Σε μια ανακάλυψη που έγινε την κατάλληλη στιγμή για την εβραϊκή γιορτή Χανουκά, αρχαιολόγοι και άλλοι επιστήμονες της Αρχής Αρχαιοτήτων του Ισραήλ (IAA) και του Πανεπιστημίου του Τελ Αβίβ (TAU) ανακάλυψαν 16 από τα παλαιότερα κεραμίδια στέγης στη Γη του Ισραήλ που συνδέονται με την ιστορία της γιορτής των Φώτων. Τα ευρήματα χρονολογούνται στην εποχή του αρχαίου Έλληνα Σελευκίδη βασιλιά Αντίοχου Δ’.
Η ανακάλυψη έγινε στο Εθνικό Πάρκο της Πόλης του Δαβίδ, που περιβάλλει τα τείχη της Παλιάς Πόλης της Ιερουσαλήμ. Μέχρι τώρα, ελάχιστα στοιχεία της παρουσίας των Ελλήνων Σελευκιδών είχαν ανακαλυφθεί στην Ιερουσαλήμ.
Χανουκά σημαίνει «αφιέρωση» στα εβραϊκά και τιμά την αναστύλωση του Ιερού Ναού (του Δεύτερου Ναού) της Ιερουσαλήμ, την εποχή της Εξέγερσης των Μακκαβαίων κατά των Σελευκιδών, οι οποίοι προσπάθησαν να αναγκάσουν τον λαό του Ισραήλ να δεχτεί τον ελληνικό πολιτισμό και τις ελληνικές πεποιθήσεις αντί για τις εβραϊκές παραδόσεις και τη μονοθεϊστική πίστη.
Τα 16 θραύσματα κεραμικών πλακιδίων, της ελληνιστικής περιόδου του δεύτερου αιώνα π.Χ., ανακαλύφθηκαν κατά τη διάρκεια αρχαιολογικής ανασκαφής σε χώρο στάθμευσης δίπλα στην αρχαία πόλη του Δαβίδ, σύμφωνα με τον κρατικό αρχαιολογικό φορέα.
Τα ευρήματα θα παρουσιαστούν στο κοινό κατά το συνέδριο της Ισραηλινής Αρχής Αρχαιοτήτων (η είσοδος είναι ελεύθερη για το κοινό), με τίτλο ”Εκείνες τις μέρες εκείνη την εποχή - Οι Ασμοναίοι έρχονται”, το οποίο θα πραγματοποιηθεί τη Δευτέρα 11 Δεκεμβρίου.
Τα κεραμίδια οροφής εφευρέθηκαν στην Ελλάδα ήδη από τον έβδομο αιώνα π.Χ. Η ανθεκτικότητά τους και η αντοχή τους στο νερό, ειδικά στο νερό της βροχής, τα έκανε δημοφιλή στις γειτονικές περιοχές - αν και χρειάστηκε να περάσουν 500 χρόνια μέχρι να αρχίσουν να εμφανίζονται στη γη του σημερινού Ισραήλ.
Είναι πολύ πιθανό ότι το πρόσωπο που τα έφερε στο Ισραήλ δεν ήταν άλλο από τον Αντίοχο Δ′ τον Επιφανή - γνωστό σε όλους μας από την ιστορία της Χανουκά. Εκπρόσωποι του βασιλιά των Σελευκιδών, Αντίοχου Δ’, ο οποίος βασίλευε σε μια τεράστια επικράτεια, από τη Συρία έως την Περσία, έφεραν τη γνώση και την παράδοση της κατασκευής κεραμοσκεπών από τη Συρία που ελέγχονταν από τους Σελευκίδες.
Σύμφωνα με τα Βιβλία των Μακκαβαίων, το 168 π.Χ., ο Αντίοχος Δ΄ ανέλαβε στρατιωτική εκστρατεία στην Ιερουσαλήμ, η οποία οδήγησε στο ξέσπασμα της περίφημης εξέγερσης των Μακκαβαίων. Προκειμένου να εδραιώσει τον έλεγχό του στην πόλη, ο Αντίοχος κατασκεύασε ένα πανίσχυρο φρούριο που ήταν γνωστό ως ”Άκρα”.
