“Αν όλοι αποφάσιζαν τις σπουδές και το επάγγελμά τους με γνώμονα τις δεξιότητες και τα ενδιαφέροντά τους θα είχαμε πολύ πιο ευτυχισμένους ανθρώπους, θα είχαμε μια κοινωνία με λιγότερο τοξικούς ανθρώπους, μια κοινωνία με λιγότερα ψυχολογικά θέματα και μια αγορά εργασίας πολύ διαφορετική από αυτή που έχουμε. Γιατί θα μπορούσε ο καθένας να καταλάβει από την αρχή πού βρίσκεται, πού είναι σημαντικός. Γιατί κάθε άνθρωπος είναι κάπου σημαντικός. Το μόνο που μένει είναι να βρούμε αυτό το κάπου”.
Μπορεί η σκέψη με όλον τον κόσμο να ξυπνάει καθημερινά με χαρά για να πάει στη σχολή του και αργότερα στη δουλειά του και να κυνηγάει το “όνειρό” του να φαντάζει ιδανική, αλλά απέχει αρκετά από την πραγματικότητα. Οι περισσότεροι μαθητές σήμερα επιλέγουν τις σπουδές τους σχεδόν στα τυφλά επηρεασμένοι από συμβουλές και απωθημένα τρίτων, ακολουθώντας προβλέψεις για επαγγέλματα του μέλλοντος και επαγγέλματα με κοινωνικό status. Όμως, αργά ή γρήγορα θα συνειδητοποιήσουν ότι η δουλειά μας είναι η μισή ζωή μας και γι’ αυτό είναι σημαντικό να τη διαλέγουμε με βάση αυτό που πραγματικά μας ταιριάζει, μας αρέσει και μας γεμίζει.
Ο Κωνσταντίνος Κότιος, ιδρυτής της συμβουλευτικής εταιρείας σταδιοδρομίας LABORA, που έχει περισσότερα από 15 χρόνια εμπειρίας στο χώρο του επαγγελματικού προσανατολισμού απαντά σε μερικά ερωτήματα που απασχολούν κάθε μαθητή και την οικογένειά του, τα οποία θα τον βοηθήσουν να έρθει πιο κοντά στη σωστή για αυτόν απόφαση και να βγει από τον λαβύρινθο που έχει βρεθεί.
Υπάρχουν επαγγέλματα του μέλλοντος;
Με την έννοια ότι κάποιος θα επιλέξει ένα επάγγελμα που θα του διασφαλίσει σίγουρη εργασία με καλό μισθό στο μέλλον δεν υπάρχει. Η αγορά εργασίας έχει αλλάξει δραματικά. Τα δεδομένα συνεχώς αλλάζουν και είναι πολύ δύσκολο πλέον ένας σύμβουλος επαγγελματικού προσανατολισμού να μαντέψει τι θα γίνει μετά από 10 χρόνια. Ακόμα όμως και να ήξερε τα επαγγέλματα του μέλλοντος δεν σημαίνει ότι σίγουρα θα πετύχαινε σε αυτούς τους τομείς γιατί στην εποχή μας μετράνε πολύ περισσότερο και κάποια άλλα στοιχεία εκτός από ένα απλό πτυχίο, όπως οι προσωπικές δεξιότητες (soft skills), η προσωπικότητά μας, η εξειδίκευση.
Ποιες είναι οι τάσεις στην αγορά εργασίας σήμερα;
Κυρίως μια λέξη κυκλοφορεί αυτή τη στιγμή στην αγορά εργασίας: η τεχνολογία. Πλέον βλέπουμε πώς επιδρούν οι εφαρμογές της τεχνολογίας σε κάθε επιστημονική πτυχή, σε κάθε χώρο εργασίας. Δημιουργούνται διαρκώς νέες θέσεις εργασίας και νέες εξειδικεύσεις από αυτήν την αλληλεπίδραση τεχνολογίας και επιστημών. Και αυτές οι θέσεις δεν είναι μόνο σε τομείς πληροφορικής αλλά σε όλο το φάσμα των επιστημών και επαγγελμάτων. Για παράδειγμα, η εξέλιξη της νευροεπιστήμης επηρεάζει τομείς από την πληροφορική, την ιατρική, την ψυχολογία έως και το marketing, την ανάλυση δεδομένων, τη στατιστική, την παιδαγωγική κ.ά.
