Ανταπόκριση - Βρυξέλλες
Εγκλωβισμένη, εάν όχι σε ομηρία, στα αιτήματα του απρόβλεπτου πρωθυπουργού της Ουγγαρίας Βίκτορ Ορμπάν βρίσκεται η Ε.Ε. και ο εκνευρισμός των Ευρωπαίων ηγετών έχει φτάσει σε «σημείο βρασμού» με αποτέλεσμα να μην γνωρίζει κανείς πως θα καταλήξει η έκτακτη σύνοδος κορυφής που διεξάγεται σήμερα Πέμπτη 1 Φεβρουαρίου 2024 στις Βρυξέλλες με θέμα την αναθεώρηση του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου (ΠΔΠ) της περιόδου 2021-2027 και την παροχή οικονομικής βοήθειας 50 δισ. ευρώ σε ορίζοντα τετραετίας προς την Ουκρανία.
Η σημερινή έκτακτη σύνοδος είναι η συνέχεια αυτής του Δεκεμβρίου όπου ο Ορμπάν άσκησε βέτο στο ΠΔΠ και φυσικά στο χρηματοδοτικό πακέτο προς την Ουκρανία.
Η θέση της Ελλάδας
Στη Σύνοδο ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης προσέρχεται με θέση ότι απαιτείται συνολική προσέγγιση της ενδιάμεσης αναθεώρησης του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου, δηλαδή μια συμφωνία-πακέτο που δεν θα περιλαμβάνει μόνο τη βοήθεια προς την Ουκρανία, αλλά και αυξημένους πόρους για το Μεταναστευτικό και τις φυσικές καταστροφές.
Σημειώνεται ότι το τελευταίο negobox στο οποίο είχε υπάρξει πολιτική συμφωνία 26 εκ των 27 ηγετών των χωρών μελών της ΕΕ στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του περασμένου Δεκεμβρίου, κάλυπτε τους προβληματισμούς και τις προτεραιότητες της Ελλάδας, καθώς, εκτός από τη χρηματοδότηση προς την Ουκρανία, περιελάμβανε και προτεραιότητες που έχει θέσει ο Κυριάκος Μητσοτάκης.
Συγκεκριμένα προέβλεπε αυξημένα κονδύλια για τη μετανάστευση και για την αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών, καθώς και ευελιξίες στη χρήση κοινοτικών πόρων που αφορούν την περίοδο 2014-2020 και όσο ο Ορμπάν δεν συναινεί στην αναθεώρηση του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου δεν εκταμιεύονται τα χρήματα προς τα κράτη μέλη και φυσικά και προς τη χώρα μας.
Χείρα φιλίας προς τον Ορμπάν
Αξιοσημείωτο είναι ότι λίγες ώρες πριν τη σύνοδο οι Βρυξέλλες έκαναν μια προσφορά της τελευταίας στιγμής στον πρωθυπουργό της Ουγγαρίας, προκειμένου ο τελευταίος να αλλάξει τη στάση του.
Σύμφωνα με το προσχέδιο των συμπερασμάτων που είδε η HuffPost Greece, η νέα πρόταση των «26» περιλαμβάνει τη διενέργεια ετήσιων αξιολογήσεων της βοήθειας προς την Ουκρανία σε επίπεδο Ευρωπαίων ηγετών αλλά χωρίς να δίνεται η δυνατότητα βέτο.
Πρόκειται για μια συμβιβαστική πρόταση προς τον Ορμπάν ο οποίος ζητούσε να γίνεται αξιολόγηση κάθε χρόνο αλλά οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν δέχονταν καθώς θεωρούσαν ότι θα καθίστανται όμηροι του Ορμπάν ο οποίος θα απειλούσε με βέτο προκειμένου να εκβιάζει για ανταλλάγματα.
Είναι γεγονός ότι ο Ορμπάν έχει κατηγορηθεί ότι εκβιάζει την ΕΕ για να εξασφαλίσει την καταβολή ευρωπαϊκών κονδυλίων που προορίζονται για τη χώρα του αλλά που τώρα είναι «παγωμένα» από τις Βρυξέλλες, λόγω των παραβιάσεων του κράτους δικαίου για τις οποίες κατηγορείται η Βουδαπέστη.
