Στην υποσαχάρια Αφρική έχω ταξιδέψει κι άλλες φορές. Τα ηλιοβασιλέματα στην έρημο, τα άγρια, άνυδρα τοπία, το σαφάρι, τα ζώα, οι άνθρωποι, οι φυλές της είναι από μόνα τους μια εμπειρία που κάνει αυτά τα ταξίδια μοναδικά. Όμως για την Ουγκάντα και την Ρουάντα δεν ήξερα πολλά, πέρα από την ταινία γορίλες στην ομίχλη και τον εμφύλιο της Ρουάντα. Τα τοπία που αντίκρυσα εκεί ομολογουμένως δεν τα περίμενα και με εξέπληξαν πολύ ευχάριστα. Δύο χώρες καταπράσινες, εύφορες, με ατελείωτες φυτείες μπανάνας και τσαγιού, με χαμογελαστούς και φιλόξενους ανθρώπους, ασφαλείς, ακόμα αναλλοίωτες από τον τουρισμό και τελείως διαφορετικές από τα ξερά τοπία που συναντά κανείς σε άλλες αφρικανικές χώρες. Ένας παράδεισος με χρώματα, πολύχρωμα μοναδικά πουλιά, άγρια ζώα και πολύ καλές τουριστικές υποδομές με όλες τις ανέσεις.
Φτάσαμε στην Καμπάλα, την πρωτεύουσα της Ουγκάντα, αργά το βράδυ και διανυκτερεύσαμε σε ένα πολύ γραφικό ξενοδοχείο τριγυρισμένο από κήπο με μπανανιές. Το πρώτο καλωσόρισμα ήταν εξωτικό και θερμό και θα μας συνόδευε καθόλη τη διάρκεια της διαμονής μας. Σε αυτά τα οδοιπορικά ο προορισμός δεν έχει μεγάλη σημασία. Η διαδρομή προς τον προορισμό είναι αυτή που έχει αξία. Ξεκινώντας την επόμενη μέρα για τον εθνικό πάρκο Μπούρου, σε μια διαδρομή επτά ωρών, το τοπίο και οι εικόνες είναι καθηλωτικές.
Δεξιά και αριστερά του δρόμου οι αγορές πλημμυρίζουν από κόσμο, μια οχλαγωγία δίχως τέλος, μια πολύχρωμη θάλασσα ανθρώπων, υπαίθριων αγορών που πουλούν από φρούτα, λαχανικά, κρέατα μέχρι στρώματα, παπούτσια, λάστιχα. Γυναίκες με πολύχρωμα αφρικανικά φουστάνια και καλάθια γεμάτα μπανάνες στο κεφάλι και με τα μωρά τους δεμένα σε μαντήλες στην πλάτη, περπατούν πλάι πλάι.
Άνδρες οδηγούν ξεχαρβαλωμένα ποδήλατα φορτωμένα με ξύλα, ανανάδες, μπανάνες, γλυκοπατάτες και οτιδήποτε άλλο μπορεί να φανταστεί κανείς.
Μηχανάκια στριμωγμένα με δυο, τρία, καμία φορά και περισσότερα παιδιά στοιβαγμένα σαν σαρδέλες το ένα σχεδόν πάνω στο άλλο που για κάποιο περίεργο λόγο σου έδιναν μια αίσθηση άνεσης, χαράς και περηφάνιας που είχαν ένα μεταφορικό μέσο να κινούνται.
Μια θάλασσα παιδάκια με κοντά ξεθωριασμένα και σκισμένα σορτσάκια ή φουστανάκια, ξυπόλητα τις περισσότερες φορές ή στην καλύτερη περίπτωση με λαστιχένια χρωματιστά κίτρινα πέδιλα, παίζουν ανέμελα στις άκρες του αυτοκινητοδρόμου ή λίγα μέτρα πιο πέρα στα χώματα, με πλαστικές ξεφουσκωμένες μπάλες ή με σαμπρέλες από ρόδες ποδηλάτων που τις σπρώχνουν και τρέχουν από πίσω τους ξεφωνίζοντας από ευτυχία. Παιδικές φωνούλες που μας χαιρετούσαν διαρκώς στα αγγλικά (γλώσσα που μαθαίνουν στο σχολείο), έβγαιναν στις άκρες του δρόμου και μας φώναζαν hello, bye bye, κουνώντας ρυθμικά τα χεράκια τους χαρίζοντας μας το πιο ζεστό και αληθινό χαμόγελο του κόσμου.
