Νέο ρεκόρ παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές κατέγραψε η ΕΕ, σύμφωνα με την έκθεση του 2024 για την κατάσταση της Ενεργειακής Ένωσης που δημοσίευσε σήμερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με την Ελλάδα να διακρίνεται σε αυτό το πεδίο, ξεπερνώντας τον μέσο ευρωπαϊκό όρο στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ.
Ωστόσο βάσει των στοιχείων ανά χώρα, η Ελλάδα, αν και σημειώνει πρόοδο στην απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα, εξακολουθεί να βασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε αυτά, όπως προκύπτει από την ανάλυση του συνολικού ενεργειακού μείγματος στη χώρα.
Ενας στους τρεις Έλληνες σε αγωνία το 2023 για τον λογαριασμό του ρεύματος
Η θέρμανση και η ψύξη αντιπροσωπεύουν περίπου το 76% της τελικής κατανάλωσης ενέργειας για τις κατοικίες της χώρας, με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας να παρέχουν περίπου το 31% της ακαθάριστης τελικής κατανάλωσης ενέργειας για θέρμανση και ψύξη.
Το 2023, το 32,9% του συνολικού πληθυσμού αντιμετώπιζε δυσκολίες στην πληρωμή των λογαριασμών κοινής ωφέλειας, ενώ το 19,2% δεν ήταν σε θέση να διατηρήσει το σπίτι του επαρκώς ζεστό κατά τις ψυχρές περιόδους του έτους (αύξηση από το 2021, όταν τα ποσοστά αυτά ήταν 25,3% και 17,5% αντίστοιχα). Αυτό υπογραμμίζει τη σημασία της αύξησης του ρυθμού και του βάθους της ανακαίνισης των κτιρίων, ειδικά των κτιρίων με τις χειρότερες επιδόσεις, υπογραμμίζει η έκθεση της Κομισιόν.
Όσον αφορά την τοποθέτηση έξυπνων μετρητών ηλεκτρικής ενέργειας, η τελευταία έκθεση παρακολούθησης της αγοράς δεν παρέχει στοιχεία σχετικά με το ποσοστό των νοικοκυριών που είναι εξοπλισμένα με έξυπνους μετρητές. Παρότι βάσει του σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας η Ελλάδα προωθεί την ανάπτυξη έξυπνων μετρητών, η διείσδυσή τους παραμένει αξιοσημείωτα χαμηλή. Σύμφωνα με πρόσφατη ενημέρωση, έχουν εγκατασταθεί περίπου 420.000 έξυπνοι μετρητές ηλεκτρικής ενέργειας (που αντιστοιχούν σε ποσοστό διείσδυσης 5,6%) στη χαμηλή τάση. Όμως η Ελλάδα συγκαταλέγεται μεταξύ των χωρών με το χαμηλότερο ποσοστό υιοθέτησης του μέτρου με αποτέλεσμα να υπολείπεται σημαντικά του στόχου της ΕΕ για την επίτευξη εφαρμογής του μέτρου τοποθέτησης έξυπνων μετρητών σε ένα ποσοστό τουλάχιστον 80%.
Όσον αφορά τα ορυκτά καύσιμα, αυτά αντιπροσωπεύουν το 83% του ενεργειακού μείγματος της Ελλάδας (έναντι 69% σε επίπεδο ΕΕ), ενώ οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας το 17%.
Η επιτυχία: Πάνω από το μέσο όρο της ΕΕ στις ΑΠΕ η Ελλάδα
Στο ηλεκτρικό μείγμα της Ελλάδας κυριαρχούν τα ορυκτά καύσιμα με ποσοστό 57,2%. Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αντιπροσωπεύουν το υπόλοιπο 42,8% (έναντι 39,4% σε επίπεδο ΕΕ).
Σχετικά με τους προμηθευτές, το 2023 η Ελλάδα διέθετε εννέα πηγές προμήθειας φυσικού αερίου, έναντι έξι που ήταν το 2021. Οι τρεις μεγαλύτεροι προμηθευτές της αντιπροσώπευαν το 90%, με το Αζερμπαϊτζάν να είναι ο κύριος προμηθευτής, κατέχοντας μερίδιο της τάξεως του 50%. Σημειώνεται ότι το 2021, η Ρωσία με 64%, το Αζερμπαϊτζάν με 24% και οι Ηνωμένες Πολιτείες (9%) ήταν οι μεγαλύτερες πηγές προμήθειας φυσικού αερίου της Ελλάδας.