Υπενθυμίζεται ότι πριν από τη Σύνοδο του Δεκεμβρίου η Κομισιόν ανακοίνωσε την απελευθέρωση 10,2 δισεκατομμυρίων ευρώ για την Ουγγαρία από τα Ταμεία Συνοχής με αποτέλεσμα ο Ορμπάν την επόμενη ημέρα να δίνει το περιθώριο στους «26», αποχωρώντας από την αίθουσα που διεξαγόταν η σύνοδος, να ψηφίσουν υπέρ της έναρξης των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Ουκρανία.
Σήμερα η ΕΕ τείνει και πάλι το χέρι στην Ουγγαρία αλλά μέχρι στιγμής δεν γνωρίζουμε εάν έχει υπάρξει συμφωνία επί αυτής της πρότασης από την πλευρά της Βουδαπέστης.
Αλλα αιτήματα
Επίσης ο Ορμπάν ζητεί επιμήκυνση της διάρκειας του Ταμείου Ανάκαμψης ώς το 2028 επειδή δεν έχει πάρει χρήματα. Σε αυτό κάποιες χώρες, όπως Ελλάδα ή η Ιταλία, είναι θετικές. Αλλά μια τέτοια απόφαση στη Γερμανία θα πρέπει να εγκριθεί από το δικαστήριο της Καρλσρούης και μετά από το Κοινοβούλιο - κάτι που είναι δύσκολο στη συγκεκριμένη πολιτική συγκυρία.
Ακόμη η Ουγγαρία ζητεί το σύνολο των χρημάτων που έχει λαμβάνειν από Ταμείο Συνοχής και Ταμείο Ανάκαμψης (RRF). Το μεγαλύτερο ποσοστό των χρημάτων έχει «παγώσει» λόγω μη σεβασμού στο κράτος δικαίου.
Ωστόσο κανείς δεν μπορεί να υπολογίσει τις κινήσεις του Ούγγρου ηγέτη τον οποίο αρκετοί χαρακτηρίζουν ως τον «Δούρειο Ίππο» του Πούτιν στην ΕΕ. Τα σενάρια είναι αρκετά και σύμφωνα με διπλωματικές πηγές δεν αποκλείεται ο Ορμπάν να ρισκάρει και να επιμείνει σε αυτή τη στάση του μέχρι τις ευρωεκλογές του Ιουνίου όπου αναμένεται άνοδος των ακροδεξιών κομμάτων. Ακόμη περισσότερο ίσως να θελήσει να κάνει υπομονή μέχρι τον Νοέμβριο ελπίζοντας σε μια νίκη του Τραμπ.
Υπάρχει και σχέδιο Β΄ - Οι «26» εναντίον ενός
Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές υπάρχει σχέδιο η βοήθεια προς την Ουκρανία να δοθεί με διακρατικές συμφωνίες των «26» και νέο δανεισμό. Όμως πρόκειται για μια διαδικασία περίπλοκη καθώς θα πρέπει να υπάρχει η έγκριση από τα κοινοβούλια των κρατών μελών. Αυτό επίσης την καθιστά χρονοβόρα και το αδύνατο σημείο είναι ότι δεν διασφαλίζει την βεβαιότητα που απαιτείται για την Ουκρανία.
Αρθρο 7 -2, Το «πυρηνικό όπλο»
Όμως η υπομονή των «26» έχει αρχίσει να εξαντλείται και έχουν ήδη στείλει μήνυμα προς την Ουγγαρία ότι περαιτέρω εκβιασμοί δεν πρόκειται να γίνουν δεκτοί.