Συγκλονιστικές εικόνες που σχεδόν δεν χωρούν στο μυαλό και τα λόγια είναι λίγα για να τις περιγράψει κανείς. Με αυτή τη φασαρία και την ασταμάτητη κίνηση ανθρώπων που περπατούν από το ένα μέρος στο άλλο, όσο μακριά κι αν είναι αυτό, δεν αισθανθήκαμε στιγμή μόνοι. Οδοιπορούσαμε μαζί τους στο μαργαριτάρι της Αφρικής όπως την αποκαλούν οι άνθρωποι της και δικαιολογημένα άλλωστε!
Τα ταξίδια στην Αφρική σίγουρα δεν είναι για όλους, είναι για όσους είναι έτοιμοι να ζήσουν μια περιπέτεια, να ταλαιπωρηθούν, να χαθούν, να συγκινηθούν, να ανοίξουν τα μάτια και το μυαλό τους για να βιώσουν κάτι τόσο μοναδικό όσο τα παρακάτω!
Περίπατος στην τοπικές κοινότητες:
Στην λίμνη Μπούρου (Mburo), εκτός από το σαφάρι άγριων ζώων, είχαμε τη μοναδική ευκαιρία να περπατήσουμε και να περιηγηθούμε μέσα στις τοπικές κοινότητές, να μιλήσουμε με τους ντόπιους, να νιώσουμε από κοντά την εμπειρία του πολιτισμού τους. Είχαμε έναν ντόπιο ξεναγό που μας πήρε από το ξενοδοχείο και μας οδήγησε πρώτα σε μια κοινότητα από πολύ φτωχές οικογένειες.
Τα σπίτια τους, όπως και σε οποιοδήποτε άλλο χωριό περάσαμε, ήταν πλίνθινα, με άχυρο και λάσπη, σκεπές από τσίγκινες κατασκευές, με βασικές ανέσεις αν είναι τυχεροί, καμία φορά και χωρίς.
Πρόσβαση στο νερό, στο ρεύμα, περίθαλψη, και άλλα βασικά αγαθά, εκεί είναι πολυτέλεια. Κουβαλούν στους ώμους ή και στο κεφάλι αυτά τα χαρακτηριστικά μεγάλα κίτρινα μπιτόνια με νερό από δεξαμενές που πολλές φορές βρίσκονται χιλιόμετρα μακριά από τα σπίτια τους.
Είχαμε αγοράσει τετράδια και στυλό για να μοιράσουμε στα παιδάκια. Η χαρά τους όταν τα είδαν, τα γελαστά προσωπάκια τους ίσως ήταν από τις πιο συγκινητικές στιγμές στην ζωή μου. Τα παιδιά έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση, όμως δεν έχουν γραφική ύλη, και έτσι είναι πολλά που για αυτό το λόγο δεν μπορούν να πάνε σχολείο. Αυτό που θα θυμάμαι για πάντα είναι ποσό ευτυχισμένα ήταν παρόλο που δεν είχαν την αφθονία των υλικών αγαθών που έχουν τα παιδιά στη Δύση. Αυτή η σκέψη με συνόδευε σε όλο το ταξίδι, κάθε φορά που συναντούσαμε ευγενικούς ανθρώπους που μας καλωσόριζαν στα σπίτια, τους, στα χωριά τους, μας έδειχναν το δρόμο αν χανόμασταν, μας έλεγαν ευχαριστώ όταν τους δίναμε τρόφιμα. Ένα ευχαριστώ γεμάτο νόημα και αληθινή ευγνωμοσύνη.
Οι δρόμοι της Ουγκάντα, μια εμπειρία από μόνη της!
