Το Διεθνές Δικαστήριο διέταξε το Ισραήλ να σταματήσει τη στρατιωτική του επίθεση στη Ράφα το απόγευμα της Παρασκευής (24/5). Ενώ το Ισραήλ είναι απίθανο να συμμορφωθεί με οποιαδήποτε τέτοια εντολή, η εξέλιξη αυτή αυξάνει την πίεση στην όλο και πιο απομονωμένη χώρα.
Η ανώτατη δικαστική αρχή του ΟΗΕ ζήτησε ακόμη να απελευθερωθούν αμέσως οι όμηροι τους οποίους κρατά τη Χαμάς μετά την επίθεσή της στο Ισραήλ, στις 7 Οκτωβρίου.
Το Διεθνές Δικαστήριο (ICJ) θεωρεί ότι «είναι βαθύτατα ανησυχητικό ότι πολλοί όμηροι παραμένουν σε αιχμαλωσία και επαναλαμβάνει την έκκλησή του για την άμεση και άνευ όρων απελευθέρωσή τους» ανέφερε στην απόφασή του.
Η κριτική για τη συμπεριφορά του Ισραήλ στον πόλεμο στη Γάζα έχει αυξηθεί - ακόμη και από τον στενότερο σύμμαχό του, τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες προειδοποίησαν για την εισβολή στη Ράφα, όπου εκατοντάδες χιλιάδες Παλαιστίνιοι έχουν αναζητήσει καταφύγιο.
Αυτή την εβδομάδα, τρεις ευρωπαϊκές χώρες -η Ιρλανδία, η Ισπανία, και η Νορβηγία- ανακοίνωσαν ότι θα αναγνωρίσουν το παλαιστινιακό κράτος και ο γενικός εισαγγελέας ενός άλλου δικαστηρίου του ΟΗΕ -του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου- ζήτησε να εκδοθούν εντάλματα σύλληψης για Ισραηλινούς ηγέτες, μαζί με αξιωματούχους της Χαμάς.
Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου δέχεται επίσης μεγάλη πίεση στο εσωτερικό της χώρας του για να τερματίσει τον πόλεμο. Χιλιάδες Ισραηλινοί συμμετείχαν σε εβδομαδιαίες διαδηλώσεις καλώντας την κυβέρνηση να καταλήξει σε συμφωνία για να φέρει τους ομήρους στα σπίτια τους, φοβούμενοι ότι ο χρόνος τελειώνει.
Ενώ η απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου αποτελεί πλήγμα για τη διεθνή θέση του Ισραήλ, το δικαστήριο δεν διαθέτει δύναμη επιβολής για να εφαρμόσει τις εντολές του. Η Ρωσία, για παράδειγμα, έχει μέχρι στιγμής αγνόησε την εντολή του ίδιου δικαστηρίου από το 2022 να σταματήσει την πλήρη εισβολή της στην Ουκρανία. Το Ισραήλ επίσης δεν δείχνει διατεθειμένο να συμμορφωθεί με μια τέτοια εντολή. «Καμία δύναμη στη γη δεν θα εμποδίσει το Ισραήλ να προστατεύσει τους πολίτες του και να κυνηγήσει τη Χαμάς στη Γάζα», διεμήνυσε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, σε συνέντευξη Τύπου την Πέμπτη.
Ο πρόεδρος του δικαστηρίου, Ναουάφ Σαλάμ, διάβασε την απόφαση, καθώς μια μικρή ομάδα φιλοπαλαιστίνιων διαδηλωτών διαδήλωνε απέξω. Οι φόβοι που εκφράστηκαν νωρίτερα «σε σχέση με τις εξελίξεις στη Ράφα έχουν γίνει πραμγατικότητα και η ανθρωπιστική κατάσταση πρέπει τώρα να χαρακτηριστεί ως καταστροφική», ανέφερε η απόφαση.
Το δικαστήριο δεν ζήτησε πλήρη κατάπαυση του πυρός σε ολόκληρη τη Γάζα, όπως είχε ζητήσει η Νότια Αφρική σε ακροάσεις την περασμένη εβδομάδα. Το αίτημα για κατάπαυση του πυρός είναι μέρος μιας αγωγής που κατατέθηκε στα τέλη του περασμένου έτους από τη Νότια Αφρική, με την οποία κατηγορείται το Ισραήλ ότι διέπραξε γενοκτονία στη Γάζα.
