Ακόμη κι εάν το όνομα της δεν είναι οικείο, σίγουρα είναι το πρόσωπο της. Η λεπτή, ψηλή, με πλούσια μαλλιά στο χρώμα του χαλκού, Ελίζαμπεθ Σίνταλ (1829 - 1862), παρά το γεγονός ότι η ομορφιά της δεν συμβάδιζε με τα πρότυπα της βικτωριανής εποχής, υπήρξε περιζήτητο μοντέλο στην εποχή της, εξού και η μορφή της απαθανατίστηκε σε έργα τέχνης του 19ου αιώνα, με πιο γνωστό, τον πίνακα του Βρετανού Τζον Έβερετ Μιλέ «Οφηλία» (1851-52). Εμπνευσμένο από την τραγική ηρωίδα του σαιξπηρικού «Άμλετ», το έργο απεικονίζει μία νεαρή γυναίκα που επιπλέει στα νερά ενός ποταμού λίγο προτού πνιγεί, με φόντο τις καταπράσινες όχθες.
Η Σίνταλ, που πέθανε πρόωρα, σε ηλικία μόλις 33 ετών, παρότι ζωγράφος και ποιήτρια, παραμένει ευρέως γνωστή ως η μούσα των προραφαηλιτών.
Έκθεση στην Tate Britain του Λονδίνου, με τίτλο «The Rossettis», που επικεντρώνεται στον ζωγράφο Ντάντε Γκάμπριελ Ροσέτι, ο οποίος έγινε σύζυγός της, στην ποιήτρια αδελφή του Κριστίνα και στην ίδια τη Σίνταλ, παρουσιάζει περισσότερα από 30 έργα της -τα περισσότερα που έχουν συγκεντρωθεί σε μία έκθεση τις τελευταίες τρεις δεκαετίες- σε μία προσπάθεια να συστήσει εκ νέου τη ζωή και το έργο της.
Η Σίνταλ ήταν η μοναδική γυναίκα που παρουσίασε έργα της σε έκθεση με τους προραφαηλίτες το 1857, το βραχύβιο αλλά άκρως μυθοποιημένο κίνημα, το οποίο σχηματίστηκε το 1848 με στόχο να τιμήσει την ιταλική πρώιμη Αναγέννηση.
Και παρόλο που έγινε αργότερα γνωστή ως μοντέλο -ποζάροντας για τον Ροσέτι (έγινε μούσα και αποκλειστικό μοντέλο του κι εκείνος την απεικόνισε σχεδόν σε όλα τα πρώιμα έργα του που απεικόνιζαν γυναίκες), τον Τζον Έβερετ Μιλέ και άλλους καλλιτέχνες -μελετητές και επιμελητές στρέφουν τώρα την προσοχή στα σωζόμενα έργα της, περί τα 60 σχέδια και μια χούφτα πίνακες, μεταξύ αυτών και κάποια χαμένα που παρουσιάζονται για πρώτη φορά στην Tate μέσα από φωτογραφίες που τραβήχτηκαν μετά τον θάνατό της.
Τα θέματα της είναι συχνά συναισθηματικά φορτισμένες σκηνές εμπνευσμένες από την ποίηση, όπως στην περίπτωση του πίνακα «Lady Clare», που βασίζεται σε μια μπαλάντα του Βρετανού ποιητή Άλφρεντ Τένισον στην οποία η «ηρωίδα» ανακαλύπτει ότι η ζωή της ήταν ψέμα, ενώ σε ένα άλλο έργο, με τίτλο «The Macbeths», η Σίνταλ ζωγραφίζει τον εαυτό της και τον Ροσέτι ως το ζευγάρι των Μάκβεθ που οδηγείται στην τρέλα από την προφητεία.
Τα περισσότερα έργα της είναι υδατογραφίες και σχέδια. Η μοναδική γνωστή ελαιογραφία της -μια λεπτεπίλεπτη αυτοπροσωπογραφία σε κυκλικό καμβά -είναι μεταξύ αυτών που χάθηκαν στον χρόνο.
Στην περίπτωση της, η πορεία προς την αναγνώριση του έργου της, δεν είναι μία ευδιάκριτη ευθεία. Η επιμελήτρια Jan Marsh -σημείωμα της οποίας περιλαμβάνεται στον κατάλογο της έκθεσης- είχε, ήδη από τη δεκαετία του 1980, οπότε και άρχισαν οι πρώτες σοβαρές νύξεις περί αναθεώρησης όσον αφορά το έργο των γυναικών καλλιτεχνών, χαρακτηρίσει τη Σίνταλ βασικό μέλος των προραφαηλιτών.
