Η Πολωνία είχε αρχίσει να ενισχύει την αεράμυνά της πολύ πριν ένας αδέσποτος πύραυλος προσγειωθεί ακριβώς μέσα στα σύνορά της το βράδυ της Τρίτη, αλλά μια ισχυρή «ουράνια» ασπίδα κατά μήκος της ανατολικής πλευράς του ΝΑΤΟ βρίσκεται ακόμη πολύ μακριά, λόγω δεκαετιών αβλεψίας μετά τον ψυχρό πόλεμο.
Ο πύραυλος που έπληξε την Πολωνία φαίνεται να εκτοξεύτηκε από την αεράμυνα της Ουκρανίας και όχι από ρωσικό χτύπημα, όπως είπε ο επικεφαλής του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ - αν και ο Ουκρανός πρόεδρος, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, διατηρεί τις ενστάσεις του.
Μπορεί, πράγματι, να ήταν ένα τεχνικό σφάλμα, μια αστοχία που ενδέχεται να συμβεί σε οποιαδήποτε σύγκρουση, ωστόσο το περιστατικό υπογραμμίζει την επείγουσα ανάγκη το ΝΑΤΟ να καλύψει τα κενά στην άμυνά του, επειδή ακόμη και λάθη όπως αυτό θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε επικίνδυνη κλιμάκωση.
«Ήταν απλώς θέμα χρόνου να συμβεί ένα τέτοιο ατύχημα», δήλωσε στο Reuters ένας ειδικός στην αεράμυνα από χώρα του ΝΑΤΟ, μιλώντας υπό τον όρο της ανωνυμίας. «Θα μπορούσε επίσης να ήταν ένας αδέσποτος ρωσικός πύραυλος που έπεσε αλλού λόγω τεχνικού ή ανθρώπινου λάθους».
Ενώ οι πιο προηγμένοι δυτικοί πύραυλοι αεράμυνας έχουν σχεδιαστεί για να αυτοκαταστρέφονται εάν χάσουν τον στόχο τους, οι παλαιότεροι σοβιετικοί πύραυλοι δεν διαθέτουν τέτοιο μηχανισμό, εξήγησε η στρατιωτική πηγή.
«Αν χάσουν τον στόχο τους, απλώς πετούν μέχρι να εξαντλήσουν όλα τους τα καύσιμα - και μετά πέφτουν κάτω», είπε, προσθέτοντας ότι οι παλαιότεροι πύραυλοι έχουν επίσης υψηλότερο ποσοστό σφάλματος.
Τα επίγεια συστήματα αεράμυνας, όπως τα Patriot, είναι κατασκευασμένα για να αναχαιτίζουν εισερχόμενους πυραύλους. Αλλά μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, πολλοί σύμμαχοι του ΝΑΤΟ μείωσαν τον αριθμό των μονάδων αεράμυνας, στη λογική ότι στο εξής θα είχαν να αντιμετωπίσουν μόνο μια περιορισμένη πυραυλική απειλή από χώρες όπως το Ιράν.
Αυτή η θεώρηση άλλαξε ριζικά με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η οποία ανάγκασε ξαφνικά τους συμμάχους του ΝΑΤΟ να προσπαθούν να αυξήσουν τα αποθέματα πυρομαχικών και να καλύψουν τις μεγάλες ελλείψεις στην αεράμυνά τους.
Η Γερμανία είχε 36 Patriot όταν ήταν η πρώτη γραμμή του ΝΑΤΟ κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου και ακόμη και τότε βασιζόταν στην υποστήριξη των συμμάχων του ΝΑΤΟ. Σήμερα, έχουν μειωθεί στα, δύο από τα οποία έχουν αναπτυχθεί στη Σλοβακία.
«Παλιά ήταν μια πραγματική ζώνη συστημάτων αεράμυνας και αυτό έχουν στο μυαλό τους οι άνθρωποι μιλώντας για προστασία της ανατολικής πλευράς του ΝΑΤΟ», συμπλήρωσε ο στρατιωτικός ειδικός. «Αλλά είμαστε πολύ μακριά από ένα τέτοιο σενάριο», υπογράμμισε.
Συνειδητοποιώντας την ανάγκη να καλυφθεί αυτό το χάσμα, περισσότεροι από δέκα σύμμαχοι του ΝΑΤΟ με επικεφαλής τη Γερμανία ξεκίνησαν τον Οκτώβριο μια πρωτοβουλία για την από κοινού προμήθεια συστημάτων αεράμυνας πολυεπίπεδων απειλών, λαμβάνοντας υπόψη το ισραηλινό Arrow 3, το Patriot και το γερμανικό IRIS-T μεταξύ άλλων συστημάτων.
Η πρωτοβουλία αυτή έρχεται την ώρα που η Ουκρανία, δεχόμενη βάναυσες ρωσικές επιθέσεις, χρειάζεται απεγνωσμένα περισσότερες μονάδες αεράμυνας. Αυτό ενδεχομένως σημαίνει ότι επιδεινώνονται οι υπάρχουσες ελλείψεις στα δυτικά έθνη, τα οποία προσφέρουν στο Κίεβο ορισμένα από τα συστήματά τους.
Η Πολωνία, η οποία μαζί με τα τρία κράτη της Βαλτικής «χτίζει» τα νέα ανατολικά σύνορα του ΝΑΤΟ, έχει επενδύσει εδώ και χρόνια στην ενίσχυση των δυνατοτήτων αεράμυνάς της, οι οποίες εξακολουθούν να βασίζονται εν μέρει σε συστήματα της σοβιετικής εποχής, όπως οι πύραυλοι OSA και Kub.
«Την επόμενη δεκαετία, λέμε για την Πολωνία ότι θα έχει ένα πραγματικά υπερσύγχρονο και πολύ μεγάλο σύστημα αεράμυνας», δήλωσε ο Μάρεκ Σβιερτσίνσκι, αμυντικός αναλυτής της πολωνικής δεξαμενής σκέψης Polityka Insight. Ωστόσο, η εφαρμογή αυτών των συστημάτων είναι αργή και μπορεί να χρειαστούν χρόνια για να καταστούν πλήρως λειτουργικά.
Η Πολωνία έχει λάβει πρόσθετη υποστήριξη από την Ουάσιγκτον τους τελευταίους μήνες, αλλά αυτά τα συστήματα, όπως οι μονάδες Patriot στην περιοχή Ρζεσζόφ, δεν είναι ικανές και αρκετές ώστε να καλύπτουν κάθε κενό ασφαλείας στην ανατολική πλευρά», σύμφωνα με τον Σβιερτσίνσκι.
Ωστόσο, ακόμη και περισσότερα συστήματα αεράμυνας δεν θα μπορούσαν να εγγυηθούν ότι θα αναχαιτιστεί ένας ακόμη αδέσποτος πύραυλος, όπως αυτός της Τρίτης.
«Αυτό είναι το παράδοξο: ανεξάρτητα από το πόσα χρήματα ξοδεύει κανείς για ένα τέτοιο σύστημα αεράμυνας, δεν υπάρχει ποτέ κάτι που είναι 100% αδιαπέραστο, έτσι υπάρχει πάντα η πιθανότητα να προκύψει μια τέτοια κατάσταση», κατέληξε ο Σβιερτσίνσκι.