Στην έκθεση γίνεται αναφορά για τα Ελληνικά Σχέδια Εδαφικής Δίκαιης και Αναπτυξιακής Μετάβασης τα οποία περιγράφουν την εξόρυξη λιγνίτη και τους σταθμούς που λειτουργούν με ορυκτά καύσιμα στη Δυτική Μακεδονία, τη Μεγαλόπολη και στα νησιά του Βορείου-Νότιου Αιγαίου και την Κρήτη. Βάσει των σχεδίων υπάρχει σχέδιο για το πως το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, με συνολικό κονδύλι 1,6 δισ. ευρώ, θα στηρίξει την ανάπτυξη καθαρής ενέργειας, βιομηχανίας και εμπορίου, έξυπνης γεωργικής παραγωγής, βιώσιμου τουρισμού, τεχνολογίας και εκπαίδευσης.
«Η Ελλάδα δεσμεύτηκε να καταργήσει σταδιακά τον λιγνίτη από την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας έως το 2028- ο στόχος αυτός περιλαμβάνεται επίσης στον πρώτο ελληνικό νόμο για το κλίμα» αναφέρει η έκθεση και προσθέτει ότι η Ελλάδα με 7 τόνους ισοδύναμου CO2 ανά κάτοικο, βρίσκεται στο μέσο όρο της ΕΕ όσον αφορά τις κατά κεφαλήν εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.
Σχετικά με το κατασκευαστικό τοπίο της Ελλάδας για τις καθαρές τεχνολογίες σημειώνεται ότι έχει ιστορικά στηριχθεί στις εισαγωγές για την προώθηση των πρωτοβουλιών της στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Ευρω-κινεζικός ανταγωνισμός για την κατασκευή φωτοβολταϊκών
Όπως αναφέρεται, πολλές εταιρείες κατασκευής φωτοβολταϊκών έχουν πληγεί και αρκετές έχουν κλείσει, λόγω του σκληρού ανταγωνισμού από τις αντίστοιχες κινέζικες εταιρείες.
Ωστόσο η έκθεση αναγνωρίζει ότι τα τελευταία χρόνια έχουν εμφανιστεί αξιόλογες πρωτοβουλίες, ιδίως στην εφοδιαστική αλυσίδα κατασκευής αιολικών ρότορων και μπαταριών. Μάλιστα γίνεται αναφορά χωρίς να κατονομάζεται στην «αξιοσημείωτη» δράση μιας μεσαίου μεγέθους χαλυβουργικής εταιρείας που παράγει εξειδικευμένα εξαρτήματα απαραίτητα για την κατασκευή υποστηρικτικών κατασκευών για πλωτές υπεράκτιες ανεμογεννήτριες.
Αναφορά γίνεται και για ένα εργοστάσιο που παράγει τον αιολικό ρότορα EWIG, όπως και για ένα ακόμη κατασκευής αιολικών πύργων.
Όμως η ιδιαίτερη αναφορά γίνεται σε μια ελληνική εταιρεία (δεν κατονομάζεται) που ειδικεύεται στην ανάπτυξη, παραγωγή και διανομή μπαταριών αιχμής και συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας, η οποία έχει καταστεί ο τρίτος μεγαλύτερος κατασκευαστής μπαταριών στην παγκόσμια βιομηχανία μπαταριών κινητήριας ενέργειας, με ετήσιες πωλήσεις περίπου 1 δισ. ευρώ και εργατικό δυναμικό περίπου 3.100 ατόμων.
Η έκθεση υπενθυμίζει ότι όλα τα κράτη μέλη πρέπει να υποβάλουν τα τελικά επικαιροποιημένα εθνικά τους σχέδια για την ενέργεια και το κλίμα το συντομότερο δυνατόν ώστε να διασφαλιστεί η συλλογική επίτευξη των στόχων για την ενέργεια και το κλίμα για το 2030. H Ελλάδα δεν έχει καταθέσει την επικαιροποιημένη έκδοση έως σήμερα.
Τέλος η Κομισιόν επαναλαμβάνει τη σύστασή της προς την Ελλάδα να μειώσει την εξάρτησή της από τα ορυκτά καύσιμα μέσω της αντικατάστασης καυσίμου στον τομέα των μεταφορών.