Με διμερείς συναντήσεις του ΓΓ του ΟΗΕ με τον Πρόεδρο Νίκο Αναστασιάδη και τον Τουρκοκύπριο ηγέτη Ερσίν Τατάρ, στο ξενοδοχείο Intercontinental αρχίζει σήμερα η Άτυπη Διάσκεψη για το Κυπριακό στη Γενεύη.
Στις 16:00 τοπική ώρα (17:00 ώρα Κύπρου) θα πραγματοποιηθεί η συνάντηση με τον κ. Τατάρ και στις 18:00 (19:00 ώρα Κύπρου) η συνάντηση με τον Πρόεδρο Αναστασιάδη.
Στις 20:45 (21:45 ώρα Κύπρου) θα πραγματοποιηθεί δεξίωση στο ξενοδοχείο Intercontinental για τις αντιπροσωπείες των μερών που συμμετέχουν στη διάσκεψη, κάτω από αυστηρά μέτρα λόγω της πανδημίας του κορονοϊού.
Στο μεταξύ, γύρω στις 19:00 τοπική ώρα (20:00 ώρα Κύπρου) θα πραγματοποιηθεί, στο περιθώριο της άτυπης διάσκεψης, συνάντηση του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας με τον υπουργό Εξωτερικών της Ελλάδας Νίκο Δένδια.
Είναι η πρώτη φορά που διεξάγονται συνομιλίες για το Κυπριακό από το 2017 και το Politico ετοίμασε ένα αφιέρωμα με πέντε πράγματα που θα πρέπει να ξέρετε.
1. Υπάρχει πιθανότητα επιτυχίας;
Δύσκολο.
«Αυτός ο γύρος συνομιλιών είναι μάλλον αυτός που οι προσδοκίες βρίσκονται στο χαμηλότερο επίπεδο από ποτέ», λέει ο Γρηγόρης Ιωάννου, πολιτικός κοινωνιολόγος και ερευνητής στο Πανεπιστήμιο της Γλασκόβης. «Η μεγαλύτερη ανησυχία θα είναι πώς να αποτρέψουμε μια πλήρη κατάρρευση».
Η Άγκυρα και οι Τουρκοκύπριοι, που αναγνωρίζονται ως κυβέρνηση μόνο από την Τουρκία, ζητούν η επίλυση να στηριχθεί στην βάση των δύο κρατών. Η Ελλάδα και η Κύπρος εξακολουθούν να υποστηρίζουν μια λύση του ενός κράτους.
Τα πράγματα έγιναν πιο περίπλοκα τον περασμένο Οκτώβριο όταν οι Τουρκοκύπριοι εξέλεξαν τον σκληροπυρηνικό Ερσίν Τατάρ ως ηγέτη τους.
2. Στόχος να αποτραπεί η κατάρρευση
Μπορεί στο τραπέζι να βρίσκονται διαφορετικές απόψεις, αλλά κανείς δεν θέλει να κατηγορηθεί για την κατάρρευση των συνομιλιών ή έστω διακοπή τους.
«Δεδομένου ότι είναι η πρώτη συνάντηση με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη μετά από τέσσερα χρόνια, δεν θα φτάσουμε σε αυτό το σημείο», λέει ο Εμρε Πέκερ, διευθυντής του Eurasia Group.
«Ο ΟΗΕ είναι πιθανό να οργανώσει έναν δεύτερο γύρο για να συνεχίσει να διερευνά ευκαιρίες για νέες συνομιλίες, όσο δύσκολές και αν είναι οι προοπτικές. Και δεδομένου ότι καμία χώρα δεν θα θέλει να θεωρηθεί υπεύθυνη για την κατάρρευση των συνομιλιών, πιθανότατα να γίνει κάποια στιγμή αργότερα φέτος»
Κανείς δεν επωφελείται από την μια γρήγορη κατάρρευση των συνομιλιών, λέει ο Παναγιώτης Τσάκωνας, καθηγητής διεθνών σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και ερευνητής στο ΕΛΙΑΜΕΠ.
3. Γιατί άρχισαν ξανά οι συνομιλίες;
Επειδή μπορεί ο χρόνος για μια συμφωνία να εξαντλείται και το διάλειμμα από την τελευταία προσπάθεια επανένωσης ήταν ιδιαίτερα μεγάλο.
«Οι διαφορές γίνονται ολοένα και μεγαλύτερες», λέει ο Πέκερ από το Eurasia Group. «Οι Τουρκοκύπριοι και οι Ελληνοκύπριοι είναι πολύ κοντά στο να χάσουν την τελευταία τους ευκαιρία για συμφιλίωση, καθώς μετά την τρέχουσα γενιά -που γνώρισε το νησί ενωμένο- θα υπάρχει ακόμη λιγότερη όρεξη για συμβιβασμούς προς μια λύση».
4. Επηρεάζει η κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο
Μετά την κατάρρευση των συνομιλιών το 2017, η κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο έχει χειροτερεύσει απότομα. Η Ελλάδα, η Κύπρος και η Τουρκία βυθίζονται σε μια διαμάχη για τα θαλάσσια σύνορα και τους φυσικούς πόρους και οι Βρυξέλλες επέβαλαν κυρώσεις εναντίον Τούρκων υπηκόων για μη εξουσιοδοτημένη γεώτρηση πετρελαίου στα ανοικτά της Κύπρου.
Η κατάρρευση αυτών των συνομιλιών θα μπορούσε να οδηγήσει σε νέες εντάσεις στην περιοχή.
5. Ο ρόλος των δυτικών δυνάμεων
Η ΕΕ θα επιθυμούσε επίλυση του ζητήματος και να σταθεροποίηση των σέχεων με την Τουρκία. Όμως οι Τουρκοκύπριοι θέλουν η ΕΕ να αποχωρήσει εντελώς από τις συνομιλίες, ώστε να μπορούν να αντιμετωπίσουν ανοιχτά την κυπριακή κυβέρνηση.
«Βρυξέλλες και ΕΕ δεν μπορούν να λειτουργήσουν ως έντιμοι μεσάζοντες στο θέμα», λέει ο Πέκερ ο Peker. Δεδομένου ότι η Κύπρος είναι ήδη μέλος της ΕΕ, το μπλοκ στηρίζει τη διεθνώς αναγνωρισμένη ελληνοκυπριακή κυβέρνηση. Οι Ελληνοκύπριοι δεν έχουν κανένα κίνητρο να υποχωρήσουν από τις μινιμαλιστικές απαιτήσεις τους. Αυτό περιορίζει επίσης τη δυνατότητα ελιγμών της Τουρκίας και των Τουρκοκυπρίων, εμποδίζοντας τη διαδικασία.
Οι ΗΠΑ ενδιαφέρονται επίσης για το Κυπριακό, ως μέρος της ευρύτερης στρατηγικής τους στην Ανατολική Μεσόγειο. Ωστόσο, μέχρι στιγμής δεν έχουν αναλάβει ηγετικό ρόλο (και ούτε αναμένεται να το κάνουν στο εγγύς μέλλον).
«Το γενικό πρόβλημα είναι ότι είμαστε κολλημένοι σε αυτό το μοντέλο των ΗΕ για μεγάλο χρονικό διάστημα», λέει ο Πικόλι από την Teneo. «Όσον αφορά στην προσπάθεια να σημειωθεί πρόοδος, δεν υπάρχει αξιόπιστος μεσολαβητής, που να μπορεί να φέρει λύση».