Στην Ευρώπη, όπως και στον υπόλοιπο κόσμο, διανύουμε μία ριζική μεταστροφή από το status quo των ορυκτών καυσίμων προς τις ΑΠΕ. Αν όμως η μεταστροφή αυτή υλοποιηθεί με τους όρους του παρελθόντος (απρόσκοπτη κερδοφορία, μονοπώλια, κοινωνικός αποκλεισμός και υποβάθμιση ευαίσθητων οικοσυστημάτων) τότε ενδεχομένως να περιοριστεί δραματικά ο θετικός της αντίκτυπος.
Σε αυτή την τρέχουσα «διαπραγμάτευση» για το μέλλον της ενέργειας συμμετέχουν πλέον εκατομμύρια Ευρωπαίοι πολίτες, οργανωμένοι σε χιλιάδες συνεταιρισμούς, προτείνοντας λύσεις από τα κάτω.
Είναι ιδιαίτερα θετικό ότι με το πακέτο οδηγιών «Καθαρή Ενέργεια για όλους τους Ευρωπαίους» του 2018, η Ευρωπαϊκή Ένωση σηματοδότησε την θεσμική της στήριξη προς την κοινοτική ενέργεια. Αυτό συνέβαλλε δραστικά στην ανάπτυξη ενεργειακών κοινοτήτων σε χώρες πρωτοπόρους (όπως τη Γερμανία ή τη Δανία), αλλά και σε χώρες όπου ο θεσμός της κοινοτικής ενέργειας είναι νέος (όπως η Ελλάδα).
Διαπνεόμενος από ένα πνεύμα αλληλεγγύης και ακολουθώντας την 6η συνεταιριστική αρχή (συνεργασία μεταξύ συνεταιρισμών ) ο Πορτογαλικός συνεταιρισμός Coopérnico συνέβαλλε στη χρηματοδότηση της πρώτης μη-κερδοσκοπικής ενεργειακής κοινότητας ιδιοκατανάλωσης στην Ελλάδα, τον ΥΠΕΡΙΩΝ, μέσω της επενδυτικής πλατφόρμας Genervest, μίας πρωτοβουλίας που υποστηρίζει το ελληνικό γραφείο της Greenpeace.
Το ελληνικό μοντέλο συλλογικής ιδιοκατανάλωσης επιτρέπει σε ενεργειακές κοινότητες να παράγουν καθαρή ενέργεια με σκοπό, όχι την πώλησή της, αλλά την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών των μελών τους και τη μείωση των λογαριασμών ηλεκτρικής ενέργειας. Μέλη της ενεργειακής κοινότητας μπορεί να είναι νοικοκυριά, τοπικές επιχειρήσεις και Δήμοι. Ο ΥΠΕΡΙΩΝ συγκέντρωσε το συνολικό ποσό που επιζητούσε στην σχετική του καμπάνια στην Genervest (40.000 ευρώ), και πλέον τα 30 μέλη του προχωράνε με την υλοποίηση του πρώτου τους έργου, δηλαδή την κατασκευή ενός φωτοβολταϊκού πάρκου ισχύος 80 kWp στην Θήβα.
Αξίζει να σημειωθεί πως και ο ίδιος ο συνεταιρισμός Coopérnico ξεκίνησε με την υποστήριξη ενός ενεργειακού συνεταιρισμού στο Βέλγιο, και σήμερα είναι από τους μεγαλύτερους ενεργειακούς συνεταιρισμούς της Πορτογαλίας. Αυτή η «αλυσίδα» υποστήριξης αποδεικνύει έμπρακτα πως οι ομάδες κοινοτικής ενέργειας μπορούν να αυτό-οργανωθούν, και να συμβάλλουν στην δημιουργία ενός καθαρού, δίκαιου και αποκεντρωμένου ενεργειακού συστήματος.
Καθώς όλα τα Κράτη-Μέλη της ΕΕ ολοκληρώνουν την ενσωμάτωση της οδηγίας «Καθαρή Ενέργεια για όλους τους Ευρωπαίους» στο εθνικό τους νομικό πλαίσιο, η κοινωνία των πολιτών οφείλει να ανταποκριθεί δυναμικά. Ακόμα και σε χώρες όπως η Ελλάδα, η οποία ήδη από το 2018 διαθέτει ένα σχετικά προοδευτικό θεσμικό πλαίσιο για τις ενεργειακές κοινότητες (ν. 4513/2018), η κοινοτική ενέργεια αντιμετωπίζει ποικίλα νομικά, χρηματοδοτικά και θεσμικά εμπόδια.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η αδυναμία των συστημικών τραπεζών να δανειοδοτήσουν ενεργειακές κοινότητες ιδιοκατανάλωσης, ένα κενό το οποίο προς το παρόν καλύπτει η Genervest. Ελλείψει λοιπόν συστημικής υποστήριξης, είναι απαραίτητο οι ομάδες κοινοτικής ενέργειας να οργανώνονται σε δίκτυα αλληλεγγύης, σε εθνικό αλλά και σε Πανευρωπαϊκό επίπεδο. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα προς αυτή την κατεύθυνση αποτελεί και η Rescoop.eu, η οποία είναι η Ευρωπαϊκή ομοσπονδία ενεργειακών συνεταιρισμών.
Μέσω τέτοιων αλληλέγγυων δικτύων μπορούμε να διασφαλίσουμε πως η ενεργειακή μετάβαση θα είναι -ουσιαστικά- πράσινη και δίκαιη για όλους!