Οι Έλληνες στρατιώτες που διέμεναν στο φρούριο συνέχισαν να κυβερνούν την πόλη μετά τον καθαρισμό του Ναού της Ιερουσαλήμ από τους Μακκαβαίους και σύμφωνα με τις περιγραφές στα βιβλία των Μακκαβαίων και στα μεταγενέστερα γραπτά του Ιώσηπου Φλαβίου, το φρούριο έκανε τη ζωή των Εβραίων κατοίκων δύσκολη. Παρά τις διάφορες περιγραφές του φρουρίου, η ακριβής θέση του μέσα στην πόλη παραμένει ακόμη θέμα συζήτησης μεταξύ των μελετητών.
Τα αρχιτεκτονικά ευρήματα που αποκαλύφθηκαν τα τελευταία χρόνια ενισχύουν τη θεωρία ότι το φρούριο βρισκόταν στο λόφο της πόλης του Δαβίδ, σύμφωνα με την Αγιάλα Ζιλμπερστάιν του ΙΑΑ και του Πανεπιστημίου του Τελ Αβίβ. Η ανακάλυψη των κεραμιδιών στέγης αποτελεί πρόσθετη απόδειξη της ελληνιστικής παρουσίας στην πόλη του Δαβίδ, που χαρακτηρίζεται από ξένες κατασκευαστικές παραδόσεις.
«Τα κεραμίδια ήταν πολύ σπάνια στην περιοχή μας κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου και ήταν ξένα προς τις τοπικές κατασκευαστικές παραδόσεις, γεγονός που υποδηλώνει ότι η τεχνική της χρήσης κεραμιδιών για τη στέγαση τμημάτων ενός πύργου ή μιας κατασκευής μέσα στο διάσημο αυτό φρούριο μεταφέρθηκε από περιοχές που ελέγχονταν από Έλληνες ηγεμόνες», δήλωσε η ίδια.
«Μέχρι τώρα, είχαμε ελάχιστες υλικές αποδείξεις για την παρουσία των Ελλήνων της Σελευκιδικής Αυτοκρατορίας στην Ιερουσαλήμ», δήλωσε ο Φίλιπ Βουκοσάβοβιτς του ΙΑΑ. «Τα κεραμίδια που ανακαλύφθηκαν στην Πόλη του Δαβίδ παρέχουν απτά απομεινάρια της παρουσίας των Ελλήνων της Σελευκιδικής Αυτοκρατορίας στην περιοχή, συνδέοντάς μας με την ιστορία της Χανουκά».
Πρόσωπο με πρόσωπο με τον Αντίοχο 2.200 χρόνια μετά τη Χανουκά
«Είναι πολύ συναρπαστικό που συναντάμε τον ηγεμόνα των Σελευκιδών Αντίοχο Δ′ ”πρόσωπο με πρόσωπο”, σχεδόν 2.200 χρόνια μετά τα γεγονότα του Χανουκά», είπε ο Φίλιπ Βουκοσάβοβιτς.
Ενώ το κλίμα και οι σχετικά χαμηλές βροχοπτώσεις στο Ισραήλ δεν δικαιολογούσαν τη χρήση κεραμιδιών για στέγες, ο Αντίοχος επέλεξε παρόλα αυτά να τα χρησιμοποιήσει, πιθανώς για πολιτιστικούς λόγους και για να κάνει μια δήλωση, εισάγοντας ελληνικό μνημειακό υλικό πολιτισμό στη χώρα σε μικρή απόσταση από τον εβραϊκό ναό, είπαν οι ερευνητές.
Με την κατάρρευση της κυριαρχίας των Σελευκιδών και την άνοδο των Ασμοναίων, τα κεραμίδια εξαφανίστηκαν από την Ιερουσαλήμ, μέχρι την άφιξη των Ρωμαίων κατακτητών.
«Είναι ενδιαφέρον να ανακαλύπτουμε ότι τα κεραμίδια στέγης αποτελούσαν ένα τυπικό στοιχείο στέγης σε όλο τον κόσμο, αν και ο σχεδιασμός, το σχήμα και το μέγεθός τους εξελίχθηκαν με την πάροδο των αιώνων- είναι εκπληκτικό πώς ένα τόσο καθημερινό αντικείμενο μπορεί να μας διδάξει τόσα πολλά», δήλωσε ο διευθυντής του ΙΑΑ Ελι Εσκουσίντο.
Πηγή: Τhe Jerusalem Post