Εκρήξεις σημειώνονταν και καπνοί υψώνονταν όλη την εβδομάδα από μια χαλυβουργία στην πολιορκημένη Μαριούπολη, όπου έχουν οχυρωθεί οι εξαντλημένες ουκρανικές δυνάμεις, καθώς η Ρωσία προσπαθεί να αποκτήσει τον έλεγχο της πόλης, η οποία θα είναι η μεγαλύτερη που καταλαμβάνει ως τώρα.
Η χαλυβουργία/ σιδηρουργία Azovstal, ένα από τα μεγαλύτερα εργοστάσια μεταλλουργίας στην Ευρώπη, έχει εξελιχθεί σε ένα οχυρό που φέρνει στο νου εικόνες αποκάλυψης: Οι ουκρανικές δυνάμεις εκεί είναι αριθμητικά υποδεέστερες, με περιορισμένο πλέον οπλισμό και πυρομαχικά και περικυκλωμένες για επτά εβδομάδες.
Στα ανατολικά του νοτίου λιμανιού, που έχει καταστραφεί από εβδομάδες βομβαρδισμών, το εργοστάσιο βρίσκεται σε μια βιομηχανική περιοχή που «βλέπει» στην Αζοφική Θάλασσα και καλύπτει πάνω από 11 τετραγωνικά χιλιόμετρα, με μυριάδες κτίρια, υψικαμίνους και σιδηροδρομικές γραμμές.
«Το εργοστάσιο Azovstal είναι ένας τεράστιος χώρος με τόσα πολλά κτίρια που οι Ρώσοι...απλά δεν μπορούν να τους βρουν (τις ουκρανικές δυνάμεις)» είπε ο Όλεχ Ζντάνοφ, στρατιωτικός αναλυτής που εδρεύει στο Κίεβο. «Για αυτό (οι Ρώσοι) άρχισαν να μιλούν για να επιχειρήσουν επίθεση με χημικά, είναι ο μόνος τρόπος να τους βγάλεις έξω» είπε ο Ζντάνοφ.
Η Ουκρανία έχει πει ότι εξετάζει ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες πως η Ρωσία μπορεί να έχει χρησιμοποιήσει χημικά όπλα στη Μαριούπολη. Οι υποστηριζόμενοι από τη Ρωσία αυτονομιστές αρνούνται πως έχουν κάνει κάτι τέτοιο.
Εν καιρώ ειρήνης, οι εγκαταστάσεις της Azovstal έβγαζαν περίπου 4 εκατομμύρια τόνους ατσαλιού ετησίως, καθώς και εκατομμύρια τόνους άλλων μεταλλουργικών προϊόντων. Όπως και η άλλη χαλυβουργία της πόλης (Illich Steel and Iron Works), η Azovstal ανήκει στη Metinvest, που ελέγχεται από τον δισεκατομμυριούχο Ρινάτ Αχμέτοφ, τον πλουσιότερο άνθρωπο της Ουκρανίας.
Ένας υποδιοικητής των αυτονομιστών είπε στη ρωσική κρατική τηλεόραση τη Δευτέρα πως η Μόσχα είχε καταλάβει το 80% του λιμανιού, μα η αντίσταση συνεχιζόταν και οι ουκρανικές δυνάμεις είχαν όλες προσπαθήσει να «κάνουν έξοδο προς το εργοστάσιο της Azovstal».
Ο ίδιος περιέγραψε το εργοστάσιο ως «φρούριο μέσα σε μια πόλη».
Μεταξύ των υπερασπιστών της πόλης είναι Ουκρανοί πεζοναύτες, μηχανοκίνητες ταξιαρχίες, μια ταξιαρχία της εθνοφρουράς, και το Τάγμα Αζόφ, πολιτοφυλακή που δημιουργήθηκε από ακροδεξιούς εθνικιστές και αργότερα ενσωματώθηκε στην εθνοφρουρά.
