Η Ελλάδα με σταθερό πολιτικό σκηνικό, φιλικό περιβάλλον στις επενδύσεις, που αποτελεί πυλώνα σταθερότητας στην περιοχή των Βαλκανίων, δημιουργεί επενδυτικές ευκαιρίες, προσφέροντας και εξαγωγικές ευκαιρίες σε μεγάλες αλλά κυρίως μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Στη συζήτηση που είχαμε με τη Μάιρα Μυρογιάννη, Γενική Γραμματέα Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων και Εξωστρέφειας, επιχειρούμε να αντλήσουμε εκείνες τις πληροφορίες που ενδιαφέρουν τις ελληνικές επιχειρήσεις, οι οποίες θέλουν να αναπτύξουν εξωστρέφεια, αλλά και το ευρύτερο κοινό που θέλει να γνωρίζει τον τρόπο και τα μέσα που χρησιμοποιούνται, ώστε η Ελλάδα να εξελίσσεται σταθερά σε πόλο προσέλκυσης μεγάλων επενδύσεων. Μία «πίστα» όπου το Enterprise Greece αναλαμβάνει πρωταγωνιστικό ρόλο.
Κυρία Μυρογιάννη, το Υπουργείο Εξωτερικών έχει καταρτίσει το Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο Εξωστρέφειας για το 2024; Ποια τα αποτελέσματα του 2023;
Το Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο Εξωστρέφειας είναι ένα από τα βασικά εργαλεία της Γενικής Γραμματείας Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων του Υπουργείου Εξωτερικών για την εξωστρέφεια το οποίο αποτυπώνει τις δράσεις που κάνουμε ως Υπουργείο, ως Enterprise Greece, αλλά και τις δράσεις των υπολοίπων Υπουργείων και φορέων. Δηλαδή είναι ένα συνολικό εργαλείο που το αντικείμενο του είναι να συγκεντρώνει τις δράσεις για τις εξαγωγές και για τις επενδύσεις στη χώρα μας. Πηγαίνουμε σε εκθέσεις και συμμετέχουμε σε επιχειρηματικές αποστολές για επενδύσεις. Για το 2024 έχουμε καταρτίσει ένα Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο Εξωστρέφειας το οποίο συμπεριλαμβάνει 645 δράσεις. Το αποτύπωμα του 2023 ήταν ιδιαίτερα θετικό και κάναμε ανοίγματα σε καινούργιες χώρες, κάτι που θα συνεχίσουμε και φέτος.
“Είμαστε δεύτεροι στην ευρωζώνη σε ανάπτυξη και σε ένα περιβάλλον που σταθεροποιείται περισσότερο, θα έχουμε καλύτερα αποτελέσματα.”
- Μάιρα Μυρογιάννη, Γενική Γραμματέας Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων και Εξωστρέφειας
Σε ποιο βαθμό κυμαίνεται ο συντονισμός των δράσεων μεταξύ Υπουργείων, κρατικών και ιδιωτικών φορέων;
Δουλειά μας είναι να είμαστε σε άμεση συνεργασία με τους φορείς του ιδιωτικού τομέα και να αφουγκραζόμαστε τα προβλήματα, να προσπαθούμε να τα επιλύουμε και να αναδεικνύουμε τις καλές πρακτικές τους. Όμως και οι φορείς προτείνουν δράσεις τις όποιες ενσωματώνουμε στο σχέδιο δράσης μας, ενώ στο Συμβούλιο Εξωστρέφειας που είναι ένα θεσμοθετημένο συμβουλευτικό όργανο στο Enterprise Greece και στο οποίο συμμετέχουν συγκεκριμένοι παραγωγικοί φορείς. Μπορούμε εξατομικευμένα κάθε φορά, να καλούμε και άλλους φορείς. Εκεί αποτυπώνεται πλήρως το πόσο ακούμε και θέλουμε να συνεργαζόμαστε με τους φορείς. Για παράδειγμα, είχε ζητηθεί να υπάρχει μεγαλύτερη επικοινωνία με τα δρώμενα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Οπότε στο προηγούμενο Συμβούλιο Εξωστρέφειας που κάναμε, καλέσαμε από τη μόνιμη ελληνική αντιπροσωπεία τον αρμόδιο οικονομικό διπλωμάτη, και μας έκανε μία πλήρη ανάλυση των χρηματοδοτικών εργαλείων που υπάρχουν και των ευκαιριών που δημιουργούνται και το πώς αποτυπώνεται στην Ευρωπαϊκή Ένωση ο τομέας που τους ενδιαφέρει. Επίσης, στις δράσεις που κάνουμε, στις επιχειρηματικές αποστολές, πάντα εμπλέκουμε και τους φορείς ανάλογα με τους κλάδους που έχουμε και τις αποστολές που θέλουμε να κάνουμε, γιατί θεωρούμε ότι έχει πολύ ενδιαφέρον.