Το Ισραήλ αρνείται κατηγορηματικά αυτούς τους ισχυρισμούς. Η υπόθεση θα πάρει χρόνια για να επιλυθεί, αλλά η Νότια Αφρική ζητάει την έκδοση προσωρινής εντολής για την προστασία των Παλαιστινίων όσο συνεχίζεται η νομική διαμάχη.
Το δικαστήριο έχει ήδη διαπιστώσει ότι οι στρατιωτικές επιχειρήσεις του Ισραήλ αποτελούν «πραγματικό και άμεσο κίνδυνο» για τον παλαιστινιακό λαό στη Γάζα.
Το Ισραήλ απορρίπτει τους ισχυρισμούς της Νότιας Αφρικής, ενός έθνους με ιστορικούς δεσμούς με τον παλαιστινιακό λαό. «Το Ισραήλ λαμβάνει έκτακτα μέτρα προκειμένου να ελαχιστοποιήσει τη ζημιά στους αμάχους στη Γάζα», υποστήριξε στο δικαστήριο την περασμένη εβδομάδα μέλος της νομικής ομάδας του Ισραήλ.
Τον Ιανουάριο, οι δικαστές του Διεθνούς Δικαστηρίου διέταξαν το Ισραήλ να κάνει ό,τι μπορεί για να αποτρέψει τον θάνατο, την καταστροφή και οποιεσδήποτε πράξεις γενοκτονίας στη Γάζα, αλλά η επιτροπή δεν διέταξε τον τερματισμό της στρατιωτικής επίθεσης. Σε δεύτερη εντολή τον Μάρτιο, το δικαστήριο είπε ότι το Ισραήλ πρέπει να λάβει μέτρα για να βελτιώσει την ανθρωπιστική κατάσταση.
Το ICJ αποφαίνεται για διαφορές μεταξύ εθνών. Λίγα χιλιόμετρα μακριά, το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο καταθέτει κατηγορίες εναντίον ατόμων που θεωρεί υπεύθυνα για εγκλήματα πολέμου, κατά της ανθρωπότητας και γενοκτονία.
Τη Δευτέρα, ο γενικός εισαγγελέας του εν λόγω δικαστηρίου, Καρίμ Χαν, ζήτησε από τους δικαστές του ΔΠΔ να εγκρίνουν εντάλματα σύλληψης για τον Νετανιάχου, τον Ισραηλινό υπουργό Αμυνας, Γιοάβ Γκάλαντ, και τρεις κορυφαίους ηγέτες της Χαμάς - τους Γιαχία Σινουάρ, Μοχάμεντ Νταϊφ, Μοχάμεντ Ντέιφ και Ισμαίλ Χανίγια - για εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας στην τη Λωρίδα της Γάζας και το Ισραήλ.
Το Ισραήλ δεν είναι μέλος του ΔΠΔ, επομένως ακόμη και αν εκδοθούν τα εντάλματα σύλληψης, ο Νετανιάχου και ο Γκάλαντ δεν αντιμετωπίζουν κανέναν άμεσο κίνδυνο δίωξης. Αλλά ο κίνδυνος σύλληψης θα μπορούσε να δυσκολέψει τους Ισραηλινούς ηγέτες να ταξιδέψουν στο εξωτερικό.
Αντίδραση από Ισραήλ
Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Μπενιαμίν Νετανιάχου συγκάλεσε τηλεφωνική σύσκεψη με τη συμμετοχή πολλών υπουργών της κυβέρνησής του, με αφορμή την απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου, όπως ανακοίνωσε το γραφείο του το απόγευμα της Παρασκευής.