Εκτός από το κεντρικό αυτοκινητόδρομο που ενώνει τις μεγάλες πόλεις που είναι αρκετά καλός, όλοι οι υπόλοιποι δρόμοι είναι για γερά αμάξια και γερά στομάχια! Δρόμοι χωρίς άσφαλτο, γεμάτοι λάσπες και νερά, με τεράστιες λακκούβες που μοιάζουν περισσότερο με κρατήρες ηφαιστείου που ακόμα και τζιπ 4x4 δυσκολεύεται να περάσει. Όσοι έχουν κάνει σαφάρι μπορούν να καταλάβουν την περιπέτεια της λακκούβας και του ανύπαρκτου ουσιαστικά δρόμου.
Στην Ουγκάντα όμως αυτό είναι κάτι που συναντάς και εκτός σαφάρι, σε μια απλή διαδρομή ακόμα και σε τουριστικούς προορισμούς, ακόμα και στο δρόμο προς το ξενοδοχείο σου. Ακούγεται δύσκολο αλλά ουσιαστικά συνηθίζεται, εξάλλου αποτελεί κι αυτό μέρος της εμπειρίας του ταξιδιού.
Το Κιγκάλι, μια δύση στην καρδιά της Αφρικής
Διασχίζοντας τα σύνορα από την Ουγκάντα στην Ρουάντα, και καθώς πλησιάζαμε την πρωτεύουσα Κιγκάλι, το τοπίο αλλάζει και παίρνει μια γεύση δυτικού πολιτισμού. Πεζοδρόμια, φανάρια, καλοφτιαγμένα σπίτια μέχρι και βίλες, καταστήματα, καφέ, εστιατόρια ευρωπαϊκών προδιαγραφών, μεγάλοι δρόμοι, άνθρωποι με καλά ρούχα. Η πόλη είναι αμφιθεατρικά χτισμένη, κι όσο πλησιάζεις προς το κέντρο της βλέπεις ακόμα και ουρανοξύστες. Το βράδυ χιλιάδες φώτα από τα σπίτια λαμπυρίζουν στα γύρω βουνά σαν πυγολαμπίδες σε μια πόλη που εκμοντερνίστηκε με μεγάλη προσπάθεια τα τελευταία χρόνια και ύστερα από μια συγκλονιστική ιστορία γενοκτονίας που είναι δύσκολο να την χωρέσει ανθρώπινος νους.
Στο Κιγκάλι είναι απόλυτα ασφαλές να περπατήσεις στους δρόμους μόνος σου ακόμα και το βράδυ, να χαθείς στο πλήθος, να κάνεις μια στάση στα καφέ του να απολαύσεις τον υπέροχο ρουαντέζικο καφέ ή το τσάι με γάλα και πιπερόριζα, μια γεύση που θα σας παρασύρει σε μια έκρηξη αισθήσεων στον ουρανίσκο και στην μύτη που όμοια τους δεν θα έχετε γευτεί.
Κυρίως όμως, αυτό που δεν θα πρέπει να χάσετε είναι μια επίσκεψη στο συγκλονιστικό μουσείο για την γενοκτονία στη Ρουάντα τον Απρίλη του 1994. Μια μαζική δολοφονία περίπου 850.000 ανθρώπων, κυρίως της φυλής Τούτσι, από τους ομοεθνείς τους που ανήκαν στη φυλή Χούτου. Υπολογίζεται ότι 500.000-1.000.000 Ρουαντέζοι σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια της περιόδου εκατό ημερών, από τις 7 Απριλίου έως τα μέσα Ιουλίου 1994, που αποτελούν το 70% των Τούτσι και το 20% του συνολικού πληθυσμού της Ρουάντα. Άνθρωποι που είναι ακόμα νέοι το έχουν ζωντανό στη μνήμη τους. Ξεχάσανε; Ίσως όχι. Προχωρήσανε; Σίγουρα ναι! Κάτι που διάβασα στο μουσείο και είναι όντως πολύ σημαντικό για να μπορέσει ένα έθνος να αναπτυχθεί: « A society has a future when it’s able to forgive and reconcile with its past» (μια κοινωνία έχει μέλλον όταν είναι ικανή να συγχωρήσει και να συμφιλιωθεί με το παρελθόν).