Είναι το Τάγμα Αζόφ, η καταστροφή του οποίου είναι μεταξύ των στρατιωτικών στόχων της Μόσχας, που συσχετίζεται πολύ με την Azovstal και ένας από τους ιδρυτές του, ο Αντρίι Μπιλέτσκι, την έχει χαρακτηρίσει επίσης «το φρούριο του Αζόφ».
Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν χαρακτηρίζει την εισβολή «ειδική επιχείρηση» για την «αποστρατιωτικοποίηση και την αποναζιστικοποίηση της Ουκρανίας», μα η Ουκρανία και η Δύση κατηγορούν τη Ρωσία ότι εξαπέλυσε απρόκλητα έναν επιθετικό πόλεμο.
«Το Αζόφ είναι όντως στην περιοχή της Azovstal...υπάρχουν τεράστιες εκτάσεις με εργαστήρια που δεν μπορούν να καταστραφούν από αέρος, και για αυτό οι Ρώσοι χρησιμοποιούν βόμβες βαρέος τύπου» είπε ο Σεργκίι Ζγκούρετς, στρατιωτικός αναλυτής.
Το υπουργείο Άμυνας της Ρωσίας είπε την Τετάρτη πως πάνω από 1.000 στρατιώτες της 36ης Ταξιαρχίας Πεζοναυτών της Ουκρανίας, περιλαμβανομένων 162 αξιωματικών, είχαν παραδοθεί στη Μαριούπολη, αν και η Ουκρανία δεν το έχει επιβεβαιώσει αυτό.
O Ουκρανός προεδρικός σύμβουλος Ολέξι Αρέστοβιτς είπε αργότερα πως μέλη της 36ης Ταξιαρχίας Πεζοναυτών είχαν καταφέρει να διασπάσουν γραμμές σε έναν «εξαιρετικά ριψοκίνδυνο ελιγμό» για να ενωθούν με το Τάγμα Αζόφ.
«Η 36η Ταξιαρχία απέφυγε να κομματιαστεί και τώρα έχουν σοβαρές επιπλέον ευκαιρίες, στην ουσία αποκτώντας μια δεύτερη ευκαιρία» είπε.
Η έλλειψη κάλυψης κινητής τηλεφωνίας και Ίντερνετ στην πόλη σημαίνει πως οι πληροφορίες είναι ελάχιστες. Η Ουκρανία ασκεί αυστηρό έλεγχο ως προς στοιχεία όπως οι αριθμοί των στρατιωτών, που θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο την άμυνά τους. Ο Μπιλέτσκι του Αζόφ είπε στην ιστοσελίδα NV στις 20 Μαρτίου ότι η Ουκρανία είχε συνολικά 3.000 μαχητές στην πόλη, να την υπερασπίζονται απέναντι σε 14.000 Ρώσους.
Η ιδιωτική αμερικανική εταιρεία δορυφορικών λήψεων Maxar ήταν σε θέση να δει τις μάχες από το Διάστημα την Τρίτη. «Καπνοί και φωτιές παρατηρήθηκαν να σε έναν αριθμό κτιρίων στο δυτικό και το ανατολικό τμήμα της πόλης, καθώς και μέσα και κοντά στο εργοστάσιο της Azovstal- πεδίο συνεχιζόμενων μαχών μεταξύ ρωσικών και ουκρανικών δυνάμεων» ανέφερε.
Πηγή ασφαλείας της ΕΕ είπε στο Reuters πως ήταν δύσκολο να ειπωθεί για πόσο θα μπορούσαν να αντέξουν οι Ουκρανοί και επίσης πως είναι δύσκολο η Ρωσία να καταλάβει όλη την πόλη λόγω των βιομηχανικών εγκαταστάσεων. «Υπάρχουν συστήματα υπογείων σηράγγων κάτω από τη χαλυβουργία».
«Η Μαριούπολη είναι πολύ σημαντική για τον Πούτιν επειδή μετά από μια νίκη εκεί (και την παράδοση των δυνάμεων του Αζόφ) θα μπορεί να πει ότι η διαδικασία “αποναζιστικοποίησης” ήταν επιτυχής» πρόσθεσε η πηγή αυτή.