Παράλληλα, θεωρούμε πολύ σημαντικό να πηγαίνουνε και εμείς σε δράσεις που κάνουν οι φορείς. Για παράδειγμα ήμουν πριν δύο εβδομάδες στο Παρίσι με τη δράση ΕΛΛΑ-ΔΙΚΑ ΜΑΣ του ΕΒΕΑ και είδαμε ότι οι δράσεις αυτές έχουν αποτέλεσμα και μπαίνουν οι ελληνικές επιχειρήσεις σε γαλλικά σούπερ μάρκετ. Είναι μια αμφίδρομη σχέση και όσο πιο στενή είναι, τόσο καλύτερα γίνεται η δουλειά μας.
Η διεθνής εικόνα της χώρας μας σας ικανοποιεί στο πλαίσιο των επενδύσεων αλλά και των εξαγωγών;
Είναι πολύ σημαντικό αυτό, να νιώθουμε την καλή εικόνα της χώρας μας και να βγαίνουμε αναβαθμισμένοι ως συνομιλητές. Υπάρχει μεγάλη διαφορά τα τελευταία χρόνια, στο πώς μας αντιμετωπίζουν οι ξένοι. Το γεγονός ότι αυτά που λέμε γίνονται, δηλαδή ο σχεδιασμός μας έχει αρχίσει να εφαρμόζεται, αλλά και το γεγονός ότι στο κομμάτι τουλάχιστον της εξωστρέφειας έχει γίνει μία πολύ συγκεκριμένη μεταρρύθμιση και αναδιοργάνωση με στόχο να έχουμε τα καλύτερα αποτελέσματα εξωστρέφειας, νομίζω ότι αποδίδει καρπούς. Και εννοώ τη μεταρρύθμιση με την οποία το Enterprise Greece ήρθε στο Υπουργείο Εξωτερικών το 2019, με τη λογική του να υπάρχει μία ενιαία εξωστρέφεια και μια ταυτισμένη πολιτική. Βγαίνουμε έξω και οι συνομιλητές μας βλέπουν ότι υπάρχει ένα σταθερό περιβάλλον (πχ φορολογικό, ασφαλιστικό, κλπ), ότι έχουμε πολιτική σταθερότητα, ότι η Ελλάδα είναι πυλώνας σταθερότητας και ασφάλειας στην περιοχή και έχει μία ηγετική θέση στα Δυτικά Βαλκάνια και όλα αυτά συμβάλουν στην προσέλκυση επενδύσεων. Και στα ενεργειακά, μετά την κρίση, έχουμε πάρει μία θέση πολύ συγκεκριμένη και στο κομμάτι των logistics και στις μεταφορές.