Λίμνη Κίβου (Kivu)
Είναι μια από τις μεγαλύτερες αφρικανικές λίμνες, στα σύνορα του Κογκό και της Ρουάντα. Ήταν ο ενδιάμεσος σταθμός μας πριν αναχωρήσουμε για το πάρκο με τους γορίλες στην Ουγκάντα.
Μια βαρκάδα στη λίμνη και η διαμονή μας σε ένα παραλίμνιο ήσυχο θέρετρο με σπιτάκια μπαμπού ήταν ένα διάλλειμα που μας γέμισε τις μπαταρίες και μας έδωσε τη δυνατότητα να επισκεφτούμε μια φυτεία καφέ σε γειτονικό χωριό.
Ανεβήκαμε σε υψόμετρο σε μια ομολογουμένως δύσκολη διαδρομή μέχρι να φτάσουμε σε μια οικογενειακή επιχείρηση που καλλιεργεί καφέ. Μάθαμε τα πάντα για τη διαδικασία του καφέ, την καλλιέργεια του, είδαμε πως τον καβουρντίζουν, πώς τον καθαρίζουν και στο τέλος γευτήκαμε έναν από τους πιο ωραίους καφέδες που έχουμε πιεί ποτέ.
Εσείς ξέρατε ότι όσο περισσότερο ο καφές καβουρντίζεται, τόσο πιο έντονο το άρωμα του αλλά και λιγότερη η καφεΐνη που περιέχει;
Οι γορίλες, μια εμπειρία ζωής!
Μην φύγετε από την Ουγκάντα χωρίς να επισκεφτείτε τους γορίλες! Είναι μια εμπειρία ζωής και συνιστάται ανεπιφύλακτα. Στο βουνό Bwindi έχουν καταγραφεί 400 γορίλες, σχεδόν οι μισοί από τον παγκόσμιο πληθυσμό 1063 γοριλών στον κόσμο. Ζουν σε μικρές οικογένειες με περίπου δέκα μέλη, με ένα κυρίαρχο αρσενικό και αρκετά θηλυκά και τα μικρά τους.
Το εισιτήριο για την είσοδο στο βουνό και την ξενάγηση δεν είναι φτηνό, κοστίζει περίπου 750 ευρώ το άτομο, δεν είναι όμως τόσο ακριβό όσο η είσοδος από την πλευρά της Ρουάντας, που έχει διπλάσια τιμή. Έχοντας ξυπνήσει πολύ πριν ανατείλει ο ήλιος, φτάσαμε στο εθνικό πάρκο μετά από μια δύσκολη διαδρομή γεμάτη λακκούβες και κατεστραμμένους δρόμους.
Το σκηνικό όταν φτάνεις στο βουνό είναι εξωπραγματικό. Βρισκόμαστε σε ένα ατελείωτο τροπικό δάσος, σε υψόμετρο δυο χιλιάδων μέτρων περίπου, μέσα στην ομίχλη. Μας υποδέχτηκαν οι ξεναγοί του πάρκου και ύστερα από ένα μουσικό-χορευτικό καλωσόρισμα από μια ομάδα τοπικών φυλών, μας δόθηκαν βασικές οδηγίες για την πεζοπορία που θα ακολουθούσε.
Σε ομάδες οκτώ ατόμων το πολύ (περίπου όσων σχεδόν μιας οικογένειας γοριλών) και με την συνοδεία ενόπλων (για να προστατεύουν υποτίθεται στο ενδεχόμενο κάποιας επίθεσης από ελέφαντες, αν και στην πραγματικότητα για να είμαστε ασφαλείς σε ενδεχόμενη επίθεση από ομάδες τρομοκρατών που δρουν στο γειτονικό Κογκό και παλαιότερα υπήρξαν κάποιες επιθέσεις σε τουρίστες), ξεκινήσαμε να περπατάμε στο βουνό για περίπου πέντε ώρες συνολικά, συμπεριλαμβανομένης μιας ολόκληρης ώρας που περάσαμε με τους γορίλες του βουνού.
