Για τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, η χρήση της νέο-οθωμανικής ρητορικής ως γνώμονα επεξήγησης του προσανατολισμού της εξωτερικής πολιτικής της Άγκυρας μάλλον δεν έχει αποδώσει ιδιαίτερους καρπούς.
Προς το παρόν, δεν κατάφερε να αναδείξει την Τουρκία ως διάδοχο κατάσταση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ούτε επί του γεωγραφικού πεδίου των ”συνόρων της καρδιάς”, ούτε επί του Ισλαμικού κόσμου, ούτε επί των Αράβων. Εξού και η πραγματιστική στροφή προς τη Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, την Αίγυπτο, το Ισραήλ, ίσως και τη Συρία του Άσαντ.
Οι συναντήσεις με τους ηγέτες κρατών τους οποίους μέχρι πρόσφατα η τουρκική κυβέρνηση, ακόμα και ο ίδιος ο Ερντογάν, χαρακτήριζαν με αποστροφή, αποδεικνύουν ότι δεινής ανάγκης ουδέν ισχυρότερον. Ειδικότερα όταν η ανάγκη είναι και οικονομική και προϋπάρχει μιας σημαντικότατης εκλογικής αναμέτρησης. Από την οποία εξαρτάται η πολιτική αλλά πιθανόν και η φυσική επιβίωση του τούρκου ηγέτη, όπως και η εδραίωση του, ως ο άλλος μεγάλος ανήρ της Τουρκίας, δίπλα στον Κεμάλ Ατατούρκ.
Ας σημειωθεί ότι μετά την εκλογική αναμέτρηση του Ιουνίου του 2023, ακολουθούν οι εορτασμοί για τα εκατοντάχρονα της ιδρύσεως του τουρκικού κράτους τον Οκτώβριο του ίδιου χρόνου. Θα μπορούσε εύκολα να αποδεχθεί ο Ερντογάν να βρίσκεται άλλος στην εξέδρα των εορτασμών; Εξ ανάγκης, λοιπόν, πείθονται μέχρι κι οι θεοί.
¨Όμως, πέραν του επείγοντος, υπάρχει βέβαια και το σημαντικό. Η αποκατάσταση των σχέσεων μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ, μετά από τέσσερα χρόνια διπλωματικού κενού, είναι απότοκο μιας συγκεκριμένης γεωπολιτικής προσέγγισης που αποσκοπεί στην ομαλοποίηση των σχέσεων της Άγκυρας με τους περιφερειακούς δρώντες στην Ανατολική Μεσόγειο.
Η Τουρκία ανοίγει τον γεωπολιτικό της χώρο και πρέπει να διασφαλίσει τα νώτα της. Παίζει πλέον στην Ευρασία, με επιδιώξεις που φτάνουν μέχρι το το Ναγκόρνο Καραμπάχ και το Αφγανιστάν αλλά και σε διεθνές επίπεδο με το διαμεσολαβητικό ρόλο που ανέλαβε μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας ως προσπάθεια για την επίλυση της παγκόσμιας επισιτιστικής κρίσης.
Αντιλαμβάνεται την αλλαγή στο ισοζύγιο δυνάμεων στη Μέση Ανατολή μετά τις Συμφωνίες του Αβραάμ οι οποίες εξομάλυναν τις σχέσεις του Ισραήλ με τον Αραβικό κόσμο, είτε θεσμικά είτε έστω ανεπίσημα, παραμερίζοντας το αγκάθι του παλαιστινιακού.
Μελετά τις ζυμώσεις που γίνονται, εις γνώση των Αμερικανών, με πρωτεργάτες το Ισραήλ και τη Σαουδική Αραβία για τη δημιουργία ενός νέου περιφερειακού σχηματισμού ασφάλειας, με κύριο αντίπαλο και προσανατολισμό την Σιιτική θεοκρατία του Ιράν.
Συνειδητά γνωρίζει ότι δεν μπορεί να απομονωθεί από τους μεγάλους (και πλούσιους) παίκτες της περιοχής μας, όσο κι αν επωφελείται από τη σχέση της με την Τεχεράνη και την Μόσχα.
Η Άγκυρα πλέον μιλά και διακηρύττει πως θέλει να συνεργαστεί με όλους. Πλην βεβαίως της Ελλάδας και της Κύπρου. Διότι όσο κι αν εμείς προσπαθούμε να δούμε την επαναπροσέγγιση της Τουρκίας με φιλικές προς εμάς χώρες ως ένα παίγνιο που δεν έχει κατά ανάγκη μηδενικό άθροισμα, μάλλον δεν ισχύει το ίδιο για την αντίληψη της τουρκικής πλευράς.
Παρόλα ταύτα, οι δεσμοί μεταξύ Κυπριακής Δημοκρατίας-Ισραήλ, όπως, επίσης, οι δεσμοί Ελλάδας-Ισραήλ, έχουν πλέον μπει σε μια τροχιά εμβάθυνσης και σύμπλευσης σημαντικών στρατηγικών συμφερόντων, η οποία βασίζεται, επιπρόσθετα, σε σχέσεις εμπιστοσύνης και συμπλέουσας αντίληψης.