Πάντα βοηθάει η καλή πολιτική σχέση στο πώς διαμορφώνονται οι εμπορικές συναλλαγές, αλλά είναι και κάποιες φορές που αυτό δίνει μια προστιθέμενη αξία. Για παράδειγμα, στην Ιαπωνία που οργανώσαμε επιχειρηματική αποστολή το 2023 και δείξαμε ότι στην Ελλάδα υπάρχει ένα φιλικό επενδυτικό περιβάλλον, είδαμε ότι μετά υπήρξε μία κινητικότητα πολύ μεγαλύτερη από ιαπωνικής πλευράς για επενδύσεις εδώ. Το ίδιο κάναμε και στην Ινδία. Στην επιχειρηματική αποστολή πήραμε μαζί μας εταιρείες, ενώ συμμετείχαν και παραγωγικοί φορείς, το ΕΒΕΑ και ο ΣΕΒΕ. Είχαμε πάνω από 65 επιχειρήσεις από διαφορετικούς κλάδους και είδαμε ότι η καλή σχέση που έχει ο Πρωθυπουργός με τον Πρωθυπουργό της Ινδίας βοήθησε για μια μελλοντική επιχειρηματική σχέση. Ήδη κάναμε ένα follow up για την επιχειρηματική αποστολή στην Ινδία και μάθαμε από τους επιχειρηματίες ότι έχουν πολύ καλά αποτελέσματα, ενώ πολλοί από αυτούς ήδη έχουν προχωρήσει σε συνεργασίες ή βρίσκονται στον προγραμματισμό για το άμεσο μέλλον.
“Έχουμε επενδυτική βαθμίδα μετά από 13 χρόνια και ο Economist μας χαρακτήρισε ως την καλύτερη χώρα το 2023 όσον αφορά το επιχειρηματικό περιβάλλον”
- Μάιρα Μυρογιάννη, Γενική Γραμματέας Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων και Εξωστρέφειας
Μέχρι στιγμής τι έχει καταγράψει το Enterprise Greece στις περγαμηνές του;
Θα μιλήσουμε με αριθμούς. Το 2023, υλοποιήθηκαν 38 επενδυτικές δράσεις και 710 επενδυτικά αιτήματα. Οι 5 χώρες με τον μεγαλύτερο αριθμό αιτημάτων ήταν: ΗΠΑ (40), Ινδία (39), Ισραήλ (34), Κίνα (28) και Τουρκία (25). Αναπτύχθηκαν 1.583 νέες επενδυτικές επαφές και υποστηρίχθηκαν 11 νέες επενδύσεις. Το χαρτοφυλάκιο επενδυτικών ευκαιριών περιλαμβάνει 428 έργα σε κλάδους αιχμής.
Το 2023, είχαμε πολλά και μεγάλα έργα στον τομέα της προσέλκυσης επενδύσεων. Στις στρατηγικές επενδύσεις εντάχθηκαν 9 νέες επενδύσεις προϋπολογισμού 1.329.956.368 ευρώ, οι οποίες θα δημιουργήσουν 600 νέες θέσεις εργασίας. Πραγματοποιήθηκαν προκαταρκτικές αξιολογήσεις για 30 έργα προϋπολογισμού 5,10 δισ. ευρώ που θα δημιουργήσουν -κατά προσέγγιση- 2.800 νέες θέσεις εργασίας. Από αυτά τα έργα, 4 εταιρείες έχουν υποβάλλει προς αξιολόγηση επενδυτικό φάκελο για υπαγωγή στο Νόμο για τις Στρατηγικές Επενδύσεις. Επίσης, υποστηρίχθηκε η ωρίμανση της αδειοδότησης για 3 δημοτικά επενδυτικά έργα (Λευκάδα, Πρέβεζα και Σαλαμίνα).
Παράλληλα, διοργανώθηκε ή υποστηρίχθηκε η εθνική συμμετοχή σε 45 διεθνείς εμπορικές εκθέσεις παγκόσμια εμβέλειας, πραγματοποιήθηκαν 15 επιχειρηματικές αποστολές με Β2Β συναντήσεις, 2 επιχειρηματικές αποστολές στο πλαίσιο κυβερνητικών επισκέψεων (Ιαπωνία, Φινλανδία) και 8 Συνέδρια.
