Στην καρδιά των Βαλκανίων, σχεδόν στις όχθες της Οχρίδας, υπάρχει ένα μικρό χωριό, που παρότι βρίσκεται στην επικράτεια της Βόρειας Μακεδονίας και πολύ κοντά στα σύνορα με την Αλβανία, έχει ανακυρηχθεί «Ανεξάρτητη Δημοκρατία» έχοντας δικό της διαβατήριο, σημαία και νόμισμα.
Οι μόλις 2.400 κάτοικοι του χωριού Βεβτσάνι διεκδίκησαν την ανεξαρτησία τους τρεις φορές, τα τελευταία 50 χρόνια, από δύο διαφορετικές χώρες.
Η Ιστορία του χωριού
Το 1987, ζήτησαν για πρώτη φορά να αποσχιστούν από τη Γιουγκοσλαβία. Το 1991, το χωριό αυτοανακηρύχτηκε ανεξάρτητη δημοκρατία, 11 μόλις ημέρες αφότου η πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας (όπως ονομαζόταν προηγουμένως η Βόρεια Μακεδονία) είχε κηρύξει την ανεξαρτησία της μετά τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας.
Το 2002, το ελευθεριακό πνεύμα της «Δημοκρατίας του Βεβτσάνι» αναβίωσε από τους ντόπιους ως ένα μικρό έθνος στην καρδιά των Βαλκανίων προσελκύοντας τουρίστες λόγω της άγριας ομορφιάς του και της επαναστατικής του κουλτούρας.
Οι ντόπιοι καμαρώνουν για το γεγονός οτι το χωριό τους παρέμεινε αδούλωτο στο πέρασμα των αιώνων. Παρότι βρίσκεται μόλις 20 λεπτά με το αυτοκίνητο από τη Στρούγκα, τη μεγαλύτερη πόλη στη βόρεια όχθη της λίμνης Οχρίδας, ο απομονωμένος και αδιαπέραστος ορεινός όγκος της Jablanica διασφαλίζει στους κάτοικοι απόλυτη αυτονομία.
Από τους Οθωμανούς στην κομμουνιστική Γιουγκοσλαβία
Το Βεβτσάνι ήταν ονομαστό μέρος της Ρωμαϊκής, Βυζαντινής και Οθωμανικής αυτοκρατορίας πριν περιέλθει στη δικαιοδοσία του Βασιλείου της Σερβίας, της κομμουνιστικής Γιουγκοσλαβίας και τώρα της Βόρειας Μακεδονίας.
Οι κάτοικοι έχουν καταφέρει να διατηρήσουν ζωντανό τον πολιτισμό και την ορθόδοξη πίστη τους από την Οθωμανική εποχή έως και σήμερα, σε μια περιοχή που όλα τα γύρω χωριά είναι μουσουλμανικά.
Από τα τέλη του 14ου αιώνα έως το 1912, η περιοχή περιήλθε στην κυριαρχία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, με πρωτεύουσά την Κωνσταντινούπολη. Περίπου το 33% του πληθυσμού της Βόρειας Μακεδονίας αναγνωρίζεται πλέον ως μουσουλμάνοι, με την οθωμανική κληρονομιά να είναι ιδιαίτερα ισχυρή στη βορειοδυτική περιοχή που συνορεύει με την Αλβανία και το Κοσσυφοπέδιο, δύο χώρες με μουσουλμανική πλειοψηφία.
Ενας ορθόδοξος θύλακας
Το Βεβτσάνι είναι ουσιαστικά ένας ορθόδοξος χριστιανικός θύλακας σε μια μουσουλμανική περιοχή.
Η εκκλησία του Αγίου Νικολάου χρονολογείται από το 1824 και διαθέτει χειροποίητες τοιχογραφίες και που διασώθηκαν καθώς το χωριό είχε σημαντικές θρησκευτικές ελευθερίες την περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ωστόσο, οι ορθόδοξες εκκλησίες έπρεπε να έχουν σκαλιά που κατέβαιναν κάτω από το έδαφος, που συμβόλιζε ότι ο Χριστιανισμός ήταν μια θρησκεία κάτω από το Ισλάμ.
Στη διάρκεια της κομμουνιστικής εποχής, η κυβέρνηση της Γιουγκοσλαβίας προσπάθησε να σταματήσει τις παραδόσεις. Δεν επέτρεπε τους παραδοσιακούς γάμους και τις βαφτίσεις, γεγονός που οδήγησε τους κατοίκους να τις συνεχίσουν αλλά στα κρυφά.
