Με τα αποτελέσματα των δοκιμών σε εμβόλια κατά του κορονοϊού να φαίνονται θετικά, οι κυβερνήσεις και οι φαρμακευτικές εταιρείες αντιμετωπίζουν την επόμενη τρομακτική πρόκληση: να πείσουν τον κόσμο να εμβολιαστεί.
Η αντίσταση μερίδας των πολιτών στα εμβόλια έχει συζητηθεί πολύ φέτος, αλλά το ζήτημα έγινε υπαρκτό τη Δευτέρα, όταν οι Pfizer και BioNTech ανακοίνωσαν ότι το υποψήφιο εμβόλιό τους για την καταπολέμηση της Covid-19 αποδεικνύεται περισσότερο από 90% αποτελεσματικό.
Πολλές σφυγμομετρήσεις που διεξήχθησαν πριν και κατά τη διάρκεια της πανδημίας έδειξαν ότι η εμπιστοσύνη στα εμβόλια είναι ασταθής και ότι η πολιτική πόλωση και η διαδικτυακή παραπληροφόρηση απειλούν την υιοθέτησή του από την πλειοψηφία του κόσμου. Πολλοί είναι εκείνοι που ανησυχούν για την υπερβολικά γρήγορη διαδικασία με την οποία πραγματοποιείται η ανάπτυξη των εμβολίων για τον κορονοϊό.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εκτιμά ότι περίπου το 70% των ανθρώπων παγκοσμίως πρέπει να εμβολιαστούν για να διακόψουν τη μετάδοση του ιού. Δεδομένου ότι είναι απίθανο ένα εμβόλιο, μόλις εγκριθεί, να είναι άμεσα διαθέσιμο για τις μάζες, οι ειδικοί δήλωσαν ότι η επιστράτευση των εργαζομένων στην υγεία θα είναι κρίσιμη.
«Θα πρέπει να έχουμε στοχευμένες συζητήσεις και συνεργασία με τους παρόχους υγειονομικής περίθαλψης», δήλωσε στο Reuters η Χάιντι Λάρσον, διευθύντρια του παγκόσμιου προγράμματος εμπιστοσύνης στα εμβόλια (Vaccine Confidence Project).
«Οχι μόνο είναι οι πρώτοι που αναμένεται να λάβουν το εμβόλιο - εάν δεν τους απαιτηθεί - αλλά θα είναι επίσης αυτοί που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της μάχης και που θα αντιμετωπίζουν επίθεση ερωτήσεων από το κοινό».
Πρώτα στη σειρά (;)
Την ώρα που περίπου 200 υποψήφια εμβόλια Covid-19 βρίσκονται σε εξέλιξη παγκοσμίως, με δεκάδες από αυτά στο στάδιο των κλινικών δοκιμών σε ανθρώπους, κανένα από αυτά δεν έχει περάσει τη γραμμή τερματισμού ώστε να εγκριθεί, αν και αυτό των Pfizer-BioNTech φαίνεται να βρίσκεται σε καλό δρόμο.
Το υψηλό ποσοστό αποτελεσματικότητας, στα προσωρινά έστω αποτελέσματα, του εν λόγω εμβολίου θα μπορούσε να συμβάλει στην ενίσχυση της εμπιστοσύνης του κοινού προς τα εμβόλια, ανέφεραν οι καθηγητές του Πανεπιστημίου Κορνέλ, Ντάγκλας Κρίνερ και Σάρα Κρεπς.
Πρόσφατα δημοσιευμένη έρευνά τους έδειξε ότι εάν ένα αρχικό εμβόλιο Covid-19 είναι τόσο αποτελεσματικό όσο το εμβόλιο της γρίπης, η πρόσληψή του από το αμερικανικό κοινό μπορεί να υπολείπεται κατά πολύ του 70% που απαιτείται για την επίτευξη της λεγόμενης «ανοσίας της αγέλης».
Ωστόσο, εάν το εμβόλιο είναι 90% αποτελεσματικό, θα αυξήσει σημαντικά την προθυμία των Αμερικανών - και όχι μόνο - να εμβολιαστούν, εκτιμά η Κρεπς.