Με τον νυν ισραηλινό πρωθυπουργό, κ. Λαπίντ, να επιβεβαιώνει την «άρρηκτη συνεργασία» μεταξύ των χωρών μας, η οποία δεν βασίζεται μόνο στο θεσμικό πλαίσιο της Τριμερούς αλλά και τις κοινές αξίες και αρχές που τη διέπουν.
Δεν είναι τυχαίο ότι πρόσφατα σε κυπριακό έδαφος διεξάχθηκε μια πρωτοφανής σε έκταση στρατιωτική άσκηση του Ισραηλινού στρατού εκτός των κρατικών του συνόρων, ενώ ναυτικές ασκήσεις διεξήχθησαν πρόσφατα και στον ελληνικό θαλάσσιο χώρο από το Ισραηλινό ναυτικό, παρά τη δυσαρέσκεια της Άγκυρας.
Η μόλις προ λίγων ημερών επίσκεψη του Κύπριου ΥΠΑΜ , κ. Πετρίδη, στο Ισραήλ και οι αποκλειστικές πληροφορίες της εφημερίδας Καθημερινής για την αγορά του εναέριου συστήματος “Iron Dome” από την Κυπριακή Δημοκρατία, οι οποίες μέχρι τώρα δεν έχουν διαψευστεί, είναι ενδεικτικές στρατιωτικών σχέσεων με σχετική δυσκολία απεμπλοκής.
Η χρονική συγκυρία της διεξαγωγής και της δημοσιοποίησης των πιο πάνω θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως πιθανή προετοιμασία του εδάφους σε Ελλάδα και Κύπρο για την Τουρκο-Ισραηλινή επαναπροσέγγιση από τη μεριά των Ισραηλινών, δηλαδή ως κίνηση damage control και μετριασμού των αρνητικών εντυπώσεων. Κάτι στο οποίο θα μπορούσε να αποδοθεί θετικό πρόσημο ως προς τη σημασία που αποδίδεται στις σχέσεις με Ελλάδα και Κύπρο από τη γείτονα χώρα.
Παράλληλα, ανησυχίες για τη μελλοντική σχέση των μελών της Τριμερούς προκύπτουν από την ανεπίσημη πληροφόρηση αναφορικά με συζητήσεις για τη δημιουργία ενός Τουρκο-Ισραηλινού αγωγού μεταφοράς ενέργειας, ως έργο κοινού ενδιαφέροντος που προωθείται από συγκεκριμένους επιχειρηματικούς κύκλους. Όμως, Ισραηλινοί εμπειρογνώμονες έχουν ήδη τονίσει ότι ένας τέτοιος αγωγός αποτελεί σημαντική και μακροχρόνια δέσμευση, η οποία δεν μπορεί να προκύψει άμεσα όσο οικονομικά επικερδής ή βιώσιμη μπορεί να αποδειχτεί ως λύση εις βάρος άλλων προτάσεων. Γιατί ακριβώς σε πολιτικό επίπεδο κυριαρχεί ακόμη μια έλλειψη ισραηλινής εμπιστοσύνης προς την Τουρκία, υπάρχει έλλειμμα πολιτικού κεφαλαίου το οποίο να μπορεί να εξαργυρωθεί από την Άγκυρα προς αυτή την κατεύθυνση.
Ταυτόχρονα, για να τοποθετήσουμε την ενεργειακή εξίσωση της περιοχής μας στο πλαίσιο των σημερινών πραγματικοτήτων και αναγκών της αγοράς, ας θυμηθούμε ότι τόσο η ΕΕ, δια στόματος Ούρσουλας φον ντερ Λάιεν, όσο και η Αμερικανική κυβέρνηση, δια στόματος Βικτώριας Νούλαντ, τόνισαν τα προτερήματα της δημιουργίας υποδομών για LNG, από άποψη κόστους αλλά και από άποψη ετοιμότητας σε βάθος χρόνου, σε αντίθεση με τις χρονοβόρες διαδικασίες που απαιτούνται για τη δημιουργία ενός οποιουδήποτε αγωγού.
Ως αντιστάθμισμα των πιο πάνω δεν πρέπει βεβαίως να υπάρχει ο εφησυχασμός, γιατί η πιθανότητα κατασκευής ενός αγωγού που ενώνει Ισραήλ και Τουρκία, ίσως και με την προσθήκη του Λιβάνου (δύσκολο αλλά οι φήμες επιμένουν) θα απαιτήσει την συναίνεση της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Και ενός τέτοιου είδους συναίνεση θα προϋπόθετε τη λύση του κυπριακού προβλήματος ή αντιστοίχως, πιέσεις προς την ελληνοκυπριακή πλευρά για κινήσεις ”καλής θέλησης” προς την Άγκυρα που θα οδηγούσαν στη λύση του κυπριακού δια μέσω μιας εξελικτικής πορείας με βάση εκκίνησης τα ενεργειακά. Με ό,τι μπορεί να συνεπάγεται αυτό. Διότι ο φίλος του φίλου μας δύσκολα μπορεί να μετατραπεί εν μία νυκτί και σε δικό μας φίλο.