Ο σκληροπυρηνικός υπουργός Οικονομικών της ισραηλινής κυβέρνησης Μπεζαλέλ Σμότριχ δήλωσε ότι το Ισραήλ δεν θα αποδεχτεί την απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου. Ο Σμότριχ, ηγέτης ενός από τα εθνικιστικά θρησκευτικά κόμματα που συμμετέχουν στην κυβέρνηση συνασπισμού του πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου, υποστήριξε ότι η απαίτηση από το Ισραήλ να σταματήσει τον πόλεμο κατά της Χαμάς ισοδυναμεί με απαίτηση από το Ισραήλ να αποφασίσει να πάψει να υπάρχει. «Το Ισραήλ δεν θα συμφωνήσει με αυτή», ανέφερε σε ανακοίνωσή του.
Ο Μπένι Γκαντς, μέλος του πολεμικού υπουργικού συμβουλίου του Ισραήλ, δήλωσε ότι το Ισραήλ θα συνεχίσει τον «δίκαιο και αναγκαίο» πόλεμο κατά της Χαμάς για να επιστρέψει (στην πατρίδα) τους ομήρους του και να εγγυηθεί την ασφάλεια του κράτους.
«Το κράτος του Ισραήλ είναι δεσμευμένο να συνεχίσει να πολεμά για την επιστροφή των ομήρων του και την εγγύηση της ασφάλειας των πολιτών του - όπου και όποτε είναι απαραίτητο- συμπεριλαμβανομένης της Ράφα», ανέφερε σε ανακοίνωσή του. Συμπλήρωσε ότι το Ισραήλ θα επιχειρεί σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, προστατεύοντας παράλληλα στον καλύτερο δυνατό βαθμό τον άμαχο πληθυσμό.
Η Χαμάς χαιρετίζει την απόφαση
Η Χαμάς χαιρέτισε την απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου (ICJ), με το παλαιστινιακό κίνημα ωστόσο να αποδοκιμάζει το γεγονός ότι αυτή δεν αφορά ολόκληρη τη Λωρίδα της Γάζας.
Η Χαμάς «χαιρετίζει την απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου», ανέφερε η ανακοίνωση, προσθέτοντας ωστόσο ότι αναμένει από την ανώτατη δικαστική αρχή του ΟΗΕ «να λάβει απόφαση για τον τερματισμό της επιθετικότητας και της γενοκτονίας κατά του λαού μας σε όλη τη Λωρίδα της Γάζας, όχι μόνο στη Ράφα».
«Αυτό που συμβαίνει στη Τζαμπάλια και σε άλλες περιοχές του θύλακα δεν είναι λιγότερο εγκληματικό και επικίνδυνο από αυτό που συμβαίνει στη Ράφα», ανέφερε η Χαμάς, καλώντας τη διεθνή κοινότητα και τον ΟΗΕ να ασκήσουν πίεση στο Ισραήλ να συμμορφωθεί άμεσα με αυτήν την απόφαση.
Η Παλαιστινιακή Αρχή χαιρέτισε επίσης την απόφαση, τονίζοντας ότι αντιπροσωπεύει μια διεθνή συναίνεση για τον τερματισμό του πολέμου στη Λωρίδα της Γάζας, δήλωσε στο Reuters ο εκπρόσωπος της προεδρίας της Παλαιστινιακής Αρχής, Ναμπίλ Αμπού Ρουντέινα.
Το υπουργείο Διεθνών Σχέσεων και Συνεργασίας της Νότιας Αφρικής, χαρακτήρισε ρηξικέλευθη την απόφαση. «Η Νότια Αφρική χαιρετίζει την απόφαση που έλαβε σήμερα το δικαστήριο (…) Αυτή η εντολή είναι ρηξικέλευθη, δεδομένου ότι είναι η πρώτη φορά που γίνεται ρητή αναφορά στο Ισραήλ να σταματήσει τη στρατιωτική δράση του σε οποιαδήποτε περιοχή της Γάζας», ανέφερε σε μια βιντεοσκοπημένη δήλωσή του ο Ζέιν Ντάνγκορ, ο γενικός διευθυντής του υπουργείου. «Πρόκειται για ντε φάκτο έκκληση για κατάπαυση του πυρός. Διατάζει το μεγαλύτερο από τα μέρη αυτής της σύγκρουσης να σταματήσει την πολεμική δράση του εναντίον του λαού της Παλαιστίνης», πρόσθεσε.