Συνολικά πάνω από 1.000 εξωστρεφείς επιχειρήσεις από όλους τους κλάδους συμμετέχουν παραδοσιακά στις δράσεις της Enterprise Greece.
Σε επίπεδο επενδύσεων στη χώρα μας, είμαστε ικανοποιημένοι; Μπορούμε να αναφέρουμε ορισμένες κομβικές συμφωνίες;
Η πορεία μας είναι εξαιρετική τα τελευταία χρόνια. Έχουμε επενδυτική βαθμίδα μετά από 13 χρόνια και ο Economist μας χαρακτήρισε ως την καλύτερη χώρα το 2023 όσον αφορά το επιχειρηματικό περιβάλλον. Είμαστε δεύτεροι στην ευρωζώνη σε ανάπτυξη και σε ένα περιβάλλον που σταθεροποιείται περισσότερο, θα έχουμε καλύτερα αποτελέσματα.
Ως προς τις κομβικές επενδύσεις, σημαντικός αριθμός είναι στον τομέα της καινοτομίας. Για παράδειγμα είχαμε επενδύσεις από τη Microsoft, από τη Google, από την Amazon, από τη Pfizer. Αυτές είναι μεγάλες επιτυχίες της χώρας μας. Επιπλέον, επιδιώκουμε νέες επενδύσεις στον τομέα της ενέργειας και των ΑΠΕ, στο κομμάτι των logistics, στις κατασκευές και υποδομές, στο real estate, αλλά και στους παραδοσιακούς τομείς του τουρισμού και της ναυτιλίας.
“Οι μεγάλες εταιρείες είναι πιο εύκολο να έχουν εξωστρεφή χαρακτήρα. Δεν τις αφήνουμε εκτός, αλλά στόχος μας είναι κυρίως οι μικρομεσαίες που χρειάζονται μεγαλύτερη προσπάθεια για να αποκτήσουν την πληροφορία”
- Μάιρα Μυρογιάννη, Γενική Γραμματέας Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων και Εξωστρέφειας
Ποιες είναι οι κύριες χώρες-στόχοι εξωστρέφειας της ελληνικής οικονομίας;
Ευρωπαϊκή Ένωση, Αμερική και Καναδάς είναι επιχειρηματικά πολύ καλά συνδεδεμένες με την Ελλάδα. Επίσης, τα Δυτικά Βαλκάνια είναι αγορές που πάντα είμαστε προσανατολισμένοι, αλλά σαφώς μας ενδιαφέρουν και νέες αγορές. Η Ινδία έχει μεγάλη δυναμική και υπάρχει πολύ έντονη διάθεση για συνεργασία. Κάνουμε άνοιγμα στην Ινδονησία, όπου είχα πάει πρόσφατα, συζητώντας ευκαιρίες στενότερης συνεργασίας στους τομείς των τροφίμων, των φαρμάκων και της βιομηχανίας του κινηματογράφου, σε συνεργασία με τον ΕΚΟΜΕ. Είναι μία χώρα με μεγάλο πληθυσμό και με φιλική διάθεση προς την Ελλάδα. Θέλουμε να κάνουμε επιχειρηματική αποστολή εκεί, σε συνδυασμό με Μαλαισία και Σιγκαπούρη. Είναι χώρες-στόχοι μας και θέλουμε στο 2024-2025 να δούμε πρόοδο. Εξάλλου, με την Ινδονησία, συμπληρώνουμε φέτος 75 χρόνια διπλωματικών σχέσεων. Ταυτόχρονα μας ενδιαφέρει και η Λατινική Αμερική και η υποσαχάρια Αφρική που είναι ο επόμενος στόχος μας, το 2024-2025, όπως και οι χώρες της Καραϊβικής που θα μπορούσαμε να έχουμε πολύ περισσότερες εμπορικές σχέσεις.