Από την άλλη, δημιουργούνται ανάλογα με τις συνθήκες νέες τάσεις σε παγκόσμιο επίπεδο σε διαχρονικούς τομείς, όπως το περιβάλλον, αλλά υπό τη νέα διάσταση με τα έξυπνα σπίτια και τις νέες μορφές ενέργειας. Επίσης, η τελευταία συνθήκη που ζούμε με τον COVID-2019 αλλάζει κατά πολύ τις συνήθειες μας, όπως τον τρόπο που συναναστρεφόμαστε και τον τρόπο που τρεφόμαστε, με ανάλογες επεκτάσεις και ευκαιρίες στην αγορά εργασίας.
Άρα, προσπαθούμε ιδανικά να παρακολουθούμε στενά και καθημερινά τις εξελίξεις για να βρισκόμαστε στο πνεύμα της εποχής και να βρίσκουμε τους δρόμους που φαίνεται να ανοίγονται στο άμεσο μέλλον ως προτάσεις και όχι ως το τελικό αποτέλεσμα μιας πορείας ενός ανθρώπου.
Πολλοί αριστούχοι μαθητές επιλέγουν να βάλουν ψηλά στο μηχανογραφικό τους σχολές όπως η Νομική και η Ιατρική για να έχουν ένα “καλό πτυχίο” παρόλο που δεν είναι σίγουροι ότι αυτό θέλουν να κάνουν στη ζωή τους. Πώς το σχολιάζετε;
Αυτό είναι ένα φαινόμενο που παρατηρούμε σε ένα σημαντικό ποσοστό. Υπάρχουν μαθητές που επιλέγουν σχολές που είναι στεφανωμένες με κύρος ουσιαστικά για να μην “κάψουν” -όπως τους λέει ο περίγυρος τους- το βαθμό τους. Έτσι, πολλοί αφού βρεθούν σε αυτές τις σχολές, καταλαβαίνουν ότι δεν τους ταιριάζουν και τις εγκαταλείπουν ή προσπαθούν να βρουν νέους δρόμους -με τις ανάλογες δυσκολίες και θυσίες. Αυτό που κοιτάμε εμείς ως σύμβουλοι επαγγελματικού προσανατολισμού είναι να “προλάβουμε” κάτι τέτοιο. Το πρώτο σημαντικό βήμα είναι να βρούμε αυτό που ταιριάζει στον καθένα, να βοηθήσουμε τον κάθε μαθητή να ανακαλύψει πραγματικά τον εαυτό του και τα ενδιαφέροντα του σε έναν κόσμο που αλλάζει ταχύτατα.
Πόσο εύκολο είναι να πάρει τις σωστές αποφάσεις ένας μαθητής σε τόσο μικρή ηλικία;
Χωρίς επιστημονική βοήθεια όντως είναι πολύ δύσκολο γιατί το παιδί δεν έχει ούτε τα εργαλεία ούτε πάντα το σωστό τρόπο σκέψης για να καταλάβει προς τα πού πρέπει να κινηθεί και ενδέχεται να παρασυρθεί από λανθασμένη πληροφόρηση. Το μυαλό των περισσότερων παιδιών σε αυτές τις ηλικίες είναι “άγουρο” και είναι λογικό.
Εδώ έρχεται ο ρόλος του επαγγελματικού προσανατολισμού να τον βγάλει από αυτόν τον λαβύρινθο.
Πώς βοηθάει ο επαγγελματικός προσανατολισμός και γιατί είναι σημαντικός για κάθε παιδί;
Ο επαγγελματικός προσανατολισμός βοηθάει τον μαθητή να έχει μια καλή αρχή, να πάρει μια απόφαση όσον αφορά τουλάχιστον την αρχική επιστήμη στην οποία θέλει να μπει. Με τη σωστή βοήθεια των ειδικών και τα σωστά εργαλεία θα αρχίσει να καταλαβαίνει τον εαυτό του σιγά σιγά, τις κλίσεις και τα ενδιαφέροντά του και εν τέλει να πάρει την καλύτερη δυνατή απόφαση για εκείνον. Μέσα από μερικά τεστ, αλλά και με τη συμβουλευτική διαδικασία, οι σύμβουλοι βοηθούν να αντιληφθεί αυτό που πραγματικά έχει ο καθένας μέσα του και δυσκολεύεται να αναγνωρίσει μόνος σου, αλλά και να το συνδυάσει με τις επιλογές σπουδών που του προσφέρονται.