Ωστόσο, οι μύθοι και οι παρανοήσεις για τη ζωή της εξακολουθούν να υφίστανται.
«Πολλές από τις ιστορίες που λέγονται για την Ελίζαμπεθ δεν είναι στην πραγματικότητα ιστορίες για την Ελίζαμπεθ, είναι ιστορίες για τον Ντάντε Γκάμπριελ: τον έρωτά του και την έμπνευση του, και την Ελίζαμπεθ που δημιούργησε στα ποιήματά του και τους πίνακες του. Οπότε εκείνη επισκιάζεται με πολλούς διαφορετικούς τρόπους», εξηγεί η επιμελήτρια της Tate, Carol Jacobi, σημειώνοντας το γεγονός ότι πολλά από όσα είναι γνωστά για τη Σίνταλ προέρχονται από τις βιογραφίες του Ροσέτι. «Νομίζω ότι είναι ακόμα πολύ δύσκολο να προσεγγίσει κανείς το πραγματικό πρόσωπο», προσθέτει.
Στην κυρίαρχη αφήγηση βασίστηκαν άλλωστε, από τη μίνι σειρά του BBC το 2009 για τους Ροσέτι με τίτλο «Desperate Romantics», μέχρι τη δραματική ταινία του 1967 για τον Ντάντε Γκάμπριελ, «Κόλαση του Δάντη», σε σκηνοθεσία Κεν Ράσελ.
Παρά το γεγονός ότι είχε αρκετούς μήνες φοίτησης σε σχολή καλών τεχνών, ο μύθος ότι απλά την ανακάλυψαν οι προραφαηλίτες ενώ εργαζόταν σε ένα κατάστημα καπέλων επιμένει σταθερά. Τα προβλήματα υγείας και οι αναφορές περί εθισμού στα οπιούχα είναι επίσης πιθανότατα μεγαλοποιημένα (η εύθραυστη υγεία ήταν ένα έμφυλο σημαίνον της βικτωριανής εποχής, και το λάβδανο θεωρούνταν η θεραπεία για όλα -από αναλγητικό μέχρι φάρμακο για την αντιμετώπιση της αϋπνίας).
Ακόμη και ο θάνατός της -για τον οποίο υπάρχουν εικασίες ότι πρόκειται για αυτοκτονία- παραμένει ασαφής. Η Marsh γράφει ότι η Σίνταλ μάλλον πέθανε από υπερβολική δόση οπιούχων ενώ βρισκόταν σε επιλόχεια κατάθλιψη καθώς η κόρη της γεννήθηκε νεκρή, αλλά ότι υπάρχουν ελάχιστα συγκεκριμένα στοιχεία που να βεβαιώνουν ότι ήταν εθισμένη.
Και ενώ πολλοί ιστορικοί τέχνης θεωρούν ότι το έργο της είναι επηρεασμένο σε μεγάλο βαθμό από τον σύζυγό της, η Jacobi υποστηρίζει ότι συχνά δούλευαν μαζί και πως δανειζόταν κι εκείνος πολλές ιδέες από την Ελίζαμπεθ.
Μέσα από την έκθεση «The Rossettis», η Jacobi θα ήθελε να παρουσιάσει την πραγματική αφήγηση για τη Σίνταλ: Μια γυναίκα της εργατικής τάξης που έγινε ζωγράφος και ποιήτρια σε μια άκρως περιοριστική εποχή για ένα πρόσωπο του φύλου και της κοινωνικής της θέσης. Το έργο της, όπως και πολλών γυναικών δημιουργών, δεν παρουσιάστηκε ποτέ από τα mainstream ιδρύματα -τη Βασιλική Ακαδημία Τεχνών, εκείνη την εποχή -και στην πραγματικότητα, επαναστάτησε ενάντια στα γούστα τους. Ζωγράφιζε με τον δικό της τρόπο, ως επί το πλείστον αυτοδίδακτη -αυτή είναι η ιστορία ενός σύγχρονου καλλιτέχνη», καταλήγει.
Η έκθεση διαρκεί έως τις 24 Σεπτεμβρίου 2023.
Με πληροφορίες από cnn.com, Tate Britain