Σε έναν ελαιώνα στα Σπάτα, στην Αθήνα, ο καλλιεργητής Κωνσταντίνος Μάρκου στέκεται μπροστά στον κορμό ενός ελαιόδεντρου, ηλικίας περίπου 150 ετών, το οποίο, ήταν μεταξύ των 15 που κόπηκαν στο χωράφι του γείτονά του από κλέφτες που στοχεύουν να τα μετατρέψουν σε χρήμα.
Η άνοδος της τιμής του ελαιολάδου, η οποία οφείλεται εν μέρει στη διετή ξηρασία στην Ισπανία, δίνει την ευκαιρία στους εγκληματίες σε όλη τη Μεσόγειο να δραστηριοποιηθούν. Οι διαρρήξεις σε αποθήκες, η αραίωση ελαιολάδου υψηλής ποιότητας με προϊόν κατώτερης ποιότητας και η παραποίηση των στοιχείων αποστολής αυξάνονται σε Ελλάδα, Ισπανία και Ιταλία, αναφέρει σε εκτενές δημοσίευμά του το Associated Press.
Και ίσως το χειρότερο από όλα: συμμορίες που χρησιμοποιούν αλυσοπρίονα για να κλέβουν γεμάτα κλαδιά ή και ολόκληρα δέντρα από αφύλακτους ελαιώνες.
«Οι κλέφτες ελιάς μπορούν μερικές φορές να παράγουν περισσότερο λάδι από τους ίδιους τους ιδιοκτήτες - σοβαρά», λέει ο κ. Μάρκου στο Associated Press, πριν φύγει για να περιπολήσει τον δικό του ελαιώνα το σούρουπο.
Τα εγκλήματα σημαίνουν λιγότερες ελιές για τους καλλιεργητές, οι οποίοι ήδη αντιμετωπίζουν το υψηλό κόστος παραγωγής και την κλιματική αλλαγή που έχει φέρει θερμότερους χειμώνες, μεγάλες πλημμύρες και πιο έντονες δασικές πυρκαγιές.
Οι αγρότες στη χώρα μας θέλουν να επαναφέρουν το τμήμα αγροτικής αστυνομίας που καταργήθηκε σταδιακά το 2010. Στη νότια περιοχή της Απουλίας στην Ιταλία, οι καλλιεργητές παρακαλούν την αστυνομία να συγκροτήσει ένα τμήμα γεωργίας. Στην Ισπανία, μια εταιρεία ανέπτυξε συσκευές εντοπισμού που μοιάζουν με ελιές για να προσπαθήσει να πιάσει τους κλέφτες.
Oι κλοπές αναγκάζουν σε πρόωρη συγκομιδή
Οι ελαιώνες έξω από την Αθήνα αποτελούν μέρος μιας παράδοσης που ξεκινά από την αρχαιότητα, σε πεδιάδες που σήμερα περιβάλλουν το αεροδρόμιο.
Ορισμένα δέντρα είναι αιώνων. Οι περισσότερες κλοπές είναι κλοπές κλαδιών. Όταν ένα ολόκληρο δέντρο κόβεται, οι κλέφτες συνήθως το τεμαχίζουν και φορτώνουν τα κομμάτια σε ένα φορτηγό, πουλώντας το ξύλο σε ξυλουργεία ή πωλητές καυσόξυλων και μεταφέροντας τις ελιές σε ελαιοτριβείο.
«Ψάχνουν για βαριά φορτωμένα κλαδιά και τα κόβουν», εξηγεί ο Νείλος Παπαχρήστου, ο οποίος διευθύνει ένα ελαιοτριβείο και έναν κοντινό ελαιώνα σε μια οικογενειακή επιχείρηση τέταρτης γενιάς. «Ετσι, όχι μόνο κλέβουν τις ελιές μας, αλλά προκαλούν και σοβαρή ζημιά στο δέντρο. Χρειάζονται 4-5 χρόνια για να επανέλθει στο φυσιολογικό».
Οι κλοπές ωθούν ορισμένους παραγωγούς να συγκομίσουν νωρίς, πράγμα που σημαίνει ότι δέχονται χαμηλότερες αποδόσεις για να αποφύγουν μακροχρόνιες ζημιές στα δέντρα τους. Σε αυτούς συμπεριλαμβάνεται ο Χρήστος Μπέκας, μεταξύ των αγροτών στο μύλο του Παπαχρήστου.
Ο κ. Μπέκας, ο οποίος έχει στην κατοχή του 5.000 ελαιόδεντρα, βίωσε επανειλημμένες επιδρομές από κλέφτες πριν αποφασίσει να κάνει πρόωρη συγκομιδή. Αυτό απαιτούσε πάνω από 2,5 φορές περισσότερες ελιές κατά βάρος για την παραγωγή ενός κιλού λαδιού σε σχέση με πέρυσι, είπε.
«Και όλα αυτά αφού περάσαμε τις νύχτες φυλάσσοντας τα χωράφια μας», είπε. «Η κατάσταση είναι τρομακτική»
Οι επιπτώσεις στην παγκόσμια αγορά
Μετά από δεκαετίες ανάπτυξης, η παγκόσμια αγορά ελαιολάδου έχει διαταραχθεί από μια σχεδόν διετή ξηρασία στην Ισπανία, η οποία συνήθως αντιπροσωπεύει περίπου το 40% της παγκόσμιας προσφοράς. Αναμένεται να συρρικνώσει την παγκόσμια παραγωγή σε 2,5 εκατομμύρια μετρικούς τόνους κατά τη φετινή σοδειά, από 3,4 εκατομμύρια τόνους ένα χρόνο νωρίτερα.
Οι τιμές αναφοράς στην Ισπανία, την Ελλάδα και την Ιταλία για το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο έφτασαν τα 9 ευρώ τον Σεπτέμβριο - υπερτριπλάσιες από τα επίπεδά του 2019. Αυτό μεταφράζεται σε υψηλότερες τιμές για τους καταναλωτές. Στην Ελλάδα, ένα μπουκάλι 1 λίτρου έξτρα παρθένου ελαιολάδου αυξήθηκε από 7,5-8,5 ευρώ πέρυσι σε 14 ευρώ φέτος.
Η ισπανική αστυνομία δήλωσε τον Οκτώβριο ότι είχε ανακτήσει 91 τόνους κλεμμένων ελιών τις τελευταίες εβδομάδες. Τον Φεβρουάριο, έξι άτομα συνελήφθησαν στη χώρα μας για την κλοπή 8 τόνων ελαιολάδου σε μια σειρά διαρρήξεων αποθηκών σε διάστημα αρκετών εβδομάδων.
Οι αγρότες στο Μπάρι της Ιταλίας λένε ότι οι κλέφτες έχουν γίνει όλο και πιο θρασείς, αρπάζοντας τρακτέρ και ακριβό εξοπλισμό μαζί με τις ελιές.
Η περιφερειακή γεωργική ένωση απηύθυνε έκκληση για τη συνδρομή της αστυνομίας μετά από αναφορές ότι 100 ελαιόδεντρα καταστράφηκαν ή υπέστησαν σοβαρές ζημιές σε ένα μόνο περιστατικό τον περασμένο μήνα.
«Πρόκειται για κακούργημα», καταλήγει ο κ. Μάρκου, σχετικά με την κοπή των δέντρων. «Σκοτώνεις την ίδια σου την ιστορία».