Βοηθός του δημάρχου της Μαριούπολης είπε την Τετάρτη ότι η Ρωσία σχεδίαζε να γιορτάσει τη νίκη στην πόλη στις 9 Μαΐου, την ημερομηνία που η Μόσχα γιορτάζει τη νίκη επί της ναζιστικής Γερμανίας στον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο με παρέλαση στην Κόκκινη Πλατεία.
Ο στρατιωτικός αναλυτής Ζντάνοφ είπε πως είναι μικρές οι πιθανότητες ουκρανικές δυνάμεις από έξω να διασπάσουν τον ρωσικό κλοιό. «Για το πόσα εφόδια έχουν οι υπερασπιστές και πόσο μπορούν να αντέξουν μπορούμε να κάνουμε μόνο εικασίες. Μα δεν έχουν οδό διαφυγής. Είναι περικυκλωμένοι από όλες τις πλευρές, πρέπει να αντισταθούν μέχρι τέλους. Αν τα παρατήσουν, δεν θα τους χαριστούν» είπε. Σημειώνεται πως η Μόσχα έχει στείλει και μαχητές από την Τσετσενία, γνωστούς για την αγριότητά τους, να συμμετέχουν στις οδομαχίες στη Μαριούπολη, Ο υποστηριζόμενος από τη Μόσχα ηγέτης της Τσετσενίας, Ραμζάν Καντίροφ, έχει επανειλημμένα ισχυριστεί πως οι Ουκρανοί ηττήθηκαν στην Μαριούπολη, μα οι μάχες συνεχίζονται.
H Μαριούπολη αποτελεί πλέον σύμβολο της σκληρής ουκρανικής αντίστασης στα σχέδια εισβολής του Κρεμλίνου. Κατά τις εκτιμήσεις του δημάρχου, περίπου 120.000 άνθρωποι παραμένουν στην πόλη, η οποία πριν τον πόλεμο είχε πληθυσμό 450.000 κατοίκων. Ο δήμαρχος Βαντίμ Μποϊτσένκο είπε στο Associated Press πως τουλάχιστον 21.000 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί στην πόλη, με τα πτώματα να «καλύπτουν τους δρόμους». Επίσης, έχει πει ότι οι Ρώσοι έχουν στείλει κινητό εξοπλισμό αποτέφρωσης για να καίνε τα πτώματα ώστε να αποκρύψουν τις αποδείξεις της σφαγής και να εμποδίσουν διεθνείς οργανισμούς να καταγράψουν «τις φρικαλεότητες για τις οποίες ευθύνεται ο ρωσικός στρατός». Παράλληλα, ο δήμαρχος έχει δηλώσει πως τουλάχιστον 33.500 και πιθανώς μέχρι 50.000 κάτοικοι έχουν μεταφερθεί σε «στρατόπεδα φιλτραρίσματος» στην ελεγχόμενη από τους αυτονομιστές στην ανατολή πριν μεταφερθούν δια της βίας σε μακρινές, υποανάπτυκτες οικονομικά περιοχές της Ρωσίας.
Ο σκληρός αγώνας στην πόλη έχει προκαλέσει σοβαρά προβλήματα στα σχέδια της Μόσχας, δεσμεύοντας ισχυρές ρωσικές δυνάμεις και καθυστερώντας την έναρξη μιας επίθεσης στην καρδιά του Ντονμπάς. Το Κρεμλίνο ελπίζει πως μια επίθεση στα ανατολικά θα άλλαζε την εικόνα ως προς την έκβαση των επιχειρήσεων, μετά την αποτυχία της προσπάθειας κατάληψης του Κιέβου σε μια κεραυνοβόλα επίθεση. Επίσης, η κατάληψή της θα παρείχε στη Μόσχα μια χερσαία οδό σύνδεσης με την Κριμαία, ενώ θα στερούσε την Ουκρανία από ένα μεγάλο λιμάνι και σημαντικές βιομηχανίες.
Με πληροφορίες από Associated Press, Reuters