυτή η πρώτη προσπάθεια χαρτογράφησης των τελευταίων 1,8 δισεκατομμυρίων χρόνων είναι μόνο η αρχή. Τα επόμενα χρόνια θα φέρουν ακόμα περισσότερες βελτιώσεις, καθώς συνεχίζουμε να ανακαλύπτουμε περισσότερα για τον πλανήτη μας και την τεκτονική των πλακών.