Ποιους κλάδους αφορούν οι εταιρείες που ενδιαφέρονται για εξωστρέφεια; Υπάρχει αριθμός ελληνικών επιχειρήσεων που δρουν στο εξωτερικό;
Βασικοί τομείς είναι τα αγροδιατροφικά και οτιδήποτε σχετικό με τη ναυτιλιακή βιομηχανία, που η χώρα μας είναι παραδοσιακά ισχυρή. Αλλά βλέπουμε πια ότι η Ελλάδα και στην καινοτόμα επιχειρηματικότητα έχει να επιδείξει πρόοδο, καθώς έχουμε πολλές start-up εταιρείες σε αυτόν τον τομέα. Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, το 2022 πάνω από 19.000 ελληνικές επιχειρήσεις πραγματοποίησαν εξαγωγές προς άλλες χώρες. Επίσης, το 2023 οι Άμεσες Ξένες Επενδύσεις ανήλθαν στο ποσό των 5,02 δισ. ευρώ, ενώ το 2022 άγγιξαν τον αριθμό ρεκόρ των 8,03 δισ. ευρώ.
Ποια είναι τα κυρίως προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι ελληνικές εταιρείες για να επενδύσουν στο εξωτερικό;
Προσπαθούμε, και αυτή είναι η δουλειά μας, να διευκολύνουμε τις επιχειρήσεις, να ανοίγουμε την πόρτα και να δείχνουμε το δρόμο. Πιστεύω ότι το κάνουμε σε μεγάλο βαθμό, αλλά πάντα υπάρχει περιθώριο βελτίωσης. Οι μεγάλες εταιρείες είναι πιο εύκολο να έχουν εξωστρεφή χαρακτήρα. Δεν τις αφήνουμε εκτός, αλλά στόχος μας είναι κυρίως οι μικρομεσαίες που χρειάζονται μεγαλύτερη προσπάθεια για να αποκτήσουν την πληροφορία. Αυτό που καταλαβαίνουμε είναι ότι πολλές επιχειρήσεις στην Αθήνα αλλά και στην περιφέρεια, δεν έχουν εικόνα για το τι υπηρεσίες μπορούμε να προσφέρουμε και ως Υπουργείο Εξωτερικών και ως Enterprise Greece. Το Υπουργείο Εξωτερικών έχει 60 Γραφεία Οικονομικών & Εμπορικών Υποθέσεων σε 51 χώρες, που από κοινού με τις Πρεσβείες μας, έχουν ως κύριο αντικείμενο να διευκολύνουν τις εξαγωγές. Δηλαδή κάποιος επιχειρηματίας μπορεί να πάει στο Γραφείο μας στη χώρα που τον ενδιαφέρει και να ζητήσει πληροφορίες για την πρόσβαση του προϊόντος του στη συγκεκριμένη αγορά. Επίσης, ένα βασικό πρόβλημα για τις πιο μικρές επιχειρήσεις είναι η δικτύωση. Τα Γραφεία μας αυτό ακριβώς κάνουν. Ξέρουν σε ποιους θα απευθυνθούν. Αυτή η πληροφορία, που είναι δωρεάν και προσφέρεται από το κράτος δεν έρχεται στην εταιρεία η οποία προσπαθεί να κάνει τη δουλειά της και έχει την καθημερινότητά της. Αυτό είναι μία δουλειά δική μας. Σε αυτή την κατεύθυνση και για μεγαλύτερη διαυκόλυνση των εξαγωγέων, σκοπεύουμε να δημιουργήσουμε Γραφεία Εξωστρέφειας σε διάφορες Περιφέρειες της χώρας, ώστε να μπορεί η εταιρεία να απευθύνεται εκεί και να παίρνει την πρώτη πληροφορία πριν πάει στα γραφείο ΟΕΥ (Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων) και σε μας. Ως προς την επιχειρηματική δικτύωση, έχουμε υλοποιήσει 2 πιλοτικά προγράμματα, το ένα με εστίαση στην τεχνολογία, στην Ισπανία (Βαρκελώνη – Μαδρίτη) και το δεύτερο με εστίαση στην υγειονομική περίθαλψη, Η.Α.Ε. (Ντουμπάι).