Οι ντόπιοι, μιλούν μια μοναδική σλαβική διάλεκτο που δεν υπάρχει πουθενά αλλού στη χώρα ενώ κάθε Ιανουάριο, το χωριό φιλοξενεί ένα καρναβάλι 1.400 ετών που προσελκύει χιλιάδες επισκέπτες από όλα τα Βαλκάνια για να δουν γλεντζέδες ντυμένους με περίτεχνες στολές και μάσκες.
Μια πηγή που προκάλεσε επανάσταση
Στο κέντρο του χωριού, περνώντας μια γέφυρα και προχωρώντας στην όχθη του ποταμού , υπάρχει μια φυσική πηγή, που θεωρείται το πιο σημαντικό μέρος του πολιτισμού και της ιστορίας του τόπου.
Η πηγή ήταν κρυμμένη μέσα σε μια σκοτεινή σπηλιά, αλλά η είσοδος ήταν κατάφυτη και καταπράσινη όπου το νερό της πηγής έρεε στην κοίτη του ποταμού. Σχεδόν όλοι οι εορτασμοί και οι τελετουργίες πραγματοποιούνται εδώ. Γι′ αυτό οι άνθρωποι ενοχλήθηκαν τόσο πολύ όταν η γιουγκοσλαβική κυβέρνηση προσπάθησε να πάρει το νερό.
Τον Μάιο του 1987, ο λαός του Βεβτσάνι ξεσηκώθηκε σε ένδειξη διαμαρτυρίας ενάντια στα σχέδια της γιουγκοσλαβικής κυβέρνησης να διοχετεύσει το νερό της πηγής στις βίλες που χτίζονται δίπλα στη λίμνη Οχρίδα για την κομμουνιστική ελίτ.
Σε απάντηση, το χωριό πέρασε εκείνο το καλοκαίρι χτίζοντας οδοφράγματα, διαμαρτυρόμενοι και απειλώντας οτι θα αποσχιστούν ως «Ανεξάρτητη Δημοκρατία του Βεβτσάνι».
Η απάντηση της κυβέρνησης ήταν σκληρή και η ειδική αστυνομία οπλισμένη με ρόπαλα στάλθηκε για να τερματίσει την εξέγερση. Όμως, η κυβέρνηση αναγκάστηκε να υποχωρήσει και η εξέγερση του Βεβτσάνι έγινε μια από τις πρώτες επιτυχημένες περιπτώσεις μαζικής αντίστασης κατά της γιουγκοσλαβικής κυβέρνησης.
Πολλοί από τους πολίτες του Βεβτσάνι συνέχισαν να διαδηλώνουν συνεχώς για τα επόμενα τέσσερα χρόνια στα Σκόπια και στο Βελιγράδι σε μια συνεχή προσπάθεια να λογοδοτήσουν οι αρχές για συλλήψεις και τραυματισμούς εκείνης της περιόδου.
Η πορεία προς την ανεξαρτηρία
Όταν το 1991 άρχισαν να γίνονται δημοψηφίσματα για την ανεξαρτησία των περιοχών της Γιουγκοσλαβίας, οι κάτοικοι του ανακοίνωσαν οτι διεκδικούν κι αυτοί την ανεξαρτησία τους από την Γιουγκοσλαβία αλλά και τη Βόρεια Μακεδονία
Στις 8 Σεπτεμβρίου 1991, η Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Μακεδονίας κήρυξε την ανεξαρτησία της από τη Γιουγκοσλαβία και έγινε Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας. Μη ικανοποιημένοι με τη νέα κυβέρνησή τους, στις 19 Σεπτεμβρίου 1991, η πόλη ανακήρυξε σχεδόν ομόφωνα ανεξάρτητη δημοκρατία, με μόλις 36 από τους 2.000 ντόπιους να ψηφίζουν κατά της πρότασης.
Η Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας δεν αναγνώρισε ποτέ την ειρηνική προσπάθεια του Βεβτσάνι για ανεξαρτησία, αλλά δεδομένου ότι η κυβέρνησή είχε πολλά προβλήματα με ένοπλες αλβανόφωνες ομάδες στα σύνορά της με την Αλβανία, αποδέχθηκε τελικά το αίτημα για αυτονομία.
Από το 1994, το χωριό είναι και επίσημα αυτόνομο. Έκτοτε, η περιοχή έφτιαξε τοπικά διαβατήρια, τύπωσε νομίσματα και διαφήμισε σε τουριστικούς οδηγούς την περιοχή ως «Ανεξάρτητη Δημοκρατία του Βεβτσάνι».
Το επόμενο βήμα, όπως λένε οι κάτοικοι, είναι η δημιουργία τελωνείων στα σύνορα του χωριού όπου θα σφραγίζονται τα διαβατήρια τους.