Ποια είναι τα προβλήματα του επαγγελματικού προσανατολισμού στην Ελλάδα;
Το πρόβλημα έγκειται στο ότι για πολλά χρόνια θεωρούσαμε το μάθημα του Σ.Ε.Π στα σχολεία ως την ώρα του παιδιού. Υπήρχαν και υπάρχουν ακόμα άνθρωποι που δεν γνωρίζουν ότι υπάρχει σωστός επαγγελματικός προσανατολισμός, δεν καταλαβαίνουν ότι μπορούν να έχουν μια επιστημονική συμβουλή και καθοδήγηση.
Τα τελευταία χρόνια όμως, με πρωτοβουλία τόσο συμβούλων του δημόσιου τομέα, όσο και του ιδιωτικού άρχισε να γίνεται μια πιο ενεργή προσπάθεια να γίνει γνωστή η σημασία και η αξία του επαγγελματικού προσανατολισμού.
Ποιος είναι ο ρόλος των γονέων στην επιλογή της σχολής;
Ο ρόλος των γονέων είναι πολύ σημαντικός. Ακόμη και στις ατομικές συναντήσεις που κάνουμε εμείς στη LABORA θέλουμε τον γονέα δίπλα μας γιατί είναι αυτός που γνωρίζει καλύτερα από τον καθένα το παιδί, αλλά πρέπει να υπάρχει μια οριοθέτηση στο πού επεμβαίνει και στο πού όχι. Θέλουμε τις πληροφορίες και τη γνώμη του για κάποια πράγματα, αλλά από κει και πέρα ζητάμε να αποβάλλει όσον είναι δυνατόν τα προσωπικά του θέλω και να σεβαστεί τις επιθυμίες του κάθε παιδιού. Πρέπει να είναι συμβουλευτικός και όχι παρεμβατικός ο ρόλος του γονιού.
Είναι σημαντικό να γνωρίζει πράγματα, να ενημερώνεται και αυτός, να βρίσκεται στις συνεδρίες επαγγελματικού προσανατολισμού ή στις ενημερώσεις και τα σεμινάρια για να μπορεί να καταλάβει το παιδί του και να μάθει να σκέφτεται σωστά.
Κεφάλαιο “Νέο Λύκειο”. Πώς να διαχειριστεί ένας μαθητής έξυπνα τις αλλαγές που έφερε το νέο σύστημα;
Σε ολόκληρη την Ελλάδα παρατηρείται η τάση της τριετούς προετοιμασίας. Εξαιτίας και της τράπεζας θεμάτων που έχει εισαχθεί, πολλοί μαθητές επιλέγουν να ξεκινήσουν από νωρίς να βάλουν τις σωστές βάσεις και να προετοιμαστούν για να μην “μείνουν” πίσω. Αυτός είναι και ο καλύτερος τρόπος για να το διαχειριστεί, ξεκινώντας να προετοιμάζεται από νωρίς για να μην αφήσει κενά και παράλληλα να ετοιμάζει και την επιλογή κατεύθυνσης και σχολής που θα κάνει και να μην την αφήσει στο τέλος της τρίτης Λυκείου.
Πολύ σημαντικό είναι επίσης, να μάθει να διαχειρίζεται τον χρόνο του, αλλά και να βελτιώσει τις τεχνικές μελέτες που έχει καθημερινά, ώστε να γίνει περισσότερο παραγωγικός και αποτελεσματικός.
Ο Κωνσταντίνος Κότιος και η ομάδα των συμβούλων επαγγελματικού προσανατολισμού της LABORA με τις εξειδικευμένες γνώσεις τους και τη συνεχή παρακολούθηση των νέων εξελίξεων βοηθούν ατομικά τον κάθε μαθητή να βρει τον δρόμο του. Βρίσκουν μαζί αυτό που τον γεμίζει και του δίνουν ό,τι πληροφορία χρειάζεται σχετικά με τις σχολές που του τραβούν το ενδιαφέρον, καθώς και τις επαγγελματικές ευκαιρίες που έχουν. Είναι οι άνθρωποι που χρειάζονται τα παιδιά δίπλα τους για να κάνουν την καλύτερη δυνατή αρχή και να επιλέξουν αυτό που θα τους κάνει ευτυχισμένους πραγματικά. Γιατί η δουλειά δεν πρέπει να είναι αγγαρεία.
Περισσότερες πληροφορίες, καθώς και τρόπους επικοινωνίας με την ομάδα της LABORA θα βρεις εδώ