Οι ειδικοί προειδοποιούν, επίσης, ότι οποιαδήποτε συζήτηση σχετικά με τους κινδύνους ενός εμβολίου και τα οφέλη πρέπει να είναι ειλικρινής. Η επιστροφή στην κανονική ζωή θα χρειαστεί ακόμα χρόνο, αφού κανένα εμβόλιο δεν θα αποτελέσει «μαγικό ραβδί».
Και πολλά ερωτήματα είναι πιθανό να παραμείνουν, συμπεριλαμβανομένου του πόσο καιρό θα παρέχει προστασία ένα εμβόλιο.
Το Ιδρυμα Reagan-Udall, ένας ιδιωτικός μη κερδοσκοπικός οργανισμός, που δημιουργήθηκε για να υποστηρίξει την αποστολή της Αμερικανικής Διοίκησης Τροφίμων και Φαρμάκων, δημιουργεί τώρα μηνύματα εκστρατείας για να βοηθήσει στην αντιμετώπιση των ανησυχιών αυτών.
Η διευθύνων σύμβουλός της, Σούζαν Γουίνκλερ, δήλωσε ότι δεκάδες έρευνες γνώμης που πραγματοποιήθηκαν από τον Αύγουστο - μερικές αυτοπροσώπως, μερικές μέσω βίντεο - είχαν φέρει στην επιφάνεια πολλές από αυτές τις ανησυχίες.
«Ακούσαμε δυσπιστία τόσο για την κυβέρνηση όσο και για το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης», δήλωσε η Γουίνκλερ. «Πολλοί δεν ήθελαν να είναι οι πρώτοι στη σειρά [σ.σ για το εμβόλιο]»
Πρόκειται, ωστόσο, για ένα παγκόσμιο φαινόμενο: μια έρευνα στις αρχές Νοεμβρίου, που διεξήχθη από το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ και στην οποία συμμετείχαν 18.526 άτομα σε 15 χώρες, έδειξε ότι το 73% των ερωτηθέντων ήταν πρόθυμοι να λάβουν εμβόλιο Covid-19, καταγράφοντας μια πτώση τεσσάρων μονάδων από τον Αύγουστο.
Πρώιμη μάχη
Οι ρυθμιστικές αρχές και η βιομηχανία φαρμάκων καταβάλουν προσπάθειες για να καθησυχάσουν το κοινό ότι δεν θα μειώσουν την ασφάλεια, με έναν ανώτερο αξιωματούχο της αμερικανικής υπηρεσίας φαρμάκων να λέει ότι θα παραιτηθεί εάν ένα μη αποδεδειγμένο για την αποτελεσματικότητά του και την ασφάλειά του εμβόλιο λάβει έγκριση.
Η Διεθνής Ομοσπονδία Κατασκευαστών Φαρμάκων σχεδιάζει επίσης μια καμπάνια έως το 2021, ενώ το Συμβούλιο Διεθνών Επιχειρήσεων των ΗΠΑ, με 300 πολυεθνικές εταιρείες ως μέλη, ακολουθεί επίσης μια εκστρατεία που προωθεί τον εμβολιασμό του εργατικού δυναμικού.
Ορισμένες μελέτες, εξάλλου, δείχνουν ότι οι συστάσεις των κυβερνήσεων και των εργοδοτών θα βοηθήσουν τους ανθρώπους να πειστούν.
Ο Σκοτ Ράτζαν, συν-επικεφαλής του «CONVINCE», μιας πρωτοβουλίας που υποστηρίζει την επικοινωνία και τη δέσμευση για τη λήψη εμβολίων παγκοσμίως, στέκεται στη σημασία του εμβολιασμού των εργαζομένων στην υγεία, λέγοντας ότι κι άλλοι θα είναι μετά πιο πιθανό να ακολουθήσουν το παράδειγμά τους.
«Εάν δεν έχουμε πείσουμε τους υγειονομικούς να το κάνουν, θα χάσουμε την πρώιμη μάχη» λέει. «Ο μόνος τρόπος για να επιστρέψουμε στην κανονικότητα είναι εάν μπορούμε να εμβολιάσουμε αρκετούς εργαζόμενους ή υπαλλήλους», καταλήγει.
