Η ανακάλυψη και κυκλοφορία εμβολίου για τον νέο κορονοϊό και τη νόσο που προκαλεί (Covid-19) θεωρείται πως θα αποτελέσει το πραγματικό τέλος της κρίσης- ωστόσο, όπως τονίζεται σε δημοσίευμα του περιοδικού New York, ειδικοί επισημαίνουν ότι δεν υπάρχει κάποιου είδους εγγύηση πως θα υπάρξει κάποιο πλήρως αποτελεσματικό εμβόλιο.
«Για κάποιους ιούς είναι εύκολο να φτιαχτεί εμβόλιο, και κάποιοι είναι πολύ πολύπλοκοι» είπε ο Αντόλφο Γκαρσία Σάστρε, διευθυντής του Global Health and Emerging Pathogens Institute στο Icahn School of Medicine του Mount Sinai. «Εξαρτάται από τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά του τρόπου με τον οποίο μολύνει ο ιός».
Από αυτή την άποψη ο νέος κορονοϊός θεωρείται πως ανήκει μάλλον στην κατηγορία των «δύσκολων»: Ο «συγγενικός» SARS είχε κυκλοφορήσει στην Ασία από τα τέλη του 2002 ως τα μέσα του 2003. «Είναι στα αλήθεια πολύ παρόμοιοι ιοί, μολυσματικοί και μεταδοτικοί» είπε η Ρέιτσελ Ρόπερ, καθηγήτρια ανοσολογίας στο Πανεπιστήμιο της Ανατολικής Καρολίνα που συμμετείχε στις προσπάθειες για την ανάπτυξη ενός εμβολίου για τον SARS.
Δεδομένων των ομοιοτήτων, η αντίδραση των ιών/ νόσων στο εμβόλιο πιθανώς θα είναι πολύ παρόμοια. Οπότε και προκαλεί ανησυχία το γεγονός πως, όταν οι ερευνητές πραγματοποίησαν δοκιμές εμβολίων για τον SARS σε ζώα, συνάντησαν δυσκολίες. Οι δύο εκδόσεις που δοκιμάστηκαν ενεργοποίησαν επιτυχώς τα ανοσοποιητικά συστήματα για την παραγωγή αντισωμάτων, αλλά κανένα δεν ήταν πολύ αποτελεσματικό όσον αφορά στην προστασία απέναντι στη νόσο. «Πολλοί πιστεύουν πως “α, αν βγάλεις αντισώματα, θα είναι προστατευτικό”. Αυτό δεν ισχύει απαραίτητα. Ήμασταν σε θέση να προκαλέσουμε αντίδραση του ανοσοποιητικού, αλλά δεν ήταν αρκετά καλή για να προστατεύει πραγματικά απέναντι στην ασθένεια» είπε η Ρόπερ.
Είναι πιθανό, σύμφωνα με την ίδια, να έχουμε έναν ιό που θα αποδειχθεί ανθεκτικός στον εμβολιασμό. «Αν υπάρχει κάποιος, θα είναι αυτός, νομίζω» πρόσθεσε χαρακτηριστικά. Επίσης, ακόμη και αν αναπτυχθεί όντως ένα εμβόλιο που είναι αποτελεσματικό στα ζώα, αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα πως θα κάνει το ίδιο με τους ανθρώπους. «Μπορείς να έχεις κάτι που λειτουργεί στα ποντίκια, να έχεις κάτι που λειτουργεί στους πιθήκους, και μπορεί να μη λειτουργεί στους ανθρώπους» είπε σχετικά.
Σε ένα δυσοίωνο σενάριο, ένα φαινόμενο (immune enhancement) μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα τα εμβόλια να κάνουν χειρότερα τα συμπτώματα των μολύνσεων: Αντί να εμποδίζουν τον ιό να εισέλθει σε υγιή κύτταρα, τα αντιστώματα στην πραγματικότητα τον βοηθούν. Κάτι τέτοιο είχε συμβεί το 2016, μετά τη χορήγηση ενός εμβολίου για τον δάγκειο πυρετό σε εκατοντάδες χιλιάδες παιδιά στις Φιλιππίνες: Αξιωματούχοι συνειδητοποίησαν πως το Dengvaxia είχε θέσει σε κίνδυνο κάποια, με απειλητικές επιπλοκές.
Στην επιδημία του SARS, ο ερευνητές δεν ήταν σε θέση να δοκιμάσουν τα εμβόλιά τους σε ανθρώπους, καθώς θα έπρεπε να εμβολιάσουν έναν πληθυσμό που ήταν εκτεθειμένος στον ιό, και η ασθένεια εν τέλει αντιμετωπίστηκε μέσω μέτρων δημόσιας υγείας. Στην περίπτωση της Covid-19 μάλλον δεν θα συμβεί αυτό, και επίσης είναι αρκετά πιθανό πως θα βρεθούν ένα ή περισσότερα εμβόλια που θα υπερβούν τα εμπόδια που αντιμετώπιζαν τα εμβόλια του SARS. Πάνω από 35 εταιρείες και ακαδημαϊκά ιδρύματα ανά τον κόσμο εργάζονται πάνω σε εμβόλια για τον κορονοϊό, και ήδη είναι σε εξέλιξη δοκιμές σε ανθρώπους για κάποια από αυτά.
Σε κάθε περίπτωση, η Ρόπερ σημειώνει πως ακόμα και αν δεν βρεθεί πλήρως αποτελεσματικό εμβόλιο, ή κάποιο που είναι πλήρως αποτελεσματικό για σύντομο χρονικό διάστημα, θα ήταν καλύτερο από το τίποτα. «Τα μερικώς αποτελεσματικά εμβόλια μπορούν επίσης να αποτρέψουν τη σοβαρή ασθένεια και τον θάνατο. Και αν και δεν είναι τέλεια προστασία, προστατεύουν από τη νοσηλεία σε νοσοκομείο και τον θάνατο. Ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα». Όπως και να έχει πάντως, είναι άγνωστο ακόμα πώς θα αντιδράσει ο ιός στον εμβολιασμό.