Δεν θα πω ψέματα. Ήταν μια πολύ δύσκολη πεζοπορία, μέσα σε πυκνό δάσος, λασπωμένο από τη βροχή, χωρίς μονοπάτι, μέσα σε ζούγκλα, που οι οδηγοί μας κόβανε με χατζάρες την πυκνή βλάστηση για να προχωρήσουμε. Περάσαμε από ποτάμια, ανεβήκαμε σε οριακά επικίνδυνα μονοπάτια, ιδρώσαμε, κουραστήκαμε, πέσαμε, τσιμπηθήκαμε από δέντρα γεμάτα με αγκαθωτούς κορμούς μέχρι να βρούμε τους γορίλες. Εκπαιδευμένοι οδηγοί τους ακολουθούν από νωρίς και δίνουν σήμα στους οδηγούς μας για την τοποθεσία που βρίσκονται και έτσι ακολουθούμε τις οδηγίες τους παρόλο που αλλάζουν συχνά θέση μιας και μετακινούνται ανάλογα με το που βρίσκουν τροφή.
Φτάνοντας στους γορίλες ξεχάσαμε όλο τον ιδρώτα, τον πόνο στο σώμα, την κούραση, και παρακολουθήσαμε γεμάτοι ενθουσιασμό και συγκίνηση αυτά τα υπέροχα ζώα στο φυσικό τους περιβάλλον. Τα μικρά γοριλάκια έπαιζαν αμέριμνα, ανέβαιναν στα δέντρα, κρεμιόντουσαν, γελάγανε, τρώγανε, παίζανε με τα αδερφάκια τους, υπό το άγρυπνο βλέμμα των μαμάδων τους και του αρσενικού τεράστιου ασημοτρίχη (silverback) γορίλα.
Ήταν μια εκπληκτική εμπειρία που άξιζε όλη την προσπάθεια και τα χρήματα που δώσαμε.
Οι χιμπατζήδες στο εθνικό πάρκο Κιμπάλε
Τελευταίος σταθμός μας το εθνικό πάρκο του Kibale στην Ουγκάντα. Άλλη μια δυνατή εμπειρία σαφάρι χιμπατζήδων μέσα σε πυκνό δάσος, αναζητώντας τους πιο στενούς συγγενείς του ανθρώπου. Μας οδηγούν οι τσιριχτές φωνές και τα ουρλιαχτά τους. Λίγη ώρα αργότερα, μια μεγάλη ομάδα χιμπατζήδων δίπλα μας κυριολεκτικά, να παίζει, να αράζει στα χορτάρια, να τρώει πάνω στα δέντρα πετώντας τα τσόφλια από τα φρούτα στα κεφάλια μας, να ζευγαρώνει μπροστά στα μάτια μας. Παρόλο που είναι πιο ενεργητικοί από τους γορίλες, ατίθασοι και φωνακλάδες, δεν νοιάζονται ιδιαίτερα για την παρουσία μας. Φαίνονται όμως να απολαμβάνουν τις πόζες στο φακό παρά την ανησυχία μας μην μας τον αρπάξουν!
Χρήσιμα tips για όσους ενδιαφέρονται να επισκεφτούν τις δύο χώρες
Hakuna Matata ή αλλιώς, χαλαρά!
Οι Ρουαντέζοι χρησιμοποιούν πολύ την έκφραση Hakuna Matuta, που σημαίνει χαλαρά. Και το εφαρμόζουν με όλη τη σημασία της λέξης, σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής τους και ειδικά στην εξυπηρέτηση πελατών. Η υπομονή είναι η λέξη κλειδί! Παραγγείλτε πριν πεινάσετε, περιμένετε με χιούμορ, πάρτε βαθιές ανάσες, κάντε λίγο διαλογισμό και αν και καθυστερημένα, σας εγγυώμαι θα απολαύσετε ένα υπέροχο γεύμα!