Ζήτηση εκ των προτέρων
Στο μεταξύ, πριν ακόμη λάβει έγκριση - έστω και για έκτακτη χρήση - η ζήτηση για το εμβόλιο των Pfizen/BioNTech είναι ήδη μεγάλη σε παγκόσμια κλίμακα.
Η Ευρωπαϊκή Ενωση θα υπογράψει σύντομα συμβόλαιο για εκατομμύρια δόσεις του εμβολίου, ανέφερε η επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον Ντερ Λάιεν τη Δευτέρα.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία διαπραγματεύεται με διάφορους κατασκευαστές εμβολίων εξ ονόματος των κρατών της ΕΕ, δήλωσε τον Σεπτέμβριο ότι είχε ολοκληρώσει διερευνητικές συνομιλίες με τον αμερικανικό κολοσσό Pfizer και τον Γερμανό εταίρο της, BioNTech, σχετικά με την προμήθεια 200 εκατομμυρίων δόσεων του δυνητικού εμβολίου Covid-19, με την επιλογή να αγοράσετε άλλα 100 εκατομμύρια στη συνέχεια. Ωστόσο, δεν έχει ακόμη ανακοινωθεί επίσημα συμφωνία.
«Η Επιτροπή της ΕΕ θα υπογράψει συμβόλαιο μαζί τους σύντομα για έως και 300 εκατομμύρια δόσεις», έγραψε η Φον Ντερ Λάιεν στο Twitter.
Η ΕΕ έχει ήδη υπογράψει αντίστοιχες συμφωνίες με τις AstraZeneca, Sanofi και Johnson&Johnson για δυνητικά εμβόλια Covid-19.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ιαπωνία και η Βρετανία ανακοίνωσαν συμφωνίες προμήθειας με τις Pfizer/BioNTech.
Στη Βρετανία εκπρόσωπος του πρωθυπουργού, Μπόρις Τζόνσον, ανέφερε τη Δευτέρα ότι η χώρα αναμένει να λάβει 10 εκατομμύρια δόσεις του εμβολίου μέσα στο 2020 ενώ συνολικά έχει παραγγείλει 40 εκατομμύρια δόσεις - αρκετές για να εξασφαλίσουν προστασία σε τουλάχιστον 20 εκατ. ανθρώπους.
Η Ελλάδα συμμετέχει στη συμφωνία της ΕΕ με την Pfizer
Την ίδια στιγμή που θα είναι διαθέσιμο το εμβόλιο της Pfizer για την covid-19 στην Ευρώπη θα είναι διαθέσιμο και στην Ελλάδα, διαβεβαίωσε από την πλευρά του ο υφυπουργός Υγείας, Βασίλης Κοντοζαμάνης.
«Η Ευρωπαϊκή Ενωση για λογαριασμό όλων των κρατών μελών διαπραγματεύεται την προμήθεια εμβολίων από τις εταιρίες που τα αναπτύσσουν και τα παράγουν. Η συμφωνία με την Pfizer και την Ευρωπαϊκή Ενωση είναι η τέταρτη αυτού του είδους. Η χώρα μας συμμετέχει και στις τέσσερις συμφωνίες».
Ο κ. Κοντοζαμάνης εξήγησε ότι τις επόμενες ημέρες θα κυρωθεί η συμφωνία μεταξύ της Pfizer και της ΕΕ, που περιλαμβάνει την προμήθεια του εμβολίου. Οπως είπε, το εμβόλιο είναι σε διαδικασία έγκρισης και από τη στιγμή που θα την πάρει από τις αρμόδιες ρυθμιστικές αρχές της ΕΕ θα ξεκινήσει η διάθεσή του. «Είναι πολύ σημαντικό ότι πετυχαίνουμε την ίδια στιγμή που θα διατεθεί το εμβόλιο στην Ευρώπη θα είναι διαθέσιμο και στην Ελλάδα», υπογράμμισε.