Συνολικά 280 δισ. ευρώ έχουν διαθέσει μέχρι στιγμής οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις προκειμένου να ανακουφίσουν τους πολίτες τους από τις επιπτώσεις της παρατεταμένης ενεργειακής κρίσης.
Μάλιστα, η Ελλάδα φιγουράρει στην πρώτη θέση όσον αφορά τα ποσά που έχουν δοθεί για τη στήριξη των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων ως ποσοστό επί του ΑΕΠ. Πιο συγκεκριμένα, 6,8 δισ. ευρώ (3,7% του ΑΕΠ) έχουν διατεθεί για την αναχαίτιση της ενεργειακής ακρίβειας, ενώ ακολουθεί στη σχετική λίστα η Ιταλία με 2,8% (περίπου 50 δισ. ευρώ) και η Γερμανία με 1,7% του ΑΕΠ (60 δισ. ευρώ). Μόνο για τον Σεπτέμβριο η κρατική ενίσχυση στη χώρα μας για τους λογαριασμούς ρεύματος θα φτάσει τα 2 δισ. ευρώ.
Ωστόσο, η πλειοψηφία της ελληνικής κοινωνίας δεv φαίνεται να παίρνει σημαντικές ανάσες από τη μέχρι τώρα επιδοματική πολιτική σε ένα βαρέλι ακρίβειας δίχως πάτο. Τον ερχόμενο μήνα αναμένεται νέος γύρος ανατιμήσεων σε βασικά είδη διατροφής όπως τα τυριά (έως 12%), τα ζυμαρικά (έως 8%), τα κρουασάν, τα τσουρέκια και τα κέικ (έως 20%) και τα σαπούνια και τα υγρά πιάτων (έως 9%).
Συνεπώς, η λογική ενός Κράτους-Σωτήρα που μοιράζει τα πλεονάζοντα φορολογικά έσοδα (μόνο το πρώτο 7μηνο του 2022 ήταν αυξημένα κατά 4,2 δισ. ή 16,3% από το στόχο του Προϋπολογισμού) με τη μορφή επιδομάτων ίσως να είχε κάποιο νόημα εφόσον το ράλι τιμών έπληττε περισσότερο τους οικονομικά ασθενέστερους.
Όμως, όσο η αγοραστική δύναμη όλων των Ελλήνων μειώνεται κάθε μήνα όλο και περισσότερο, αφού ο πληθωρισμός κινείται σε διψήφια ανοδικά ποσοστά, ίσως πρέπει να επιλεγεί ένας διαφορετικός τρόπος προσέγγισης για την κάλυψη του ενεργειακού κόστους.
Σε τέτοιες περιπτώσεις είναι χρήσιμο να βλέπουμε τη διεθνή πρακτική και τα παραδείγματα άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Σε αυτό, λοιπόν, το 6μηνο από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία αρκετές είναι οι κυβερνήσεις που έχουν μειώσει τον ειδικό φόρο κατανάλωσης στα καύσιμα (στην Ελλάδα ο συγκεκριμένος φόρος προσφέρει 196 εκ. ευρώ λιγότερα έσοδα λόγω των περικοπών των καταναλωτών στα ενεργειακά προϊόντα), έχουν θεσπίσει πλαφόν στη λιανική τιμή της ενέργειας, διατηρούν ή επανακρατικοποιούν τις δημόσιες επιχειρήσεις ηλεκτρισμού (όπως στη Γαλλία), και μειώνουν τον ΦΠΑ σε βασικά είδη.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η Γερμανία, που αντιμετωπίζει το μεγαλύτερο πρόβλημα στη βιομηχανία της από τις μειωμένες ροές φυσικού αερίου μέσω του Nord Stream 1, μείωσε τους φόρους στα καύσιμα όλο το καλοκαίρι και το ΦΠΑ στο φυσικό αέριο από το 19% στο 7% έως το Μάρτιο του 2024. Μείωση φόρων έχουν κάνει κι άλλες χώρες με ισχυρές οικονομίες όπως η Ιταλία, η Ισπανία, το Βέλγιο, η Ολλανδία, η Τσεχία κ.ά.
Ως εκ τούτου, μπορούμε αφενός να ισχυριζόμαστε ότι η κρίση είναι εισαγόμενη, αλλά, αφετέρου θα πρέπει να αναρωτηθούμε για ποιο λόγο τα πράγματα στην Ελλάδα πάνε χειρότερα από άλλες χώρες;
Για παράδειγμα, γιατί οι Πορτογάλοι και οι Ισπανοί πληρώνουν 3,5 φορές φτηνότερα στη χονδρική τη μεγαβατώρα απ’ ότι εμείς; Ή γιατί οι Γερμανοί πληρώνουν 3 φορές χαμηλότερα τιμολόγια ρεύματος;
Θεωρούμε ότι δεν μπορούμε να συνεχίσουμε με την ίδια οικονομική πολιτική τους προσεχείς μήνες. Αποτελεσματικότερες λύσεις μπορούν να δοθούν, εστιάζοντας σε πεδία όπως το χρηματιστήριο ενέργειας, τη φορολόγηση των υπερκερδών των ενεργειακών επιχειρήσεων και το πλαφόν στις ανατιμήσεις. Μη ξεχνάμε ότι μπήκαμε στα μνημόνια με έλλειμμα 15,1% επί του ΑΕΠ, ενώ τώρα είμαστε κοντά στο 9,7%. Θα μπούμε σε νέες περιπέτειες;