Συμβουλές για την επίσκεψη στους γορίλες
Χρειάζεστε καλά μπαστούνια πεζοπορίας, ελαφρύ αδιάβροχο, καπέλο, άνετο παντελόνι, μπλούζα με μακριά μανίκια, καλές μπότες πεζοπορίας κατά προτίμηση αδιάβροχες και μερικά σνακ και νερό. Εμείς είχαμε δυο λίτρα νερό ο καθένας και μερικές μπάρες δημητριακών και φρούτα. Φορέστε γαλότσες ή μακριές κάλτσες έξω από το παντελόνι σας, καλύπτοντας ένα μεγάλο μέρος των ποδιών σας μέχρι την γάμπα. Υπάρχουν ζωηρά μυρμήγκια που τους αρέσει να σκαρφαλώνουν στα πόδια των ανθρώπων και αν δεν τα καλύψετε θα καταλήξετε να χορεύετε χωρίς μουσική στη μέση της ζούγκλας! Αποφύγετε να βάλετε αντικουνουπικό σπρέι, μπορεί να απομακρύνει τα κουνούπια αλλά προσελκύει σφήκες. Έτσι κι αλλιώς τα μακριά ρούχα σας προστατεύουν από τα τσιμπήματα κουνουπιών.
Επικοινωνία
Πάρτε μια τοπική κάρτα Sim και προσευχηθείτε σε όποιον θεό πιστεύετε ότι θα λειτουργήσει. Εμάς δυστυχώς δεν λειτούργησε ποτέ. Αυτό το ταξίδι είναι δύσκολο, θα υπάρχουν πράγματα που δεν θα καταλαβαίνετε και θα χρειαστείτε το διαδίκτυο για βοήθεια. Πολλά μπορεί να πάνε στραβά αν ταξιδεύετε μόνοι σας, όπως εμείς, χωρίς τουριστικό γραφείο.
Πάρτε τα φάρμακα σας!
Ακούγεται λίγο κλισέ, αλλά δεν θέλετε να καταλήξετε να ψάχνετε για μη υπάρχοντα φάρμακα σε ένα από τα φαρμακεία του χωριού, που λέγεται «Ντένις, ο γιατρός» (υπαρκτό όνομα φαρμακείου-ιατρείου που είδα σε ενα από τα χωριά που επισκεφτήκαμε στη μέση του πουθενά). Προφανώς υπάρχουν καλά φαρμακεία, αλλά αυτά είναι σε μεγάλες πόλεις. Όταν ταξιδεύετε σε όλη τη χώρα, σπάνια περνάτε από μεγάλες πόλεις όπως η Καμπάλα ή το Κινγκάλι.
Σημαντικό είναι να έχετε ένα καλό αντικουνουπικό σπρέι, κατά προτίμηση το 40% DEET, που μπορεί να απωθήσει ό,τι περνάει από απόσταση μέτρου και προφανώς να κάνετε τα εμβόλια που χρειάζονται και να πάρετε τα χάπια ελονοσίας αφού συμβουλευτείτε το γιατρό σας πρώτα. Έτσι θα μπορείτε να χαλαρώσετε και να απολαύσετε ένα ωραίο δείπνο δίπλα στις αφρικανικές λίμνες χωρίς να ανησυχείτε για τα τσιμπήματα.
Τα παιδιά!
Σας βλέπουν πριν ακόμα τα δείτε. Μικρές φωνές ακούγονται από παντού. Στους δρόμους, στις ανηφόρες, στα σπίτια. Τις περισσότερες φορές είναι πραγματικά χαρούμενα που βλέπουν τουρίστες και μιλούν αγγλικά. Μερικές φορές ανοίγουν τα χέρια τους και ζητούν χρήματα. Και παρόλο που πιθανότατα μπαίνετε στον πειρασμό να τους δώσετε, θα ήταν καλύτερα να μοιράσατε σχολικά είδη, ή ακόμα και ρούχα και παπούτσια. Αυτά είναι που θα τους βοηθήσουν να βελτιώσουν τον τρόπο ζωής τους και να υποστηρίξουν την εκπαίδευσή τους. Το ερώτημα είναι τι κάνετε όταν τελειώνουν οι προμήθειες και δεν έχετε τίποτα άλλο να προσφέρετε. Αν πραγματικά επιθυμείτε υπάρχουν πολλές ΜΚΟ που βοηθούν και μπορείτε πάντα να δωρίσετε και να υποστηρίξετε.