Συχνά οι οικονομικές κρίσεις κρύβουν μεγάλες ευκαιρίες, αυτό τουλάχιστον υποστηρίζουν οι έμποροι.
Η φετινή εκτόξευση της τιμής του ελαιολάδου στα 10 ευρώ το λίτρο, με τους ελαιοπαραγούς να εκτιμούν ότι μπορεί να φτάσει και στα 30(!) την επόμενη χρονιά, θα μπορούσε να είναι μια πολύ καλή ευκαιρία κέρδους για τους έλληνες παραγωγούς.
Οι Financial Times, που έφτασαν έως την Μεσσηνία για να δουν από κοντά την περιοχή της Ελλάδας που διατηρεί εδώ και δεκαετίες την φήμη του καλύτερου ελαιολάδου παγκοσμίως - κάτι σαν «χρυσός» που συνδέεται με τη μεσογειακή διατροφή - εκτιμούν ότι θα μπορούσαν οι έλληνες παραγωγοί να επωφεληθούν από τις παγκόσμιες συγκυρίες εάν...
Στη Μεσσήνη, στο ελαιουργείο του Παναγιώτη Μητσέα, που οι ντόπιοι φέρνουν τα σακιά με τις φρεσκοκομμένες ελιές τους περιμένοντας υπομονετικά να ζυγιστούν, να πλυθούν, να τεμαχιστούν και να μετατραπούν στον πολύτικο «υγρό χρυσό» αποτυπώνονται οι σκληρές αλήθειες για την ελληνική παραγωγή.
Η φετινή σοδειά, που θεωρείται από τις φτωχότερες των τελευταίων 60 χρόνων, φέρνει στην επιφάνεια τις παθογένειες της ελληνικής αγροτικής παραγωγής.
Το ελληνικό παράδοξο
Σε μια χώρα που ο καρπός της ελιάς είναι ταυτισμένος με την παράδοση, οι Eλληνες παραγωγοί, που κατέχουν την τρίτη θέση παγκοσμίως, πουλάνε ακόμη και σήμερα χύμα ελαιόλαδο υψηλής ποιότητας στους μεγαλύτερους ανταγωνιστές τους, την Ισπανία και την Ιταλία, οι οποίοι το συσκευάζουν πολυτελώς και το πωλούν ως δικό τους στις παγκόσμιες αγορές.
Ο Γιώργος Οικονόμου, γενικός διευθυντής του Sevitel, ενός ομίλου εταιρειών ελαιολάδου με έδρα την Αθήνα υποστηρίζει ότι «δεν φταίνε οι κακοί Ισπανοί και Ιταλοί, αλλά η δική μας αδυναμία να προσθέσουμε αξία στο ελληνικό ελαιόλαδο και να το πουλήσουμε».
Το παράδοξο συνεχίζεται και στην εσωτερική αγορά, όπου οι Έλληνες παραδοσιακά αγοράζουμε ελαιόλαδο μεταξύ μας, σε μια άτυπη αγορά, η αξία της οποίας φτάνει τα 500 εκατ. ευρώ το χρόνο.
Το πολύτιμο ελαιόλαδο φτάνει στα σπίτια μας μέσα σε τενεκέδες, χωρίς πολλές φορές να έχει περάσει από επίσημο ποιοτικό έλεγχο, με μόνη πιστοποίηση την διαβεβαίωση του κουμπάρου, του θείου ή του γνωστού, ότι προέρχεται από τις ελιές στο χωριό του.
Ο Εμμανουήλ Γιαννούλης, πρόεδρος της Εθνικής Διεπαγγελματικής Οργάνωσης Ελαιολάδου, υποστηρίζει ότι μέσα από τέτοιες αγοροπωλησίες διοχετεύεται συχνά νοθευμένο ελαιόλαδο, καθώς σε τυχαίους ελέγχους που έγιναν, πάνω από τα δύο τρίτα του δείγματος ελαιολάδου δεν πληρούσε τις απαραίτητες προυποθέσεις.
Αυτό αντιστοιχεί στο 82% των 300.000 τόνων τυπικής ετήσιας παραγωγής ελαιολάδου της Ελλάδας, το οποίο ωστόσο θεωρείται εξαιρετικό παρθένο υψηλής ποιότητας.
Η Χριστίνα Στριμπάκου, ιδιοκτήτρια του LIÁ, ενός βραβευμένου ελαιολάδου υψηλής ποιότητας, είναι μια από τις δεκάδες επιχειρηματίες που θέλει να βάλει τα ελληνικά προϊόντα σε πολυτελεί καταστήματα τροφίμων στο εξωτερικό.
Όμως το γεγονός ότι το ελληνικό ελαιόλαδο συχνά φέρει ξένη ετικέτα αλλοιώνει την ικανότητά του να κατακτήσει την κορυφή στις διεθνείς αγορές.
«Πέρυσι, όταν η ισπανική και η ιταλική παραγωγή μειώθηκε κατά 40% λόγω ακραίων ξηρασιών, η Ελλάδα είχε μια καλή χρονιά με 350.000 τόνους παραγωγής. Όμως αντί να εκμεταλλευτούμε την έλλειψη ιταλικών και ισπανικών προϊόντων και να τοποθετήσουμε το ελληνικό μας ελαιόλαδο στα ράφια των διεθνών σούπερ μάρκετ, απλώς τους βοηθήσαμε να διατηρήσουν τη θέση τους πουλώντας τους το δικό μας χύμα», είπε η Στριμπάκου.
Η προσπάθεια της εδώ και χρόνια να πείσει έστω και λίγους έλληνες παραγωγούς να μην «επενδύουν» στα άμεσα κέρδη αλλά στο μέλλον της παραγωγής και του προιόντος τους, είχε ως αποτέλεσμα το ελληνικό ελαιόλαδο να βρίσκεται ως επώνυμο προϊόν στα ράφια κορυφαίων καταστημάτων όπως το βρετανικό Waitrose.
Κλιματική αλλαγή, κλοπές και νοθείες
Η κλιματική αλλαγή και ο ασυνήθιστα ζεστός καιρός από το φθινόπωρο έχει μειώσει την παραγωγή ελαιολάδου κατά δύο τρίτα φέτος, καθώς ο καρπός της ελιάς είναι αφυδατωμένος.
Τα τελευταία δύο χρόνια η παραγωγή σε όλες τις χώρες της Μεσογείου έχει μειωθεί κατακόρυφα ευνοώντας την εκτόξευση της τιμής του τόσο στις εγχώριες αγορές όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο.
Οι αγρότες στη Ρόδο είδαν το περασμένο καλοκαίρι 50.000 ελαιόδεντρα να καταστρέφονται στις φονικές πυρκαγιές. Οι τιμές του ελαιολάδου —που περιγράφεται από τον Όμηρο ως «υγρός χρυσός»— έχουν διπλασιαστεί σε ένα χρόνο φτάνοντας τις 9.000 ευρώ ανά τόνο.
Εκτός από την κλιματική αλλαγή όμως, οι αγρότες έχουν έρθει αντιμέτωποι και με φαινόμενα κλοπής της παραγωγής τους, με πολλούς να λαμβάνουν μέτρα για να απωθύσουν τους επίδοξους κλέφτες.
Την χαριστική βολή δίνουν οι έμποροι, που για να κάνουν πιο προσιτή την τιμή του ελαιολάδου στα ράφια, το νοθεύον με κακής ποιότητας έλαια αλλοιώνοντας την ποιότητά του αλλά και το ελληνικό brand name.