Επίσης, οργανώνουμε Ημερίδες και σε συνεργασία με τα Επιμελητήρια για την επιχειρηματικότητα και καλούμε τις εταιρείες διάφορων κλάδων να ενημερωθούν από τα στελέχη μας για συγκεκριμένες αγορές. Για παράδειγμα, πραγματοποιήσαμε 3 διαδικτυακές ενημερωτικές εκδηλώσεις για Ισπανία, Αλβανία και Βουλγαρία, που αφορούσαν τομείς όπως τα τρόφιμα και ποτά, ναυτιλία, τεχνολογία, τουρισμό, οικοδομικά υλικά, γυναικεία επιχειρηματικότητα. Είχαμε 21 ομιλητές και 500 στελέχη εξαγωγικών επιχειρήσεων.
Επίσης, στο Enterprise Greece έχουμε φτιάξει το help desk, στο οποίο μπορείς να μπεις διαδικτυακά, να κάνεις ερωτήσεις και να πάρεις απαντήσεις. Το 2023 απαντήθηκαν 1.016 αιτήματα για πληροφόρηση (το 77% των οποίων απαντήθηκε εντός 24 ωρών), που αφορούσαν 37 κλάδους και 73 αγορές. Πραγματοποιήθηκαν και 50 εξατομικευμένες συνεδρίες συμβουλευτικής και διοργανώθηκαν 5 εκπαιδευτικά σεμινάρια για νέους εξαγωγείς. Το αποτέλεσμα ήταν ότι πάνω από 1.200 εξαγωγικές εταιρίες ανέπτυξαν περισσότερες από 100.000 Β2Β επαφές σε 18 αγορές, αποκτώντας πρόσβαση σε περισσότερους από 1,2 δισ. δυνητικούς καταναλωτές.
Η εξωστρέφεια της ελληνικής οικονομίας τι αποφέρει τελικά στο κράτος;
Τα νούμερα είναι εντυπωσιακά. Οι εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών αυξήθηκαν από 19% του ΑΕΠ το 2009 σε 44,9% του ΑΕΠ το 2023. Η επίδοση των ελληνικών εξαγωγών το 2023 ξεπέρασε τα 50 δισ. ευρώ και ήταν η δεύτερη καλύτερη ιστορικά μετά από αυτή του 2022 (55 δισ. ευρώ).
Το 2023 οι εξαγωγές ανά κλάδο απέφεραν: Τρόφιμα και ζώα 7.581 εκατ. ευρώ, ποτά και καπνός 1.279 εκατ. ευρώ, μη βρώσιμες πρώτες ύλες πέραν των καυσίμων 1.582 εκατ. ευρώ, ορυκτά καύσιμα, λιπαντικά, κ.α. 16.476 εκατ. ευρώ, έλαια και λίπη ζωικής ή φυτικής προέλευσης 1.436 εκατ. ευρώ, χημικά προϊόντα 5.925 εκατ. ευρώ, διάφορα βιομηχανικά προϊόντα 3.637 εκατ. ευρώ, προϊόντα και συναλλαγές που δεν ταξινομούνται αλλού 607 εκατ. ευρώ, προϊόντα μεταποίησης που ταξινομούνται κυρίως βάσει του υλικού τους 7.356 εκατ. ευρώ, μηχανήματα και εξοπλισμός μεταφορών 5.040 εκατ. ευρώ.
Ως προς τις ηπείρους, οι εξαγωγές στη Βόρειο Αμερική ανήλθαν σε 2,41 δισ. ευρώ, στην Ευρώπη σε 36,50 δισ. ευρώ (29.05 δισ. ευρώ στην ΕΕ), στη Λατινική Αμερική 706,15 δισ. ευρώ και σε Ασία / Αφρική 11,31 δισ. ευρώ.