Συγκεκριμένα την Κυριακή οι Financial Times ανέφεραν ότι οι Βρυξέλλες έχουν εκπονήσει μυστικό σχέδιο για να «σαμποτάρουν» την ουγγρική οικονομία εάν η Βουδαπέστη αρνηθεί να άρει το βέτο κατά της βοήθειας προς το Κίεβο, περιγράφοντας μια στρατηγική που εστιάζει στις οικονομικές αδυναμίες της Ουγγαρίας, ώστε να θέσουν σε κίνδυνο το νόμισμά της και να αναγκάσουν τους επενδυτές να απομακρύνουν την εμπιστοσύνη τους από την οικονομία της χώρας με συνέπεια απώλεια επενδύσεων και θέσεων εργασίας». Το δημοσίευμα προκάλεσε έντονες αντιδράσεις από τη Βουδαπέστη με τον Ορμπάν να δηλώνει ότι «δεν εκβιαζόμαστε».
Το άλλο σήμα λοιπόν προς την Βουδαπέστη η λεγόμενη «πυρηνική» επιλογή της ενεργοποίησης του Άρθρου 7.2 των Συνθηκών της ΕΕ για την αφαίρεση του δικαιώματος συμμετοχής της Ουγγαρίας στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων.
Σημειώνεται ότι το άρθρο 7 είναι ήδη ενεργοποιημένο για την Ουγγαρία ωστόσο η παράγραφος 2 είναι που κάνει τη διαφορά, ωστόσο υπάρχουν κίνδυνοι εάν δεν υπάρχει ισχυρή βάση όσον αφορά «τον κινδύνου σοβαρής παραβίασης των αξιών της ΕΕ» να προσφύγει η Ουγγαρία στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.
Ενα βασικό χαρακτηριστικό του εν λόγω άρθρου είναι ότι αποτελεί την έσχατη λύση και συνεπώς η ενεργοποίησή του υπόκειται σε σειρά προϋποθέσεων.
Κατ’αρχάς, προηγείται μία διαδικασία τριών σταδίων, βάσει της οποίας επιχειρείται η διόρθωση της κατάστασης στο εν λόγω Κράτος-μέλος, ήτοι:
- Πρώτο στάδιο: αξιολόγηση της Επιτροπής
- Δεύτερο στάδιο: υποβολή συστάσεων Επιτροπής
- Τρίτο στάδιο: παρακολούθηση της συμμόρφωσης προς τις συστάσεις. Επισημαίνεται ότι στην περίπτωση της Ουγγαρίας (αλλά και της Πολωνίας), η ως άνω προληπτικού χαρακτήρα διαδικασία έχει ήδη ενεργοποιηθεί από το 2018 κατόπιν αιτιολογημένης γνώμης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Για να περάσει η ΕΕ στο επόμενο στάδιο, ήτοι στη διαπίστωση «σαφούς κινδύνου σοβαρής παραβίασης των αξιών της ΕΕ», απαιτείται η υποβολή σχετικής αιτιολογημένης πρότασης του 1/3 των Κρατών-μελών (ή της Επιτροπής ή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου), η οποία, με τη συναίνεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (βλ. πλειοψηφία των 2/3 των μελών του ΕΚ), θα πρέπει να συγκεντρώσει τη σύμφωνη γνώμη των 4/5 του συνόλου του Κρατών-μελών.
Επισημαίνεται ότι η Ουγγαρία δεν θα μπορεί να συμμετέχει στην εν λόγω ψηφοφορία.
Στη συνέχεια, το τελικό βήμα θα είναι η ομόφωνη (χωρίς όμως τη συμμετοχή της Ουγγαρίας) απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ότι πράγματι υφίσταται σοβαρή και συνεχής παραβίαση των αξιών της ΕΕ, οπότε πλέον με ειδική πλειοψηφία των Κρατών-μελών, επιβάλλονται κυρώσεις (συμπεριλαμβανομένης της αναστολής δικαιώματος ψήφου).
Το Συμβούλιο δύναται να αποφασίσει, με ειδική πλειοψηφία, να μεταβάλει ή να ανακαλέσει τα μέτρα που έχουν ληφθεί, ανάλογα με τις μεταβολές της κατάστασης η οποία οδήγησε στην επιβολή του.